Μέσα σε όλα αυτά που μας συμβαίνουν, συνειδητοποίησα πρόσφατα ότι δεν θα ζήσουμε την ένδοξη Black Friday, που μπήκε λίγο απότομα στην ελληνική αγορά. Κάθε Μαύρη Παρασκευή βέβαια, βρίζω θεούς και δαίμονες καθώς η κίνηση είναι το κάτι άλλο. Και στους δρόμους και μέσα στα μαγαζιά. Στο μεταξύ, πραγματικά απορώ γιατί, αφού εδώ δεν κάνουν και τίποτα τρομερές εκπτώσεις. Όμως έχω εικόνες από ατελείωτες ουρές, κυρίως σε μεγάλα μαγαζιά/αλυσίδες. Γιατί τα συνοικιακά είναι καταδικασμένα από καιρό. Όχι όλα, αλλά πολλά απ’ αυτά.
Δεν θα έπρεπε βέβαια η κανονικότητα στην οποία θέλουμε να επιστρέψουμε, να περιλαμβάνει τέτοιες εικόνες υστερίας, όμως, παρά το γεγονός ότι σιχαίνομαι αυτήν την αμερικανόφερτη συνήθεια, μέχρι κι αυτό μου έχει λείψει. Να μπαίνω στα μαγαζιά, να θέλω να ψωνίσω ένα πράγμα και να περιμένω για να πληρώσω μία ώρα. Αυτό και τα ποτά μέχρι να ανατείλει ο ήλιος.
Η ιστορία πίσω από την Black Friday*
Black Friday (Μαύρη Παρασκευή) είναι το ανεπίσημο όνομα της ημέρας που ακολουθεί την Ημέρα των Ευχαριστιών στις Ηνωμένες Πολιτείες, δηλαδή η τέταρτη Παρασκευή του Νοεμβρίου (μεταξύ 24-30 Νοεμβρίου), ημέρα η οποία έχει θεωρηθεί ως η αρχή της περιόδου των Χριστουγεννιάτικων αγορών στη χώρα από το 1952.
Οι περισσότερες μεγάλες επιχειρήσεις λιανικού εμπορίου ανοίγουν πολύ νωρίς, τα τελευταία χρόνια από τις μεταμεσονύκτιες ώρες, και δίνουν μεγάλες προσφορές. Η Black Friday δεν είναι επίσημη αργία, αλλά η Καλιφόρνια και κάποιες άλλες Πολιτείες τηρούν την αργία της “Ημέρας μετά την ημέρα των Ευχαριστιών” για τους υπαλλήλους της Πολιτείας, συνήθως αντί για μια άλλη ομοσπονδιακή αργία. Πολλοί εργαζόμενοι εκτός λιανικής και τα σχολεία έχουν αργία και την ημέρα των Ευχαριστιών και την επόμενη, οπότε μαζί με το Σαββατοκύριακο που ακολουθεί δημιουργείται μια τετραήμερη αργία που αυξάνει τον αριθμό των δυνητικών αγοραστών.
Η Black Friday είναι η ημέρα με τον μεγαλύτερο τζίρο πωλήσεων του έτους στις Ηνωμένες Πολιτείες από το 2005, αν και οι ειδήσεις την περιέγραφαν ως τέτοια για πολύ μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Παρόμοιες ιστορίες επανεμφανίζονται κάθε χρόνο αυτή την εποχή, παρουσιάζοντας αγοραστική υστερία και έλλειψη αποθεμάτων, δημιουργώντας έτσι μια κατάσταση φαύλου κύκλου ανατροφοδότησης της ζήτησης.
Τα καταστήματα πλέον επεκτείνουν τις προσφορές τους σε ολόκληρους τους μήνες του Νοεμβρίου και Δεκεμβρίου, αντί να επικεντρώνονται μόνο στην ημέρα αυτή ή και το Σαββατοκύριακο.
Τα πρώτα στοιχεία από τη χρήση του όρου “Black Friday” για την ημέρα μετά την ημέρα των Ευχαριστιών με εμπορική σημασία υποδηλώνει ότι ο όρος προέρχεται από την Φιλαδέλφεια, όπου χρησιμοποιήθηκε για να περιγράψει την μεγάλη και ενοχλητική για τους πεζούς κυκλοφορία οχημάτων, που σημειωνόταν την ημέρα μετά την ημέρα των Ευχαριστιών. Αυτή η χρήση του όρου χρονολογείται τουλάχιστον από το 1961.
Περισσότερα από είκοσι χρόνια αργότερα, καθώς η φράση έγινε πιο διαδεδομένη, έγινε δημοφιλής η εξήγηση ότι αυτή η μέρα ήταν το σημείο του έτους κατά το οποίο το λιανεμπόριο αρχίζει να γυρίζει σε κέρδος, δηλαδή στην αμερικάνικη αργκό από “το κόκκινο” (in the red) περνάει “στο μαύρο” (in the black).
Έχουν υπάρξει αναφορές για βία μεταξύ πελατών την ημέρα αυτή. Από το 2006 έχουν αναφερθεί 7 θάνατοι και 98 τραυματισμοί σε όλες τις Ηνωμένες Πολιτείες. Είναι σύνηθες φαινόμενο να στρατοπεδεύουν οι καταναλωτές έξω από καταστήματα την αργία των Ευχαριστιών, επιχειρώντας να εξασφαλίσουν θέση στην πρώτη γραμμή και έτσι να έχουν περισσότερες πιθανότητες να βρουν αυτά που θέλουν να αγοράσουν.
Από τις αρχές του 21ου αιώνα έγιναν προσπάθειες από τους λιανοπωλητές με προέλευση τις Ηνωμένες Πολιτείες να εισαγάγουν την “Black Friday” σε άλλες χώρες σε όλο τον κόσμο. Στην Ελλάδα η πρακτική εισήχθη για πρώτη φορά το 2015, ενώ από το 2016 άρχισαν να την εφαρμόζουν όλο και περισσότερες εταιρείες.
