Συνέργειες: μια άλλη μορφή ύπαρξης

Το Ροκάνι είναι μία ομάδα που φτιάχνει έπιπλα και ειδικές κατασκευές με κύρια υλικά το ξύλο και το σίδερο ενσωματώνοντας στις δημιουργίες τους επαναχρησιμοποιούμενα υλικά και ακολουθώντας και προωθώντας τις αρχές της αναβαθμιστικής ανακύκλωσης (upcycling) και της κυκλικής οικονομίας.

Ως γνήσια ομάδα έχουν και μία αποστολή – πέρα από το να δημιουργούν ποιοτικές και όμορφες κατασκευές, να επιφέρουνε θετική αλλαγή σε κάθε άνθρωπο, φορέα ή κοινότητα που αλληλοεπιδρούνε.
Τους τσακώσαμε στο εργαστήρι τους στον Βοτανικό και απάντησαν στις ερωτήσεις μας.

Ποιες/Ποιοι βρίσκονται πίσω από το εγχείρημα;

Δημήτρης: Τα πρόσωπα πίσω από το Ροκάνι πλέον είναι πολλά και αυτό μας χαροποιεί ιδιαίτερα! Από την αρχή της δημιουργίας μας, το 2015, βασική επιθυμία μας ήταν η δημιουργία μιας ομάδας ανθρώπων με διαφορετικές ικανότητες, νοοτροπίες και ιδέες. Επιδιώκαμε πάντα τη δημιουργία νέων συνεργασιών και σιγά σιγά άρχισαν να συμμετέχουν στις δράσεις μας όλο και περισσότεροι άνθρωποι με γνώση τεχνικών επαγγελμάτων και μεράκι για την κατασκευή χειροποίητων επίπλων. Η αρχή έγινε με πέντε μέλη, ενώ πλέον αριθμούμε δώδεκα ενεργά μέλη!

Στράτος: Το εγχείρημα, σε κάποιο βαθμό, προήλθε από την οικονομική κρίση που έπληττε την Ελλάδα εκείνη την περίοδο. Η επιχειρηματική αυτή ιδέα γεννήθηκε εν μέρει ως ανάγκη στο επαγγελματικό αδιέξοδο της εποχής, αλλά κυρίως ως διέξοδο της δημιουργικής ανάγκης των μελών. Ξεκίνησε στη βάση της εθελοντικής προσφοράς των μελών της ομάδας, έχοντας ως βασικό αντικείμενο την κατασκευή επίπλων από υλικά που προορίζονταν για απόρριψη. Μαζεύαμε πεταμένα έπιπλα και υλικά, που μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως πρώτες ύλες, από τους δρόμους της Αθήνας, τα οποία αποθηκεύαμε και σιγά σιγά ξεκινήσαμε τις πρώτες κατασκευές μας. Κάπως έτσι δημιουργήθηκε το «Ροκάνι», το οποίο αγκαλιάστηκε γρήγορα από την τοπική αλλά και την ευρύτερη κοινότητα. Από το 2019 βρισκόμαστε στον νέο μας χώρο, στον Βοτανικό, σε ένα σύγχρονο εργαστήριο, πλήρως εξοπλισμένο με μηχανήματα επεξεργασίας ξύλου, μετάλλου και κοπών cnc. Αυτό έχει αυξήσει την παραγωγική μας δυναμική και μας έχει δώσει την ευκαιρία να κατασκευάσουμε ορισμένα πολύ απαιτητικά έργα.

Πώς πάρθηκε η απόφαση για συνεργατικό εργαστήριο;

Παναγιώτης: Στην επιλογή της (νομικής/οργανωτικής) μορφής του εγχειρήματος, σίγουρα, συντελούν πολλοί παράγοντες. Πρώτα πρώτα, σημαντικό ρόλο έπαιξε η «επιχειρηματική προδιάθεση» των μελών σε συνδυασμό με την ανάγκη μας να συμμετέχουμε σε ένα πιο συλλογικό, ομαδικό μοντέλο. Ένα συνεργατικό εργαστήριο επιτρέπει τη συλλογική ιδιοκτησία και έλεγχο. Αυτό σημαίνει ότι κάθε μέλος του Ροκανιού λαμβάνει ισότιμο μέρος στις αποφάσεις και μοιράζεται τα οφέλη και τους κινδύνους της επιχείρησης με τα υπόλοιπα μέλη, κάτι που προωθεί την αίσθηση της κοινότητας και την ενδυνάμωση μεταξύ των μελών.

Μπορούμε επίσης να υποστηρίξουμε άλλες συλλογικότητες, παρέχοντάς τους μια πλατφόρμα για να λειτουργήσουν και να αναπτυχθούν, επωφελούμενοι από τις υποδομές μας, δημιουργώντας παράλληλα έναν δυναμικό «κόμβο» και ένα πεδίο για ανταλλαγή τεχνογνωσίας και ιδεών. Φέρνοντας κοντά άτομα με κοινά ενδιαφέροντα και δημιουργώντας ευκαιρίες για συνεργασία και μάθηση, επιχειρούμε να προβάλουμε βιώσιμες πρακτικές, δίκαια πρότυπα εργασίας και πρωτοβουλίες κοινοτικής ανάπτυξης, που μπορούν να δημιουργήσουν θετικό αντίκτυπο στον κόσμο γύρω μας.

Πώς βγήκε το όνομα;

Στράτος: Το Ροκάνι είναι ένα εργαλείο χειρός για τη λείανση ξύλινων επιφανειών. Υιοθετώντας το ως όνομα και logo της εταιρείας επιδιώκουμε να δείξουμε ότι όλα μας τα προϊόντα είναι μοναδικά και χειροποίητα, κατασκευασμένα με τέχνη και αφοσίωση, αλλά και με σεβασμό στα υλικά που χρησιμοποιούμε. Μπορούμε να βρούμε και έναν συμβολισμό μέσα σε αυτό, «ροκανίζοντας» ή λειαίνοντας τα προβλήματα και τις αντιθέσεις της εποχής που ζούμε.

Πώς επιλέξατε το συγκεκριμένο είδος μαγαζιού;

Παναγιώτης: Όλα τα μέλη του Ροκανιού είχαν γνώσεις, εμπειρία ή απλώς διάθεση για κατασκευές σε πολλούς και διαφορετικούς κλάδους της παραγωγικής διαδικασίας. Συνδυάζοντας την τεχνογνωσία των μελών και τα διαφορετικά υλικά, θελήσαμε να δημιουργήσουμε ένα χώρο, όπου τεχνίτες από διαφορετικές αφετηρίες, σχεδιαστές, καλλιτέχνες, αλλά και άτομα με οποιοδήποτε γνωστικό υπόβαθρο, μπορούν να συνεργαστούν και να δημιουργήσουν.

Δημήτρης: Αξιοποιώντας υλικά όπως το ξύλο και το σίδερο, επιδιώκουμε τη δημιουργία προϊόντων που εκπέμπουν ένα ξεχωριστό μήνυμα, μέσω του τελικού τους αποδέκτη. Κάθε project μας σχεδιάζεται συμμετοχικά και υλοποιείται με γνώμονα τη λειτουργικότητα, τη μακροζωία και την εύκολη συντήρησή του. Η επανοικειοποίηση (upcycling) παλιών υλικών μπορεί να είναι δυσκολότερη από την επεξεργασία καινούριας πρώτης ύλης, αλλά τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, η ιστορία και η ομορφιά τους είναι αυτό που διαφοροποιεί τις δημιουργίες μας. Είναι μια περιβαλλοντικά υπεύθυνη επιλογή που μειώνει τη ζήτηση για νέα υλικά, διατηρώντας τους φυσικούς πόρους και ελαχιστοποιώντας τα απόβλητα.

Μία από τις ομορφότερες στιγμές σας και μία από τις πιο δύσκολες.

Παναγιώτης: Είναι εύκολο να θυμόμαστε τις ομορφότερες στιγμές και σίγουρα μια από τις ομορφότερες ήταν στο μεγαλύτερο σε κλίμακα έργο που έχουμε αναλάβει ως τώρα, που είναι ένα διώροφο δεντρόσπιτο. Απαιτούσε τις δεξιότητες και την τεχνογνωσία πολλών μελών του συνεταιρισμού μας, ατελείωτες ώρες σχεδιασμού και δουλειάς από όλα τα μέλη, αλλά σίγουρα το τελικό αποτέλεσμα ήταν απίστευτα ικανοποιητικό.

Στράτος: Όπως σε όλες τις ομάδες, όμως, ανεξάρτητα από το πόσο συγκλίνουν οι αξίες και οι αρχές των επιμέρους μελών, πάντα υπάρχουν περίοδοι αναταραχών είτε επειδή τα άτομα θέτουν διαφορετικούς προσωπικούς στόχους, είτε επειδή «ξεχνιέται» το κοινό όραμα, είτε απλώς από υπερβολική κούραση ή οικονομική πίεση. Μία τέτοια περίοδος, λοιπόν, υπήρξε και στο Ροκάνι και περιλάμβανε αρκετούς μήνες με έντονες διαφωνίες και «συγκρούσεις». Παρόλα αυτά, με τη βοήθεια ειδικού ομαδικής συμβουλευτικής, με τον επανασυντονισμό στον κοινό στόχο, αλλά και με πολύωρο ανοιχτό διάλογο, αυτή η περίοδος κατάληξε σε «ζυμώσεις» και ανακατατάξεις αρμοδιοτήτων και ρόλων που, συνέβαλαν στην ομαλή και αρμονική λειτουργία της ομάδας, όπως είναι σήμερα.

Γιατί σε αυτή τη γειτονιά;

Δημήτρης: Πρώτον, θέλαμε να γίνουμε μέρος της ζωντανής κοινότητας του Βοτανικού, που είναι μια αθηναϊκή γειτονιά με πλούσια ιστορία και μεγάλη παράδοση στα τεχνικά επαγγέλματα. Δραστηριοποιούμενοι στον Βοτανικό, είμαστε σε θέση να ερχόμαστε σε επαφή με άλλα άτομα και εργαστήρια με παρόμοιες ιδέες και αντιλήψεις, γεγονός που μας επιτρέπει να συνεργαζόμαστε σε έργα και εκδηλώσεις που ωφελούν την ευρύτερη κοινότητα.

Στον Βοτανικό τα τελευταία χρόνια, εμφανίζονται συνεχώς καινούργια, γραφικά μαγαζιά εστίασης σε χώρους, που πριν από λίγα χρόνια ήταν αποθήκες, μικρές βιοτεχνίες, μηχανουργία ή εργαστήρια. Αυτή η σύμπραξη του παλιού με το καινούργιο, της διασκέδασης με τους παραδοσιακούς χειροτέχνες, δημιουργεί μια ζωντανή κοινότητα, ένα αστικό τοπίο πολύ διαφορετικό από αυτό που έχουμε συνηθίσει. Και που σίγουρα ταιριάζει πολύ στη φιλοσοφία μας.

Σημαντικό ρόλο έπαιξαν σίγουρα και πιο πρακτικοί παράγοντες, όπως η διαθεσιμότητα προσιτού και προσβάσιμου χώρου, αλλά και η κεντρική θέσης περιοχής στην Αθήνα.

Είναι ένα συνεργατικό μαγαζί πρόταση για έναν λίγο διαφορετικό κόσμο;

Παναγιώτης: Εξαρτάται τι εννοούμε «διαφορετικό κόσμο». Αν εννοούμε ότι απευθύνεται σε πελάτες, που είτε λόγω ιδεολογίας, είτε λόγω οικονομικής άνεσης, είτε λόγω και των δύο, μπορούν να ζητήσουν μια «εξατομικευμένη» (custom) κατασκευή, τότε, όχι δεν αποτελεί πρόταση. Αν με το «διαφορετικό κόσμο» εννοούμε ότι προτείνει ένα διαφορετικό τρόπο λειτουργίας, δίνοντας προτεραιότητα στην κοινωνική και περιβαλλοντική ευθύνη ως μέρος του επιχειρηματικού τους μοντέλου, τότε σίγουρα ναι. Γενικά, ένα συνεργατικό εργαστήριο συμβάλλει στην ευημερία της κοινότητας προάγοντας την κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη, ενισχύοντας τη συνεργασία και τη συνεργασία και προωθώντας βιώσιμες πρακτικές. Και αυτό, αναμφισβήτητα, αποτελεί μια πολύ «διαφορετική» πρόταση από το υπάρχον μοντέλο παραγωγής.

Ποια είναι τα μίνιμουμ κοινών απόψεων στα οποία συμφωνείτε για να μπορείτε να είστε συνεργάτες/συνεργάτιδες;

Στράτος: Υπάρχουν αρκετά συγκεκριμένα στοιχεία, τα οποία είναι προαπαιτούμενα για την ομαλή λειτουργία ενός συνεταιρισμού και σίγουρα περιλαμβάνουν την αφοσίωση στις αρχές της συνεργασίας, συμπεριλαμβανομένης της ανοιχτής επικοινωνίας, του αμοιβαίου σεβασμού και του κοινού στόχου.

Δείτε ακόμα

Γιατί η σωστή διατροφή είναι κάτι περισσότερο από ένα απλό trend

Γιατροί του Κόσμου: Δωρεάν ιατρικός έλεγχος σε μαθητές για την ολοκλήρωση του Ατομικού Δελτίου Υγείας Μαθητή

Συγκεκριμένα για την ομάδα μας, για να είναι λειτουργική και συνεπής με τις αξίες που έχουμε θέσει, είναι σημαντική η δέσμευση για βιώσιμες και ηθικές πρακτικές, η κοινωνική και περιβαλλοντική ευθύνη, αλλά και η δέσμευση για τη συμπερίληψη και τη διαφορετικότητα, δημιουργώντας ένα ασφαλές και φιλόξενο περιβάλλον για άτομα κάθε υποβάθρου και ικανότητας.

Τέλος, το κοινό πάθος για τις κατασκευές, σίγουρα βοηθάει.

Τι κάνετε όταν… τα βρίσκετε σκούρα;

Δημήτρης: Όταν τα πράγματα γίνονται δύσκολα, πιστεύω ότι είναι σημαντικό να παραμένουμε πιστοί στις αξίες και την αποστολή μας και να είμαστε ανοιχτοί με την κοινότητά μας σχετικά με τυχόν προκλήσεις που μπορεί να αντιμετωπίζουμε. Πιστεύουμε πολύ στη δύναμη της ανοιχτής και ειλικρινούς επικοινωνίας τόσο με την ομάδα μας όσο και με την κοινότητά μας.

Όταν, λοιπόν, τα πράγματα γίνονται δύσκολα, φροντίζουμε να μένουμε σε στενή επαφή με τα μέλη της ομάδας μας, ακόμα και αν αυτό καταλήγει ορισμένες φορές σε πολύωρες, ίσως και έντονες συνελεύσεις/συζητήσεις, προσπαθώντας πάντα να παραμένουμε πιστοί στις κοινές αξίες που μας έκαναν ομάδα εξαρχής.

Πώς παίρνετε αποφάσεις; Και σχετικά με τι;

Παναγιώτης: Οι αποφάσεις που καλούμαστε να πάρουμε σαν συνεταιρισμός αφορούν συχνά πολλά και διαφορετικής φύσης ζητήματα. Σίγουρα υπάρχει μια τυπική διαδικασία λήψης συλλογικών αποφάσεων, αλλά συνήθως η φύση του ζητήματος και τα μέλη που επηρεάζονται από το ζήτημα, υπαγορεύουν τη διαδικασία της λήψης αποφάσεων.

Σχετικά με κάποια ζητήματα (διαχειριστικά, συμμετοχής σε συνεργασίες, κλπ) έχουμε ορίσει από τη γενική συνέλευση υπεύθυνους που ως έναν βαθμό εξουσιοδοτούνται να αυτενεργήσουν για λογαριασμό της ομάδας. Σε θέματα που αφορούν την παραγωγή και δεν επηρεάζουν τις υπόλοιπες διαδικασίες (π.χ. χρονοδιαγράμματα, τεχνικά ζητήματα), η απόφαση λαμβάνεται από τα άτομα που συμμετέχουν στην παραγωγή.

Γενικά, πιστεύουμε ότι η συνεργασία και η συμβολή όλων των μελών της ομάδας μας είναι σημαντική για τη λήψη των καλύτερων αποφάσεων, που αντικατοπτρίζουν τις αξίες και τους στόχους του συνεταιρισμού μας.

Έχετε παρατηρήσει μέσα από την εμπειρία σας εάν στηρίζει κόσμος τα συνεργατικά ακριβώς για τον λόγο ότι είναι συνεργατικά;

Στράτος: Είναι κάτι που πραγματικά συμβαίνει και σε μεγάλο βαθμό είναι απόλυτα αιτιολογημένο. Οι συνεταιρισμοί είναι γνωστοί για την παραγωγή προϊόντων υψηλής ποιότητας που συχνά είναι ανώτερα από αυτά που προσφέρονται από μεμονωμένους παραγωγούς ή εταιρείες. Επιπλέον, προσφέρουν δίκαιες τιμές στα μέλη και τους πελάτες τους εξαλείφοντας τους μεσάζοντες και διατηρώντας χαμηλά τα λειτουργικά τους έξοδα, διασφαλίζοντας ότι τα προϊόντα πωλούνται σε λογικές τιμές που είναι προσιτές σε όλους.

Υπάρχουν επίσης πελάτες που έλκονται από συνεταιριστικά προϊόντα επειδή γνωρίζουν ότι αυτά τα προϊόντα παράγονται με γνώμονα το περιβάλλον, ενώ σε πολλές περιπτώσεις οι πελάτες που εκτιμούν τον δημοκρατικό τρόπο λειτουργίας των συνεταιρισμών, υποστηρίζοντας συνεταιριστικά προϊόντα.

Οι αξίες της συνεργασίας, της κοινής ιδιοκτησίας και της λήψης αποφάσεων και η εστίαση στη συλλογικότητα είναι ελκυστικές για πολλά άτομα που αναζητούν εναλλακτικές λύσεις στα παραδοσιακά επιχειρηματικά μοντέλα.