Η Ελένη Γραμματικοπούλου & οι Science Reactors συνταιριάζουν Τέχνη & Επιστήμη

Η Ελένη Γραμματικοπούλου έκανε κάτι πολύ διαφορετικό από τα συνηθισμένα: αποφάσισε να φέρει την επιστήμη πιο κοντά στο ευρύ κοινό!

Το πάθος της για την Επικοινωνία της Επιστήμης την οδήγησε στη δημιουργία της ομάδας Science Reactors με τη συμμετοχή νέων επιστημόνων με το ίδιο όραμα και υπό τη σκηνοθετική καθοδήγηση του Κώστα Βρεττού. Στόχος: η προβολή της επιστήμης εκτός… συμβατικών μεθόδων (Stand up Science, Science on Stage, etc.). Μάλιστα, η ΕΡΤ στο πλαίσιο μιας νέας σειράς με τον τίτλο Close up πραγματοποίησε ένα ντοκιμαντέρ για τους Science Reactors, επίσημη συμμετοχή της στο Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης/2018.

Η κυρία Γραμματικοπούλου στελέχωσε τη διοίκηση του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και επί 20 χρόνια (1993 – 2013) υπήρξε υπεύθυνη του Προγράμματος των Μορφωτικών του Εκδηλώσεων «ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑ» SCIENCE SOCIETY». Παράλληλα συμμετείχε στον σχεδιασμό σχετικών ευρωπαϊκών προτάσεων και προγραμμάτων με στόχο πάντοτε τη διάδοση της έρευνας στο ευρύ κοινό και την καταπολέμηση του επιστημονικού αναλφαβητισμού. Από τον Ιούνιο του 2013, εργάζεται ως ελεύθερη επαγγελματίας με το ίδιο αντικείμενο. Είναι μέλος της Επιτροπής του σχεδιασμού, διοργάνωσης και προβολής των επιστημονικών φεστιβάλ που διοργανώνει η Sci-Co, του προγράμματος «HuB Science», των ευρωπαϊκών προγραμμάτων Researcher’s Night και Pint of Science. Πρόσφατα τιμήθηκε με το βραβείο ASF18 (Αthens Science Festival) για την μακρόχρονη προσφορά της στην Επικοινωνία της Επιστήμης. Υπήρξε Πρόεδρος της Εταιρείας Ελληνικού Πολιτισμού «Magna Graecia» και μέλος της «Εταιρείας για την ίδρυση Ακαδημίας Μαρία Κάλλας». Παράλληλα έχει ασχοληθεί στον χώρο του κινηματογράφου ως Διευθύντρια Παραγωγής πληθώρας ιστορικών/επιστημονικών ντοκιμαντέρ, ταινιών μικρού μήκους και διαφημιστικών spots.

Μίλησε μαζί μας, για να μας λύσει μία βασική απορία: θέατρο, χιούμορ και επιστήμη πώς συνδυάζονται;

Πώς θα ορίζατε το “Stand Up Science”;

Μια παράσταση από νέους επιστήμονες, στα χνάρια του Stand up Comedy, με ενδιαφέροντα επιστημονικά θέματα που μας απασχολούν καθημερινά. Στόχος; Η εξωστρέφεια της επιστήμης, ο επαναπροσδιορισμός της εικόνας του ερευνητή/επιστήμονα, η προσέγγιση της επιστήμης με τρόπο εύληπτο, κατανοητό και κυρίως χιουμοριστικό.

Πώς ξεκίνησε η ιδέα;

Η αλήθεια είναι πως ήταν ένα αρκετό «τολμηρό» εγχείρημα. Τρία όμως ήταν τα καθοριστικά στοιχεία:

Η ενασχόληση μου (από 1993) με τον χώρο της επικοινωνίας της επιστήμης – κάτι τελείως άγνωστο την εποχή εκείνη – ως υπεύθυνη του Προγράμματος «Επιστήμης Κοινωνία» του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών με έφερε σε επαφή με πολλούς και διακεκριμένους επιστήμονες και συνειδητοποίησα την ανάγκη διάχυσης της γνώσης, μέσα από έναν άλλο τρόπο «αφήγησης». Το μεγαλύτερο ενδιαφέρον του κοινού προσέλκυαν, εύλογα, όσοι χρησιμοποιούσαν χιούμορ, επινοητικότητα και ευφράδεια.
Η εμπλοκή μου στη διοργάνωση του Famelab (British Council), διεθνής διαγωνισμός για την ανάδειξη νέων ταλέντων στην επικοινωνία της επιστήμης
Η αγάπη μου για το Stand up Comedy

Ένας επιτυχημένος συνδυασμός για να γεννηθεί το Stand up Science

Ποιοι είναι οι Science Reactors; Πόσα χρόνια υπάρχουν; Πώς συνδυάζουν την Τέχνη, το χιούμορ και την επιστήμη;

Είναι μια ομάδα νέων επιστημόνων, που προέρχονται από διάφορους επιστημονικούς τομείς τόσο των ανθρωπιστικών όσο και των θετικών επιστημών- με ταλέντο στην Επικοινωνία της Επιστήμης, «κτίζεται» σταδιακά και συνέχεια ανανεώνεται. Σήμερα αριθμεί γύρω στα 25 άτομα. Από το 2014 οι SR δουλεύουν συλλογικά με στόχο να κεντρίσουν, με τρόπο διασκεδαστικό, την περιέργεια αλλά και την αγάπη του νεανικού, κυρίως, κοινού για την επιστήμη. Οι επιστήμονες λοιπόν, ανεβαίνουν στη σκηνή μετατρέποντας δύσκολα επιστημονικά θέματα σε κατανοητές ιστορίες. Και κυρίως, ιστορίες γεμάτες χιούμορ!

Ο μύθος πως η επιστήμη και η τέχνη είναι δύο κόσμοι τελείως ξεχωριστοί και αλληλοσυγκρουόμενοι έχει προ πολλού ανατραπεί. Η επιστήμη και η τέχνη συνδέονται με πιο πολλά στοιχεία απ’ όσα φανταζόμαστε! (βλ. έκθεση του Van Gogh το πρόγραμμα art@CMS του CERN,κ.α.) Στο πλαίσιο αυτό θελήσαμε να δώσουμε και εμείς ένα άλλο στίγμα και να συμβάλλουμε στην επικοινωνία της επιστήμη … αλλιώς (βλ. τις δύο δράσεις μας παρακάτω).

Δράσεις της ομάδας:

Science on Stage (Η επιστήμη επί σκηνής):

Τhe Science of CSI: Έγκλημα στο εργαστήριο και Ατομικοί Διάλογοι: από το σταφιδόψωμο στα κουάρκ; δύο θεατρικές παραστάσεις, οι οποίες αντλούν τη θεματική τους από φαινόμενα και δεδομένα των θετικών επιστημών. Παρουσιάζονται και εξηγούνται με τρόπο πρωτότυπο, ευφάνταστο και ελκυστικό.

Stand–up Science (κατά το πρότυπο του Stand-up Comedy) όπου κάθε επιστήμονας παρουσιάζει με το προσωπικό του ύφος ένα επιστημονικό θέμα της επιλογή του αναδεικνύοντας και τις δικές του επικοινωνιακές ικανότητες, κυρίως όμως την αγάπη και το πάθος του για την ίδια την επιστήμη.

Οι παραστάσεις σας βοηθούν και να μάθουμε;

Σίγουρα συμβάλλουν στη μάθηση, παρουσιάζοντας την πιο ελκυστική καθώς περνάμε τη γνώση με τρόπο αντισυμβατικό, σύγχρονο, πρωτοπόρο και κυρίως ευρηματικό.

Οι παραστάσεις απευθύνονται σε πιο εξειδικευμένο κοινό;

Στόχος μας είναι να απευθυνθούμε στο ευρύ κοινό. από ηλικίες όμως 15+. Αλλά και το επιστημονικό κοινό σίγουρα κάτι θα κερδίσει μέσα από αυτή τη διαφορετική προσέγγιση της επιστήμης.

Σύμφωνα με ποιους παράγοντες επιλέγετε τους χώρους που θα παρουσιαστούν τα δρώμενα;

Πρωτίστως μας ενδιαφέρει να συμμετέχουμε σε επιστημονικά φεστιβάλ, επιστημονικές εκδηλώσεις –κάτι που από το 2014 μέχρι σήμερα το επιτυγχάνουμε- αλλά και σε χώρους που είναι άμεσα συνδεδεμένοι με την προβολή/επικοινωνία της επιστήμης. Παράλληλα όμως διοργανώνουμε και παραστάσεις ως δική μας παραγωγή.

Στις 13 Δεκεμβρίου θα είστε στο Μουσείο Ηρακλειδών. Γιατί εκεί; Τι διαφορετικό να περιμένουμε;

Το Μουσείο Ηρακλειδών είναι ένας εξαιρετικός χώρος που έχει προσφέρει πολλά στη διάχυση της επιστήμης με δράσεις που συνδυάζουν την Τέχνη με την Επιστήμη. Η συνεργασία μας ξεκίνησε τον Δεκέμβρη του 2018. Η προσέλευση του κοινού ήταν τόσο μεγάλη, ένας μεγάλος αριθμός του κοινού έμεινε εκτός, με αποτέλεσμα να την επαναλάβουμε στις αρχές του Ιανουαρίου.

Η φετινή μας παράσταση έχει έναν ξεχωριστό χαρακτήρα. Απευθύνεται σε ένα πιο απαιτητικό κοινό! Μέσα από διασκεδαστικούς μονολόγους, σε διάλογο όμως με το κοινό και υιοθετώντας ένα περισσότερο théâtral ύφος, θα προσπαθήσουμε να ανατρέψουμε διάφορες επιστημονικές δοξασίες και εμμονές “fake news” που εδώ και καιρό μας κατακλύζουν αλλά και να παρουσιάσουμε την επιστήμη αλλιώς… με το γνώριμο ανατρεπτικό μας τρόπο.

Ποια είναι τα μελλοντικά σχέδια της ομάδας;

Η συνεχής διεύρυνσή της με νέα άτομα, άλλωστε τα κείμενα ανανεώνονται συχνά τα πρόσωπα εναλλάσσονται σε κάθε παράσταση, πλην του παρουσιαστή. Παράλληλα, επιθυμούμε να ανοίξουμε και νέες συνεργασίες ‘φλερτάροντας’ και με άλλες μορφές τέχνης: μουσική, κίνηση, graffiti. Με τη μουσική ήδη έχουμε κάνει τα πρώτα βήματα και παρουσιάζουμε το τραγούδι: « Όλες οι επιστήμες μαζί!». Επιπρόσθετα έχουμε ετοιμάσει και ένα κομμάτι που έχουμε παρουσιάσει σε δύο Tedxkids. Πρόσφατα, και συγκεκριμένα στο Αthens Science Festival 19, υιοθετήσαμε ένα νέο σχήμα παράστασης:

παρουσιάσεις με ένα ενιαίο θέμα. Για παράδειγμα στο ASF, το κεντρικό θέμα του οποίου ήταν η ανακύκλωση, βιώσιμη ανάπτυξη και κυκλική οικονομία, η παράστασή μας είχε θέμα Re-think (re-use, re-duce, re-cycle). Και πράγματι το κοινό εντυπωσιάστηκε!!

Δραστηριοποιείστε και εκτός Αττικής;

Ναι, έχουμε εμφανισθεί στη Θεσσαλονίκη – όπου εκεί υπάρχει ήδη αντίστοιχη ομάδα των Science Reactors – στην Πάτρα, Λάρισα, Χαλκίδα και στις 29 Νοεμβρίου θα πάρουμε μέρος, προσκεκλημένοι από το εκεί Πανεπιστήμιο, στη γιορτή που διοργανώνει το Τμήμα Πληροφορικής με Εφαρμογές στη Βιοϊατρική του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας για τα 15 χρόνια λειτουργίας του (Δημοτικό Θέατρο Λαμίας).