Χάρη μπήκες στις εκδόσεις BELL στο peak ίσως της ελληνικής κρίσης, το 2014. Οι πωλήσεις των βιβλίων έπεφταν διαρκώς ενώ λίγο αργότερα ο συγκεκριμένος εκδοτικός οίκος -που ως τότε ήταν θυγατρική της καναδικής Harlequin- πέρασε εξ ολοκλήρου σε ελληνικά χέρια. Πως βρέθηκες στο χώρο των εκδόσεων; 

Θα έλεγα πως βρέθηκα τυχαία. Δεν ήταν ο στόχος μου να δουλέψω οπωσδήποτε στις εκδόσεις.

Γράφεις εσύ ο ίδιος;

Όχι. Αλλά είμαι φανατικός αναγνώστης από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου.

Πήρες την τολμηρή απόφαση να βάλεις τα BELL στα βιβλιοπωλεία.

Αυτό έγινε πριν 2 χρόνια και ήταν η πρώτη μεγάλη αλλαγή. Ο φυσικός χώρος του βιβλίου, κακά τα ψέματα, είναι το βιβλιοπωλείο. Το 2016 ορισμένα βιβλία άρχισαν να εκδίδονται στο μέγεθος των βιβλίων των υπόλοιπων εκδοτικών οίκων, ενώ έγιναν και μεγάλες αλλαγές στην ποιότητα του χαρτιού, στα εξώφυλλα και στη βιβλιοδεσία στη σειρά των BELL best seller (με το κίτρινο σηματάκι πάνω αριστερά). Εκεί αλλάξαμε ακόμα και το σχήμα –φύγαμε από το pocket και πήγαμε σε ένα μεγαλύτερο ελαφρώς μέγεθος μεν, εξίσου βολικό δε. To ίδιο έγινε και με τη σειρά βιβλίων Silk: από πόκετ, «μεγάλωσαν» και μπήκαν και στα βιβλιοπωλεία. Το σημαντικότερο ρίσκο όμως ήταν πως εκδώσαμε για πρώτη φορά Έλληνες συγγραφείς.

Οι αριθμοί έδειξαν πως οι αλλαγές αυτές υπήρξαν πετυχημένες. Θα ακολουθήσουν κι άλλες;

Υπήρξαν πετυχημένες γιατί έγιναν με προσοχή. Δε θέλαμε να χάσουμε τους παραδοσιακούς αναγνώστες μας ούτε τον χαρακτήρα των βιβλίων μας. Οι τιμές παρέμειναν προσιτές όπως τις ήξερε ο κόσμος. Κατορθώσαμε έτσι και ανακόψαμε μια πορεία που ήδη από το 2009-λίγο πριν ξεσπάσει επίσημα η κρίση δηλαδή- ήταν διαρκώς καθοδική. Παράλληλα, καταφέραμε να αποκτήσουμε και νέους αναγνώστες: εκείνους που δε θα επέλεγαν να αγοράσουν το βιβλίο τους από το περίπτερο, αλλά προτιμούν τα βιβλιοπωλεία. Οπότε έχει έρθει η ώρα για περαιτέρω αλλαγές. Τώρα θα πάνε και ορισμένα Άρλεκιν στα βιβλιοπωλεία.

Παράλληλα με τα περίπτερα;

Αυτό δεν αλλάζει. Θα βγαίνουν όλα στα περίπτερα και κάποια από αυτά, σε ειδικές εκδόσεις, και στα βιβλιοπωλεία.

Πόσα Άρλεκιν βγαίνουν το μήνα Χάρη;

Γύρω στους 10-12 τίτλους.

Μέσα σ` αυτούς μπορεί να είναι και παλαιότερα Άρλεκιν;

Ναι, υπάρχουν και κάποιες επανεκδόσεις. Τα Άρλεκιν το 2019 θα κλείσουν 40 χρόνια στην Ελλάδα και με αφορμή αυτή την επέτειο θα προχωρήσουμε σε γενναίες αλλαγές στην ποιότητα παραγωγής τους. Θα υπάρξουν σταδιακά αλλαγές στα εξώφυλλα, θα έχουμε καλύτερο χαρτί, θα γίνει ένα γενικότερο λίφτινγκ. Επίσης θα κυκλοφορήσουν και τόμοι Άρλεκιν με πολλές ιστορίες μαζί, κάποιες τριλογίες κτλ., σε ένα νέου τύπου βιβλίου που θα μπορεί κανείς να τα βρει και στα βιβλιοπωλεία.

Υπάρχει μια κατεστημένη αντίληψη πως τα Άρλεκιν είναι όλα ίδια. Εσύ τι λες γι` αυτό; Υπάρχει περίπτωση να υπάρχουν και Άρλεκιν-διαμαντάκια που απλά πρέπει να ψάξουμε για να τα βρούμε;

Τα Άρλεκιν ακολουθούν, εκ των πραγμάτων, μια συγκεκριμένη δομή. Υπηρετούν ένα σκοπό. Δεν είναι τυχαίο που το σλόγκαν «με ένα Άρλεκιν ξεχνιέμαι» έχει επιβιώσει τόσες δεκαετίες. Διαμαντάκια υπάρχουν σίγουρα στους συγγραφείς, δηλαδή υπήρξαν συγγραφείς που ξεκίνησαν γράφοντας Άρλεκιν και μετά εξελίχτηκαν καταπληκτικά, πέρασαν σε άλλα είδη, ξεδίπλωσαν όλο τους το ταλέντο. Τέτοιες συγγραφείς είναι η Νόρα Ρόμπερτς, η Τζίνα Σόγουολτερ κ.α.

Έλληνες συγγραφείς Άρλεκιν δέχεστε στις εκδόσεις BELL;

Όχι. Έχουμε όμως Έλληνες στη σειρά Silk που είναι ρομαντικά μυθιστορήματα μεγαλύτερου μεγέθους.

Άντρες που να γράφουν Άρλεκιν υπάρχουν στο εξωτερικό;

Υπήρχε σίγουρα ένα ζευγάρι που τόσο ο άντρας όσο και η γυναίκα έγραφαν Άρλεκιν. Επίσης υπήρξαν, απ` όσο ξέρω, κάποιοι άντρες που έγραφαν με ψευδώνυμο.

Γιατί να μην υπάρχουν Άρλεκιν στα οποία η ηρωίδα να είναι παχύσαρκη ή ο άντρας-αντικείμενο του πόθου καραφλός και με κοιλίτσα;

Έχουν εμφανιστεί και τέτοια στο εξωτερικό. Παχύσαρκη ίσως όχι αλλά με παραπάνω κιλά σίγουρα. Επίσης ηρωίδα που να εμπίπτει στην κατηγορία αμέα. Είναι περισσότερο ένα θέμα προσφοράς και ζήτησης αυτό που θίγεις. Υπάρχουν δηλαδή ιστορίες και ήρωες που το ίδιο το κοινό δείχνει να επιθυμεί. Επίσης σε αντίθεση με αυτό που πολύς κόσμος πιστεύει τα Άρλεκιν δεν αγνοούν αλλά ακολουθούν τις κοινωνικές αλλαγές και εξελίσσονται ανάλογα. Τα σημερινά είναι πολύ πιο τολμηρά απ` ότι στο παρελθόν και θίγουν θέματα (κοινωνικά, ερωτικά και άλλα) που παλιότερα ήταν ταμπού.

Εσύ παίρνεις την απόφαση για το ποιο έργο θα εκδοθεί;

Ναι.

Μόνος εσύ ή μαζί με κάποια ομάδα;

Μόνος, αν και υπάρχουν αν χρειαστεί άτομα των οποίων την κρίση εμπιστεύομαι.

Ποιο είδος προτιμάς να διαβάζεις από αυτά που φτάνουν στις εκδόσεις BELL;

Αστυνομικά και ψυχολογικά θρίλερ, Ιστορικά και τρόμου. Τα πάντα διαβάζω αλλά θα έλεγα πως είμαι πιο πολύ του θρίλερ.

Πόσα έργα φτάνουν το μήνα στις εκδόσεις BELL; (προς αξιολόγηση)

Πριν ξεκινήσουμε να εκδίδουμε Έλληνες συγγραφείς έρχονταν 1 ή 2 το δίμηνο –και αν. Τώρα είναι πάνω από 20 το μήνα.

Τι είδος πιο πολύ;

Όλα τα είδη. Από αστυνομικά και επιστημονικής φαντασίας μέχρι κοινωνικά και ερωτικά.

Γιατί πιστεύεις γράφουμε τόσο πολύ εμείς οι Έλληνες;

Ίσως μέσα στη κρίση να είναι και μια διαφυγή…

Είναι και θέμα ταπεραμέντου;

Πιστεύω πως παντού οι άνθρωποι γράφουν πολύ, σε όλες τις χώρες.

Κάποιες επιτυχίες-σταθμοί, ας πούμε οι 50 αποχρώσεις, έδωσαν κατευθύνσεις στους επίδοξους συγγραφείς πιστεύεις; Ή ακόμα και στους εκδοτικούς;

Σίγουρα διαμόρφωσαν τάσεις. Ξεπηδάνε άπειρα παρακλάδια κάθε φορά που προσπαθούν να επαναλάβουν την επιτυχία. Ωστόσο δεν είναι εγγύηση η συνταγή από μόνη της.

Με ποια κριτήρια παίρνεις την απόφαση έκδοσης;

Είναι εντελώς υποκειμενικά. Σε γενικές γραμμές πάντως πρέπει να είναι συμβατό με την δεδομένη ταυτότητα των BELL ή των SILK. Θέλουμε αν είναι θρίλερ να είναι καλό θρίλερ, αν είναι αστυνομικό καλό αστυνομικό κ.ό.κ. Βέβαια είμαστε ανοιχτοί και σε πράγματα που μπορούν να ανοίξουν έναν καινούργιο δρόμο.

Αναλαμβάνεται εσείς όλα τα έξοδα έκδοσης;

Φυσικά.

Υπάρχουν πασίγνωστοι εκδοτικοί που λένε «στείλτε μας τα έργα σας να τα αξιολογήσουμε» και δεν το κάνουν ποτέ. Γιατί πιστεύεις γίνεται αυτό; Λόγω του απίστευτου όγκου που φτάνει στα γραφεία τους ή επειδή έχουν προ-αποφασίσει ποιον θα εκδώσουν;

Ο μεγάλος όγκος σίγουρα είναι ένας παράγοντας. Εμείς ξεκινήσαμε το ελληνικό μυθιστόρημα με στόχο να ανακαλύψουμε νέα ταλέντα, οπότε σίγουρα πρέπει να διαβάσουμε ό,τι μας στέλνουν. Βέβαια υπάρχουν έργα που από τις πρώτες γραμμές καταλαβαίνεις πως δεν κάνουν για σένα. Όμως διαβάζουμε οπωσδήποτε την περίληψη του έργου και τις πρώτες 50 σελίδες. Πάντα. Αν θεωρούμε ότι μπορεί να μας ενδιαφέρει, συνεχίζουμε.

Είναι μύθος η κρίση του βιβλίου;

Υπάρχει. Μιλάνε τα νούμερα.

Μιας και είπες νούμερα! Δώσε μου το top-5 των εμπορικότερων βιβλίων σας του τελευταίου έτους.

Όταν Σκοτώνουν τα Κοτσύφια, Harper Lee. Η Κληρονομιά των Κατασκόπων, John le Carré. Το Πέμπτο Επίπεδο, Lee Child, Το Κυνήγι των Φαντασμάτων, John Connolly και Ο Δολοφόνος με το σημάδι του Σταυρού, Chris Carter.

Παίρνετε μια στάνταρ απόφαση: θα βγάλουμε τόσα ρομάντσα, τόσα θρίλερ, τόσα ιστορικά τη σεζόν;

Όχι, αν εξαιρέσεις τα Άρλεκιν δεν υπάρχει καθορισμένος αριθμός για το κάθε είδος.

Πόσους τίτλους βγάζετε το χρόνο;

Μόνο τα Άρλεκιν είναι πάνω από 120. Τώρα τα BELL, τα Silk και τα BELL Best Seller είναι γύρω στα 35 όλα μαζί. Για την ακρίβεια το 2018 ήταν 36 τίτλοι. Το 2019 όμως θα είναι γύρω στους 50.

Μου έκανε εντύπωση μια κατηγορία που ονομάζεται Dark Moon. Τι είδους βιβλία αφορά;

Τα Dark Moon κυκλοφορούσαν παλαιότερα και ήταν ερωτικές ιστορίες σε μεταφυσικό πλαίσιο. Στην Αμερική κάνουν θραύση τέτοιου είδους βιβλία. Το 2019 θα κυκλοφορήσουν και πάλι (συγκεκριμένα η σειρά της Gena Showalter «Οι Άρχοντες του Κάτω Κόσμου») μετά από απαίτηση πολλών αναγνωστών, μέσα από τα Silk.

Πως βρίσκεις τα ξένα βιβλία που θα εκδώσεις στην Ελλάδα;

Η μεγαλύτερη πηγή πληροφόρησης είναι οι δυο μεγάλες παγκόσμιες εκθέσεις βιβλίου τις οποίες επισκέπτομαι κάθε χρόνο. Η φθινοπωρινή είναι η μεγαλύτερη και γίνεται κάθε Οκτώβρη στη Φραγκφούρτη. Η δεύτερη γίνεται κάθε άνοιξη στο Λονδίνο. Από κει και πέρα όμως είμαστε όλο το χρόνο σε επαφή με πράκτορες στο εξωτερικό που μας ενημερώνουν για ο,τιδήποτε αξιόλογο κυκλοφορεί.

Οι ξένοι συγγραφείς σας είναι κυρίως Αμερικάνοι;

Είναι κυρίως αγγλόφωνοι θα έλεγα.

Σε πόσες χιλιάδες αντίτυπα κυκλοφορεί ένα βιβλίο της σειράς BELL Best Seller;

4.500.

Απίστευτα καλά πάνε και τα βιβλία αυτό-βοήθειας. Εσείς σκέφτεστε να εγκαινιάσετε μια τέτοια κατηγορία;

Δεν υπάρχει κάποια τέτοια σκέψη προς το παρόν.

Η τελευταία ερώτηση θα είναι εντελώς κλισέ. Πιστεύεις πως υπάρχει συνταγή για να γίνει ένα βιβλίο best seller;

Μακάρι να υπήρχε!