Η Φρόσω Μπενετή είναι Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας, ιδρύτρια και διευθύντρια του Κέντρου Βιωματικής Εκπαίδευσης & Συμβουλευτικής: Εμψύχωσις.

Συνδυάζοντας την Τέχνη, την επιστήμη της ψυχολογίας και ψυχοθεραπευτικής, αλλά και άλλα γνωστικά αντικείμενα, δημιούργησε μέσα από βιωματικές εμπειρίες την μέθοδο Εκπαίδευσης και Εμψύχωσης ομάδων με τίτλο “Συνθετική Παιγνιόδραση”.

Προσφάτως, προχώρησε στην έκδοση του βιβλίου Εμψύχωση ομάδας με τη Συνθετική παιγνιόδραση, απαύγασμα εργασίας και έρευνας 20 ετών, με στόχο να γνωστοποιήσει τη μέθοδο σε όσους ασχολούνται με ομάδες, αλλά και σε όσους θα ήθελαν να βάλουν στη ζωή τους την εκπαίδευση μέσα από το παιχνίδι.

Εξηγώντας μας τι ακριβώς είναι η Συνθετική Παιγνιόδραση και πώς οι αμάδες (παιδιών και ενηλίκων) μπορούν να ωφεληθούν από αυτήν, μας μίλησε με τρόπο λιτό και κατανόητο, αποδεικνύοντάς μας ότι η ηρεμία και η ισορροπία που επέρχεται μέσα από τη Συνθετική Παιγνιόδραση, μπορεί και πρέπει να γίνει τρόπος ζωής.

Το βιβλίο που εκδώσατε αφορά στη μέθοδο της Συνθετικής Παιγνιόδρασης. Τι ακριβώς είναι αυτή η μέθοδος και σε ποιούς απευθύνεται;

Η Συνθετική Παιγνιόδραση είναι μία μέθοδος Εκπαίδευσης, Συμβουλευτικής κι Εμψύχωσης ομάδων κι ανήκει στις δημιουργικές θεραπευτικές προσεγγίσεις μέσω τέχνης. Αποτελείται από τη σύνθεση του παιχνιδιού με βιωματικές μεθόδους και τεχνικές από διάφορες άλλες θεραπευτικές και μη προσεγγίσεις.

Απευθύνεται σε όσους εργάζονται κυρίως με ομάδες, από το χώρο της Εκπαίδευσης, των Ανθρωπιστικών Επιστημών και του Ανθρώπινου Δυναμικού και του Management. Ανθρώπους που επιθυμούν να την εφαρμόσουν αυτούσια ή να τη συνθέσουν με το δικό τους γνωστικό αντικείμενο.

Λειτουργεί κατά κύριο τρόπο βιωματικά και βασίζεται πάνω στην αβίαστη δράση και τη χαρά. Χωρίς ιδιαίτερο «εποπτικό υλικό» και πολλές σημειώσεις, δίνει την ευκαιρία στους συμμετέχοντες να ταξιδέψουν στη μαγεία της βιωματικής εμπειρίας. Η επαφή με τη μέθοδο, ανεξάρτητα από το αν το πλαίσιο είναι θεραπευτικό ή όχι, μπορεί να προσφέρει πολλαπλά θεραπευτικά οφέλη και να συμβάλλει καθοριστικά στην προσωπική τους ανάπτυξη και αυτογνωσία.

Η μέθοδος έχει σαν βάση της το παιχνίδι και κύρια χαρακτηριστικά της τη σύνθεση και την εμψύχωση, ενώ αξιοποιεί ιδιαίτερα και το σώμα. Μπορεί να αποτελέσει έμπνευση για τον εμψυχωτή ομάδων, ώστε να εμπλουτίσει τα εκφραστικά του μέσα, να αναπτύξει συμβουλευτικές δεξιότητες και γνώσεις, να γνωρίσει καλύτερα τον εαυτό του και να βελτιώσει τη μεταδοτική του ικανότητα, μεταμορφώνοντας το γνωστικό του αντικείμενο σε μια χαρούμενη, γόνιμη και δημιουργική εμπειρία.

Η εμψύχωση με τη Συνθετική Παιγνιόδραση είναι, με άλλα λόγια, η ενθάρρυνση δημιουργίας αυθεντικών σχέσεων και αποτελεί μια διαδικασία που προτείνεται όχι μόνο ως μαθητεία αλλά κι ως τρόπος ζωής!

Αυτή η διαδικασία μπορεί να βρει εφαρμογή σε πολλαπλά πεδία καθώς κινείται στο τρίπτυχο Εκπαίδευσης, Συμβουλευτικής και Εμψύχωσης και μπορεί να εφαρμοστεί ομαδικά ή ατομικά.

Το βιβλίο αυτό είναι ουσιαστικά ένας οδηγός για όσους εργάζονται με ενήλικες και παιδιά. Ένα εγχειρίδιο όπου κάθε αναγνώστης θα βρει όλες τις πληροφορίες που χρειάζεται για να καλλιεργήσει μια χαρούμενη κι ουσιαστική επαφή με την ομάδα του, να σχεδιάσει και να υλοποιήσει με επιτυχία το δικό του πρόγραμμα εμψύχωσης.

Ποιες μορφές θεραπείας και τέχνης συνδυάζονται στη συγκεκριμένη μέθοδο;

Η μέθοδος είναι συνθετική, καθώς συνδυάζει διαφορετικές βιωματικές τεχνικές και μεθόδους από το θέατρο, τη μουσική, το χορό, τη συνθετική ψυχολογία και συμβουλευτική, την Ψυχοενεργειακή, την παιγνιοθεραπεία, τη δραματοθεραπεία, την εικαστική θεραπεία, τη λογοτεχνία. Η σύνθεση αυτών των τεχνικών έχει ως αποτέλεσμα μια διαφορετική δυναμική, από ό,τι καθεμία από αυτές μεμονωμένα. Είναι μία μέθοδος ανοιχτή να υποδεχτεί τις υπάρχουσες τεχνικές και μεθόδους, αλλά και μελλοντικές που ενδεχομένως θα προκύψουν.

Έτσι αποκτά τη δυνατότητα να μετασχηματίζεται και να εξελίσσεται διαρκώς και μπορεί να διαμορφωθεί ανάλογα με το πλαίσιο, το βασικό γνωστικό αντικείμενο του εκπαιδευτή, το στόχο εμψύχωσης και το συνδυασμό τεχνικών που χρησιμοποιεί.

Επιδρά ολιστικά στο ανθρώπινο σύστημα, καθώς μέσα από την καλλιέργεια της βιωματικής και συνθετικής εμπειρίας, αναπτύσσεται το σύνολο της ανθρώπινης προσωπικότητας, σώμα-νους-συναίσθημα, κι όχι μόνο το νοητικό πεδίο, όπως συμβαίνει με άλλες μορφές εκπαίδευσης. Με τη σύνθεση, λοιπόν, όλων των πεδίων η μέθοδος μπορεί να συμβάλλει στην αυτεπίγνωση και να οδηγήσει σε μια πιο συνειδητή προσωπική κι επαγγελματική ζωή.

Ποια είναι τα οφέλη της μεθόδου τόσο συλλογικά τόσο και ατομικά;

Η μέθοδος κινείται στο τρίπτυχο Εκπαίδευση-Εμψύχωση-Συμβουλευτική και μπορεί να βοηθήσει τους ανθρώπους τόσο σε ομαδικό όσο και σε ατομικό επίπεδο.

Ως όρος έρχεται να φωτίσει τον τρόπο δημιουργίας σχέσης όσων εργάζονται με ανθρώπους κι ομάδες.

Αποτελεί παράλληλα ένα ξεχωριστό γνωστικό αντικείμενο καθώς επικεντρώνεται στη μεταλαμπάδευση κι όχι απλώς στη μεταφορά πληροφορίας ή γνώσης, εστιάζοντας ταυτόχρονα στον ανθρώπινο παράγοντα. Μέσω της εμψύχωσης αναπτύσσεται η επικοινωνία, η εμπιστοσύνη, η ελευθερία έκφρασης, η αποδοχή, η κατανόηση, η ενσυναίσθηση.

Η συμμετοχή σε μια ομάδα, βοηθά τα άτομα να αναδείξουν τις δεξιότητές τους, να καλλιεργήσουν την προσωπική τους εξέλιξη, να εμπλουτίσουν τις εμπειρίες τους, να αναπτύξουν την προσωπική τους αντίληψη, την πειθαρχία, την αυτοεκτίμηση, τη συγκρότηση σκέψης, τη φαντασία και την έκφραση.

Σε προσωπικό – θεραπευτικό επίπεδο, όπως προανέφερα, δρα ολιστικά, δίνοντας έμφαση στην ολιστική αποκατάσταση της υγείας.

Επιπρόσθετα, εργάζεται σε εξατομικευμένο πλαίσιο, αντιμετωπίζοντας τον άνθρωπο σαν μοναδική προσωπικότητα ενώ εστιάζεται στη σχέση θεραπευτή και θεραπευόμενου, η οποία βασίζεται σε αμοιβαία εμπιστοσύνη, αποδοχή και ειλικρίνεια.

Έτσι, δημιουργείται ένα ασφαλές πλαίσιο στήριξης που ωθεί τον άνθρωπο να εναρμονιστεί με τον εαυτό του και το περιβάλλον του και να αναλάβει, σε βάθος χρόνου, ο ίδιος την ευθύνη της ζωής του.

Πόσο επιδραστική για την ψυχολογία και τη ζωή μας είναι γενικά η συμμετοχή μας σε ομάδες;

Η συμμετοχή μας σε μια ομάδα είναι μια εμπειρία ζωής μοναδική κι ανεπανάληπτη η οποία χαρίζει απλόχερα τη χαρά, μας αφυπνίζει και μας βοηθάει να έρθουμε σε επαφή με όλες τις πλευρές της προσωπικότητάς μας, να γνωρίσουμε καλύτερα τον εαυτό μας και τον κόσμο.

Έχει παρατηρηθεί από την κλινική έρευνα, πως οι άνθρωποι που συμμετέχουν σε ομάδες, έχουν αναπτύξει, κατά κύριο λόγο, την αίσθηση του «ανήκειν» και αυτό δημιουργεί στη ζωή τους, ένα σημείο αναφοράς και ένα κοινό στόχο.

Κατά δεύτερο λόγο, η συμμετοχή σε μια ομάδα, είναι δυνατόν να αναπτύξει ένα ψυχολογικό κλίμα ασφάλειας, να πετύχει την ελευθερία έκφρασης και τη μείωση των αμυνών. Έτσι, τα μέλη δύναται να αναπτύξουν ένα κλίμα αμοιβαίας εμπιστοσύνης και να κινηθούν προς μια μεγαλύτερη αποδοχή ολόκληρης της ύπαρξης τους, σωματικής, συναισθηματικής και νοητικής. Το κάθε μέλος μαθαίνει να ακούει το ένα το άλλο και να αποκτά επίγνωση της εικόνας του προς τους άλλους. Μέσα σ’ ένα τέτοιο πλαίσιο, η πιθανότητα αλλαγής της συμπεριφοράς γίνεται περισσότερο επιθυμητή, παρά απειλητική.

Η μέθοδος είναι μια διαδικασία συνεχώς σε εξέλιξη που επηρεάζεται από την ίδια τη δυναμική της κάθε ομάδας. Αυτό δεν έχει αντιστοιχία και με την ίδια τη ζωή;

Έτσι είναι. Η ομάδα είναι μια μικρογραφία της ζωής και των σχέσεων που κάνουμε με τους άλλους. Αυτό που κάνει κανείς σε μια ομάδα, είναι αυτό ακριβώς που κάνει και στις σχέσεις του στη ζωή του, έξω απ’ αυτή.

Μπορούμε να πούμε πως στην ομάδα εκπαιδεύεται κανείς να αποκτήσει επίγνωση και να αναγνωρίσει τον τρόπο που σχετίζεται στη ζωή του και στη συνέχεια να κάνει το πρώτο βήμα για να διορθώσει ό,τι τον δυσκολεύει.

Παράλληλα, μέσα από το μέθοδο, μπορεί κανείς να βιώσει το θεραπευτικό χαρακτήρα του παιχνιδιού και της τέχνης, να αξιοποιήσει τις δυνατότητες της συνθετικής εμπειρίας, να πειραματιστεί σε νέες τεχνικές, βελτιώνοντας την προσωπική και επαγγελματική του δραστηριότητα.

Συγκεκριμένα, το δυναμικό μιας εταιρείας πόσο μπορεί να βοηθηθεί από τη μέθοδο ώστε η δουλειά να έχει αποτελεσματικότητα και η ψυχολογία να μην επιβαρύνεται;

Οι άνθρωποι των επιχειρήσεων έχουν πλέον καταλάβει πως το μεγάλο μυστικό της επιτυχίας κρύβεται στο αφοσιωμένο ανθρώπινο δυναμικό. Κάθε εταιρεία ή οργανισμός απαρτίζεται από ανθρώπους, οι οποίοι κάνουν σχέσεις. Ένας ευχαριστημένος συνεργάτης, θα δώσει τον καλύτερο εαυτό του για την εταιρεία στην οποία εργάζεται.

Πολλές φορές, ακόμη και η πολιτική που ακολουθεί μια επιχείρηση ή η τεχνογνωσία που έχουν τα μέλη της, μπορεί να μην είναι αρκετά αποδοτικά. Αν αυτά δεν είναι επαρκή, θα πρέπει μέσα απ’ την εκπαίδευση, να ενισχυθούν.  Επενδύοντας περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο παράγοντα, στην καλή λειτουργία της ομάδας, η συμβουλευτική και η εκπαίδευση στο χώρο των επιχειρήσεων μπορούν να αποφέρουν θετικότερα αποτελέσματα στην επιχείρηση. Η ομάδα θα εξελιχθεί συμμετέχοντας ενεργά και θα μάθει να αναπτύσσει δεξιότητες πιο αποτελεσματικά, βιώνοντας και όχι απλά ακούγοντας ή παρακολουθώντας. Η διαδικασία αυτή πάντα επιφέρει διπλό κέρδος καθώς μαζί με την εκπαίδευση των συμμετεχόντων, καλλιεργείται ταυτόχρονα και η προσωπική τους ανάπτυξη.  Ο βασικός σχεδιασμός των προγραμμάτων είναι τέτοιος που κεντρίζει άμεσα το ενδιαφέρον των συμμετεχόντων και ταυτόχρονα δημιουργεί ένα περιβάλλον ασφάλειας. Τους βοηθά να αναπτύξουν θετικούς τρόπους επικοινωνίας & έκφρασης, να βελτιώσουν τις δεξιότητές τους, να εκτονώσουν διαμάχες ή συγκρούσεις.

Σήμερα, ίσως περισσότερο από ποτέ, που ο πελάτης προτιμά τις επιχειρήσεις που σέβονται τον άνθρωπο & τις αξίες του, η αποστολή των συμβούλων ανθρώπινου δυναμικού, είναι να εμψυχώσουν τα στελέχη τους έτσι ώστε και αυτά με τη σειρά τους, να προσφέρουν στον πελάτη & την επιχείρηση το μέγιστο των δυνατοτήτων τους.

Χρησιμοποιώντας συνθετικές προσεγγίσεις & τεχνικές, προσαρμοσμένες στις διεθνείς απαιτήσεις του σύγχρονου management, αυτού του είδους η συμβουλευτική εκπαίδευση έχει την ικανότητα να αποτελέσει ένα δυναμικό εργαλείο για την επίτευξη των στόχων. Έτσι, καταφέρνουμε να αυξήσουμε την απόδοση της ομάδας εργασίας αλλά και του αισθήματος εμπιστοσύνης των εργαζομένων προς την εταιρεία και ταυτόχρονα να έχουμε χαρούμενους και ευχαριστημένους ανθρώπους. Και, τελικά, επιτυγχάνουμε την καλύτερη λειτουργία της επιχείρησης σε όλα τα επίπεδα.

Η μέθοδος είναι καθαρά ανθρωποκεντρική, σε μια κοινωνία όμως που δεν υποστηρίζει έμπρακτα τον άνθρωπο. Πόσο σημασία έχει να αλλάξει αυτό ώστε ο άνθρωπος να λειτουργεί καλύτερα στο κοινωνικό σύνολο;

Τα τελευταία χρόνια γίνεται λόγος απ’ όλους τους ειδικούς Ψυχικής υγείας σχετικά με την έλλειψη της εκπαίδευσης μικρών και μεγάλων στον τομέα των σχέσεων. Κάτι που δεν φαίνεται να αποτελεί, πρακτικά τουλάχιστον, προτεραιότητα στο εκπαιδευτικό μας σύστημα. Κατά την παιδική κι εφηβική ηλικία στην οποία διαμορφώνεται η συναισθηματική ανάπτυξη κι η προσωπικότητα του παιδιού, το σχολείο ασχολείται σχεδόν αποκλειστικά με την παροχή πληροφορίας και γνώσης. Εστιάζουμε, δηλαδή, στη νοητική ανάπτυξη κι όχι στην καλλιέργεια της συνολικής προσωπικότητας των παιδιών.

Πώς, λοιπόν, αυτά τα παιδιά θα διασφαλίσουν την ψυχική τους υγεία και θα ισορροπήσουν σε όλα τα πεδία της προσωπικότητάς τους, αν το μόνο που έχουν μάθει να κάνουν είναι να συσσωρεύουν πληροφορίες και γνώσεις;

Τα σημερινά παιδιά είναι οι ενήλικες του αύριο και, με τον ίδιο τρόπο, θα συνεχίσουν τη ζωή τους, μη γνωρίζοντας πώς να σχετιστούν, γιατί κανείς δεν θα τους έχει εκπαιδεύσει γι’ αυτό. Κατά τη γνώμη μου, εκεί θα πρέπει να βρεθεί το σημείο εκκίνησης γι’ αυτή την αλλαγή: στο σύστημα εκπαίδευσης.

Η αποκλειστική εστίαση στην ακαδημαϊκή παιδεία και την αποστήθιση των εγχειριδίων και – επιπλέον – η ολοκληρωτική σχεδόν αποστροφή από την τέχνη, η οποία αναμφισβήτητα αποτελεί απαραίτητο στοιχείο για την ανάπτυξη της συναισθηματικής νοημοσύνης και της προσωπικής έκφρασης, οδηγεί στη μη καλλιέργεια της κριτικής σκέψης και στην έλλειψη ενδιαφέροντος για γνώση, η οποία μεταφέρεται και στη μελλοντική ζωή.

Ο ενήλικας αυτός, έχει λάβει τη βασική του παιδεία με τέτοιο τρόπο, έχοντας συνδέσει τη γνώση και το διάβασμα με κάτι βαρετό και άνευ νοήματος.

Υπάρχουν εμπειρίες που δεν διδάσκονται, ούτε αποστηθίζονται από εγχειρίδια, αλλά είναι αποτέλεσμα βιώματος και για αυτό άλλωστε είναι τόσο ισχυρές. Θεωρώ πως ο χώρος της εκπαίδευσης κι αγωγής θα μπορούσε να αποτελέσει πρόσφορο έδαφος για μία τέτοια βιωματική προσέγγιση και σύνθεση, άρα και για μία μεταγενέστερη αλλαγή.

Η έννοια της “εμψύχωσης” δεν έβρισκε παλαιότερα εφαρμογή, ειδικά στη χώρα μας. Πώς άλλαξε αυτό; Τι αλλαγές βλέπετε μεταξύ του τότε και του τώρα;

Είναι αλήθεια πως, στο ξεκίνημά μου, πριν από είκοσι περίπου χρόνια, η έννοια της «εμψύχωσης», που σήμερα είναι γνωστή, τότε σχεδόν δεν υπήρχε. Τουλάχιστον για εμψύχωση, όπως την εννοούμε εμείς στη μέθοδό μας, η οποία έχει να κάνει με τον τρόπο προσέγγισης του ανθρώπου. Έναν τρόπο που επιδιώκει τη δημιουργία μιας αυθεντικής σχέσης και επαφής του εμψυχωτή με τα μέλη της ομάδας.
Ευτυχώς, τα τελευταία χρόνια αυτό σιγά-σιγά φαίνεται να αλλάζει και η νεώτερη γενιά
να ενδιαφέρεται πραγματικά για έναν πλουσιότερο τρόπο εκπαίδευσης.

Μιλήστε μας για την “Εμψύχωσις”. Πόσα χρόνια δραστηριοποιείστε και τι υπηρεσίες προσφέρετε ως κέντρο;

Η ‘Εμψύχωσις’ έκλεισε φέτος τα 19 χρόνια συνεχούς λειτουργίας, έχοντας στον πυρήνα της φιλοσοφίας της τον άνθρωπο και την ομάδα.

Στο Κέντρο μας διατίθενται τρία Πιστοποιημένα Εκπαιδευτικά Προγράμματα στη Συμβουλευτική και την Εμψύχωση ομάδων (μέρος της διδασκαλίας αυτών των εκπαιδευτικών προγραμμάτων εμπεριέχονται σε αυτό το βιβλίο). Παρέχονται επίσης εντατικά σεμινάρια εκπαίδευσης στη μέθοδο της Συνθετικής Παιγνιόδρασης καθώς και υπηρεσίες Εμψύχωσης κι Συμβουλευτικής σε ομάδες, επιχειρήσεις κι ιδιώτες.

Η δημιουργία του χώρου που στεγαζόμαστε τα τελευταία χρόνια, ήταν ένα όνειρο ζωής για μας. Φανταζόμασταν ένα χώρο με ψυχή. Ένα χώρο φιλόξενο, που θα μας κάνει όλους να αισθανόμαστε πως είμαστε στο σπίτι μας.

Περιμένουμε και άλλο βιβλίο;

Το βιβλίο αυτό είναι καρπός ενός ταξιδιού που διήρκησε περίπου είκοσι χρόνια έρευνας, συμβουλευτικής και διδασκαλίας σε παιδιά κι ενήλικες, ομάδες, οργανισμούς κι επιχειρήσεις.

Αυτό που προέκυψε από τα χρόνια εργασίας, έρευνας με ανθρώπους κι ομάδες, καταγραφής σημειώσεων και από τη δημιουργία νέων παιχνιδιών ήταν ένα ογκώδες υλικό, το οποίο χωρίστηκε σε τρεις τόμους: Η Εμψύχωση, ο εμψυχωτής, η ομάδα.

Το παρόν βιβλίο αποτελεί τον πρώτο τόμο αυτής της τριλογίας και συνοδεύεται από παιχνίδια κι ασκήσεις που κάθε ενδιαφερόμενος θα μπορεί να αξιοποιήσει στις δικές του ομάδες. Στόχος μου είναι να εκδοθούν κι οι επόμενοι τόμοι στο άμεσο μέλλον, ώστε να ολοκληρωθεί η παρουσίαση του υλικού.

• Για να προμηθευτείτε το βιβλίο, πληροφορίες θα βρείτε εδώ

• Πληροφορίες για τα προγράμματα του κέντρου Βιωματικής Εκπαίδευσης και Συμβουλευτικής “Εμψύχωσις”: Κωλέττη 40-42, Αθήνα 106 82, τηλ: 210 8259.289, fax: 210 8256.203,[email protected]