Έχετε σκεφτεί ποτέ πόσες φορές φροντίζουμε τον εαυτό μας χωρίς καν να το καταλαβαίνουμε; Και πόσες ιδέες των προγόνων μας άντεξαν στον χρόνο, εξελίχθηκαν και συνέχισαν να μας βοηθούν μέχρι σήμερα; Πρόσφατα βίωσα μια τέτοια συνειδητοποίηση με τα κομπολόγια.
Ανήκω στη διάσημη γενιά των Gen Z. Τη γενιά των fidget toys και του ASMR. Άγνωστες λέξεις; Θα εξηγήσω.
Τα fidget toys είναι απλά, χειροκίνητα αντικείμενα που περιστρέφονται, πιέζονται, στρίβονται ή πατιούνται. Έχουν μακρά, ανεπίσημη ιστορία — για παράδειγμα, πολλοί άνθρωποι παίζουν νευρικά με στυλό ή γομολάστιχες για να συγκεντρωθούν.
Επίσημα, η ιστορία τους ξεκινά το 1993, όταν η Catherine Hettinger, μία Αμερικανίδα εφευρέτρια, κατέθεσε δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για ένα παιχνίδι που περιστρεφόταν πάνω στο δάχτυλο. Ωστόσο, αυτό που αργότερα ονομάστηκε fidget spinner, έγινε μόδα μόλις το 2017. Θα το θυμάστε — όλα τα παιδιά είχαν από ένα και έπαιζαν παντού.
Και μετά; Ήρθε η πανδημία και το TikTok. Μέσα από τα social, αναδείχθηκε η τέχνη παραγωγής χαλαρωτικών ήχων, γνωστή ως ASMR, και μαζί της, τα τελευταία χρόνια, αναδύθηκε ολόκληρη η σύγχρονη βιομηχανία των fidgets.
Τα ASMR βίντεο κατά βάση περιλαμβάνουν ήχους και κινήσεις που ηρεμούν το νευρικό σύστημα. Πολλά fidget toys —όπως τα Pop-It, τα slimes, ή η kinetic sand— παράγουν ακριβώς αυτούς τους ήχους και προσφέρουν αντίστοιχη αισθητηριακή απόλαυση. Έτσι, από εκεί που ήταν “παιχνίδια για παιδιά”, εξελίχθηκαν σε εργαλεία χαλάρωσης και συγκέντρωσης.
Σε μια εποχή που κυριαρχείται από ταχείς ρυθμούς, πίεση, άγχος και υπερδιέγερση, οι άνθρωποι —μικροί και μεγάλοι— έχουν ανάγκη από μια διέξοδο. Αυτό ακριβώς προσφέρουν τα fidgets. Λειτουργούν σαν “γείωση”, απασχολούν τα χέρια, βοηθούν το μυαλό να συγκεντρωθεί και προσφέρουν άμεση αισθητηριακή ικανοποίηση.
Μπορείτε να σκεφτείτε ένα αντικείμενο που λειτουργεί ακριβώς με τον ίδιο τρόπο και είναι δεδομένο κομμάτι της κουλτούρας και της καθημερινότητάς μας;
Ναι! Εδώ έρχονται τα κομπολόγια. Τα κομπολόγια είναι ίσως τα πιο κομψά fidgets που μπορεί να κρατήσει κάποιος. Είναι στολίδια. Είναι πολιτισμός.
Οι παλαιότερες καταγραφές της χρήσης τους ξεκινούν από τον 18ο αιώνα, αν όχι και νωρίτερα. Το κομπολόι, στην αρχαιότερη μορφή του, ήταν θρησκευτικό αντικείμενο για προσευχή — ειδικά στο πλαίσιο της Ορθοδοξίας ή του Ισλάμ. Με τον καιρό, στον ελληνικό, οθωμανικό και μεσανατολικό κόσμο, μετατράπηκε σε καθημερινό αξεσουάρ ηρεμίας και έκφρασης.
Μπορεί να μην εφευρέθηκε με σκοπό την αποφόρτιση από το άγχος της καθημερινότητας, αλλά λειτουργεί ακριβώς όπως τα σύγχρονα fidget toys: κρατά τα χέρια απασχολημένα, μειώνει το στρες και δημιουργεί μια επαναλαμβανόμενη κίνηση ή ήχο που ηρεμεί.
Πόσο μπροστά ήμασταν τελικά;
