Όταν το στόμα σιωπά, το σώμα μιλά

Όλο και πιο συχνά πλέον, ασθενείς που καταλήγουν στον γιατρό ή ακόμα και στα εξωτερικά ιατρεία, μετά από ενδελεχή έλεγχο, παίρνουν την απάντηση πως πρόκειται για κάτι «ψυχολογικό».

Αυτό, βέβαια, δεν σημαίνει πως δεν υπάρχουν σωματικά συμπτώματα ή δεν πονάμε, αλλά ότι έχει αποκλειστεί κάθε οργανική και παθολογική αιτία. Αυτοί, λοιπόν, οι ψυχολογικοί παράγοντες που επιβαρύνουν την υγεία μας, ονομάζονται «ψυχοσωματικά». δηλαδή, σωματικά συμπτώματα που προκαλούνται από τη σκέψη και τα συναισθήματα. Πονοκέφαλοι, ημικρανίες, ζαλάδες, στομαχόπονοι, ευερέθιστο έντερο, έντονο στρες, κρίσεις πανικού και δερματικά συμπτώματα είναι μερικές από τις παθήσεις που μπορεί να μην έχουν σαφή παθολογική αιτιολογία αλλά που επιδρούν στη ζωή μας δυσκολεύοντας την καθημερινότητά μας.

Η επικρατέστερη αιτία των ψυχοσωματικών συμπτωμάτων είναι η χρόνια καταπίεση των δυσφορικών συναισθημάτων και η μη ψυχική τους εκτόνωση. Ο πατέρας της ψυχανάλυσης Sigmund Freud είχε επισημάνει πως «τα ανέκφραστα συναισθήματα δεν πεθαίνουν, θάβονται ζωντανά και είναι θέμα χρόνου να εκδηλωθούν, με τρόπο δυσάρεστο». Αυτές οι ψυχολογικές συγκρούσεις διαδραματίζονται κατά κύριο λόγο στο ασυνήδειτό μας και έτσι είναι δυσκολότερο να κατανοηθούν. Ένα παράδειγμα είναι μια γυναίκα, η οποία υποφέρει από έναν δύσκολο γάμο χωρίς να το επικοινωνεί, να αρνείται να κάνει σεξ με τον σύντροφο της λόγω έντονων πονοκεφάλων που βιώνει ή ένας φοιτητής, που δεν του αρέσει η σχολή του αλλά δεν τολμά να το πει στους γονείς του, να εκδηλώνει έντονες κρίσεις άγχους με αποτέλεσμα μια ψυχική δυσλειτουργία να μετατρέπεται σε σωματική.

Θυμός, ζήλια, ντροπή, θλίψη είναι μερικά από τα συναισθήματα που αρνούμαστε να εκδηλώσουμε, εκφράσουμε και κατανοήσουμε, γιατί από την παιδική μας ηλικία μάθαμε να σωπαίνουμε στον βωμό του εσύ είσαι δυνατός, μην στεναχωρήσεις τους άλλους, όλα μπορείς να τα καταφέρεις. Έτσι δημιουργείται μια εσωτερική σύγκρουση μέσα μας, σε αυτό που νιώθουμε και θέλουμε να κάνουμε, αλλά ή δεν μπορούμε ή δεν πρέπει, εκεί το σώμα αναλαμβάνει δουλειά ως αγγελιοφόρος, να μας μεταφέρει ένα μήνυμα μέσω του συμπτώματος, ώστε να μας αφυπνίσει. Ο πόνος δεν είναι τυχαίος, αφού κατά κάποιο τρόπο τον έχουμε οι ίδιοι προκαλέσει στον εαυτό μας, επειδή δεν αφουγκραζόμαστε τα συναισθήματα και τις ανάγκες μας, δεν βιώνουμε την ευαλωτότητα μας, δεν κατανοούμε τους φόβους μας και δεν εντοπίζουμε τις αιτίες όλων αυτών.

Πολλές φορές λέω στους ασθενείς μου πως είναι «τυχεροί» για τα ψυχοσωματικά τους, με αποτέλεσμα να με κοιτούν με απορία, μέχρι να τους δώσω να καταλάβουν πως αυτό είναι ένα προειδοποιητικό καμπανάκι, που έρχεται να τους προστατέψει από έναν μεγαλύτερο κίνδυνο ή μια απειλητική ασθένεια και ότι αυτό που ίσως ονομάζουμε πρόβλημα μπορεί να είναι η λύση για τη βελτίωση της ψυχικής μας υγείας μέσω της νοηματοδότησης των συμπτωμάτων μας.

Στην ψυχοθεραπεία θα αναλύσουμε για το τι θέλει να μας πει το σώμα μας για τις εσωτερικές μας συγκρούσεις, για τα ανέκφραστα συναισθήματα, για τις σκοτεινές μας πλευρές που δεν φωτίστηκαν και για όλα όσα μάθαμε να αποσιωπούμε και να καταχωνιάζουμε βαθιά μέσα μας. Θα κατανοήσουμε και δεν θα αγνοήσουμε όλα αυτά τα σημάδια, γιατί δίνοντας τους φωνή, ανοίγουμε τον δρόμο για την ίασή τους. Το μόνο που χρειάζεται είναι να είμαστε έτοιμοι για τη βουτιά στον ψυχισμό μας, γιατί όπως έλεγε ο Ιπποκράτης… «πριν λοιπόν θεραπεύσεις κάποιον, ρώτησε τον εάν είναι πρόθυμος να αφήσει όλα εκείνα που τον κάνουν να αρρωσταίνει».