Πώς μπορούμε να γράψουμε ένα παραμύθι, μια ιστορία μικρής φόρμας, ένα μυθιστόρημα για παιδιά ή ένα νεανικό μυθιστόρημα;
Η Αλεξάνδρα Μητσιάλη μάς μιλά με αφορμή την έναρξη του σεμιναρίου «Παιδική και νεανική λογοτεχνία» στον ΙΑΝΟ. Η μαγεία της γραφής ξεκινά το δικό της ταξίδι, μέσα από τη μελέτη βιβλίων παιδικής και νεανικής λογοτεχνίας, την ανάλυση χαρακτηριστικών ηρώων λογοτεχνικών κειμένων, διαφορετικών οπτικών και τρόπων γραφής, αποκρυπτογραφώντας τα μυστικά τους. Μία πρώτη κουβέντα με την κ. Μητσιάλη που μας εισάγει στον κόσμο της παιδικής και νεανικής λογοτεχνίας.
Σεμινάριο «Παιδική και νεανική λογοτεχνία» στον IANO. Πώς σας φαίνεται αυτή η συνεργασία; Ποιο είναι το κεντρικό θέμα;
Ήταν μια πρόταση που αποφάσισα να δεχτώ δοκιμάζοντας μια καινούρια εμπειρία, την εξερεύνηση ενός νέου τοπίου, αυτού της δημιουργικής γραφής μέσα σε μια ομάδα ενηλίκων, στην οποία οι συμμετέχοντες και οι συμμετέχουσες ξεκινούν από διαφορετική αφετηρία, έχουν διαφορετικές προσλαμβάνουσες, στοχεύσεις, δυνατότητες. Είδα, λοιπόν, στην πράξη πόσο ωραία μπορεί να λειτουργήσει μια τέτοια ομάδα, πόσο μπορεί να συνδεθεί και να συλλειτουργήσει γύρω από την ομαδική επιμέλεια των κειμένων (πέρα από την δική μου προσωπική), γύρω από το μοίρασμα της συγγραφικής εμπειρίας, τη διαδικασία της μάθησης και της αυτοβελτίωσης, με τον καθένα και την καθεμιά από το διαφορετικό σημείο από το οποίο ξεκίνησε, να αντλεί τα στοιχεία που χρειάζεται για να προχωρήσει.
Ποιες διαφορές έχει η λογοτεχνία που απευθύνεται σε παιδιά και ποιες σε εφήβους;
Η λογοτεχνία που απευθύνεται σε παιδιά διατηρεί και πρέπει να διατηρεί τα χαρακτηριστικά της τέχνης του λόγου, της δυνατής έμπνευσης, της καλοσχεδιασμένης πλοκής, της διαμόρφωσης πειστικών χαρακτήρων, της δράσης που παρασύρει τον αναγνώστη και την αναγνώστρια σε ένα ενδιαφέρον ταξίδι, χαρακτηριστικά κάθε λογοτεχνικού κειμένου σε όποια ηλικία και αν απευθύνεται. Η διαφορά στην παιδική λογοτεχνία είναι ότι τον κόσμο τον βλέπουμε από το ύψος των παιδιών, με την ορατότητα, τα χρώματα, την ευαισθησία τους. Δεν είναι εύκολη υπόθεση. Δεν πρέπει να παρασυρόμαστε από την στερεότυπη σκέψη ότι οι μικρές ηλικίες σημαίνουν και απλοϊκές ιστορίες. Αντίθετα όσο πιο μικρό είναι το κείμενο και η ηλικία στην οποία απευθύνεται, τόσο πιο εύστροφη πρέπει να είναι η έμπνευση, τόσο πιο καίριος ο λόγος, τόσο πιο δυνατές οι εικόνες, χωρίς ο /η συγγραφέας να υιοθετεί απέναντι στο παιδί τον μαθημένο ρόλο του δασκάλου της «ορθής» σκέψης και της ηθικής. Η παιδική λογοτεχνία είναι μια απαιτητική δημιουργία και αυτό είναι ένα από τα θέματα που αναδεικνύεται και γίνεται αντικείμενο επεξεργασίας σε όλη τη διάρκεια του σεμιναρίου.
Τι πλεονεκτήματα έχει η εξ αποστάσεως διδασκαλία για εσάς;
Το μεγαλύτερο πλεονέκτημα της εξ αποστάσεως διδασκαλίας είναι το γεγονός ότι στο σεμινάριο μπορούν να συμμετέχουν άνθρωποι από όλα τα μέρη της Ελλάδας και από το εξωτερικό. Επίσης, η διαδικτυακή επικοινωνία δίνει τη δυνατότητα στον καθένα και στην καθεμιά να κάνει μια επιλογή σεμιναρίου πιο ταιριαστή στην προσωπικότητα και στις ανάγκες του/της, ενώ δεν στερεί τίποτα από την αμεσότητα της διάδρασης, την οικειότητα που αναπτύσσεται, τη συνεργασία, την ποιότητα του τελικού αποτελέσματος.
Η λογοτεχνία χρειάζεται και έμπνευση και τεχνική και ταλέντο;
Η λογοτεχνία χρειάζεται τα πάντα. Χρειάζεται επαφή και σχέση με την πραγματικότητα, χρειάζεται μελέτη του θέματος με το οποίο ασχολείται ο δημιουργός κάθε φορά, χρειάζεται τεχνική, χρειάζεται να έχει νόημα για τον/την συγγραφέα το θέμα με το οποίο καταπιάνεται, για να μπορεί να αναπτύσσει με επάρκεια την πλοκή της ιστορίας, το σκηνικό της, τα πρόσωπα στις λεπτομέρειές τους, στο βάθος και στις διαστάσεις τους. Χρειάζεται και ταλέντο, μια έννοια που δεν μπορεί να προσδιοριστεί με σαφήνεια γιατί είναι πολυπαραγοντική και ιδιαίτερη για τον καθένα και την καθεμιά. Και αναμφισβήτητα χρειάζεται πολλή, αφοσιωμένη, σταθερή κι επίμονη δουλειά.
Ποιο ήταν το δικό σας αγαπημένο παιδικό/εφηβικό βιβλίο;
Το «Καπλάνι της βιτρίνας» της Άλκη Ζέη και το «Όταν πεθαίνουν τα κοτσύφια» της Lee Harper. Το δεύτερο δεν το διάβασα στην εφηβική μου ηλικία, αλλά στην ενήλικη ζωή μου.
Τι μπορεί να συμβεί στην «Αυλή των Θαυμάτων» του σεμιναρίου;
Μια ουσιαστική γνωριμία με την παιδική και εφηβική λογοτεχνία, μια σύντομη (δέκα τρίωρες συναντήσεις) αλλά κατατοπιστική μαθητεία στις μορφές και στους τρόπους της, όπως την περιγράφω στο site των Εργαστηρίων Δημιουργικής Γραφής του Ιανού και μπορείτε να τη δείτε εδώ: https://www.ianos-seminaria.gr/el/market/product/8653 αλλά και μια όμορφη υποστηρικτική συντροφιά που αντιμετωπίζει το κάθε μέλος της ομάδας με σεβασμό και ενδιαφέρον για τη δουλειά του/της.
