Ένα Φεστιβάλ δεν είναι πάντα εύκολο να γίνει θεσμός. Εδώ έχουμε να κάνουμε με ένα από τα παλαιότερα Φεστιβάλ της Ευρώπης που, από τη δεκαετία του ’50, δίνει το παρόν και αφήνει τη δική του σφραγίδα στα πολιτιστικά δρώμενα. Το επόμενο στοίχημα για έναν θεσμό είναι να μπορεί να εξελίσσεται, να μην παγιώνεται, να ακολουθεί τις σύγχρονες εξελίξεις και αλλαγές.

Σε μία ‘’κοινωνία εν βρασμώ’’ όπως αναφέρει στο εισαγωγικό σημείωμα ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος, Καλλιτεχνικός Διευθυντής του Φεστιβάλ, είναι στοίχημα η ύπαρξη ενός πολύπλευρου γεγονότος που να συνδυάζει το Ελληνικό με το Διεθνές, το ατομικό με το συλλογικό, το ενιαίο με το διαφορετικό. Πολλές φορές κοιτούμε την μία ή την άλλη συναυλία, θεατρική παράσταση ή εκδήλωση. Το σημαντικό είναι πού εντάσσονται όλα αυτά, μικρά και μεγάλα, τι ψηφιδωτό δημιουργούν σαν πρόταση για την ‘’εν βρασμώ κοινωνία’’. Ένα πρόγραμμα που προσπαθεί να υπηρετήσει την ‘’εδραίωση του Φεστιβάλ’’, ξανά θα λέγαμε εμείς, ‘’με ισχυρά κοινωνικά αντανακλαστικά. Ανοιχτό σε όλες τις κατηγορίες κοινού. Με πρώτιστο μέλημα να παράγει πολιτισμό, έργα και συνεργασίες, όχι απλώς να τα φιλοξενεί. Μια ανάσα ζωής, ψυχαγωγίας, στοχασμού και συνδημιουργίας.’’

Παρουσιάζουμε τους χώρους, τις κεντρικές ιδέες, κάποια γεγονότα και μικρά ιστορικά που όλα μαζί έχουν την αξία τους. Πίσω από κάθε τι υπάρχουν άνθρωποι, ιδέες, ώρες δουλειάς και εργοδημιουργία.
Κάτι ενώνει τον Πικάσο, την ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα, τους τσελίστες, τους ξένους σκηνοθέτες… και εμάς!
Καλό καλοκαίρι και ας είναι ‘’εν βρασμώ’’

• ΙΣΤΟΡΙΑ

Η ΑΡΧΗ

H καθιέρωση μιας «γιορτής των τεχνών του υψηλού» στην Αθήνα του 20ού αιώνα πάει πίσω στο 1955, όταν ο τότε αρμόδιος υπουργός, Γεώργιος Ράλλης, ανέθεσε στον σκηνοθέτη Ντίνο Γιαννόπουλο τη διοργάνωση της «γιορτής», κορωνίδα της οποίας υπήρξε η παρουσία του Δημήτρη Μητρόπουλου, με τη Φιλαρμονική Ορχήστρα της Νέας Υόρκης.

Με αποκλειστική του έδρα το Ωδείο Ηρώδου του Αττικού αρχικά, το Φεστιβάλ Αθηνών ορίζεται ως «προνομιακός χώρος φιλοξενίας σημαντικών διεθνώς καλλιτεχνών» ενώ ταυτόχρονα αναπτύσσεται ως ιδανικό πεδίο διαλόγου της εγχώριας με την ξένη δημιουργία.

Βασικοί άξονες του φεστιβαλικού προγραμματισμού υπήρξαν αρχικά οι μεγάλες ορχήστρες, καθώς και η προσπάθεια αναβίωσης και σύγχρονης ερμηνείας του θεατρικού ρεπερτορίου της κλασικής αρχαιότητας, ενώ από τον δεύτερο χρόνο ήδη προστέθηκε και ο χορός.

Στην περιοχή της μουσικής, καταλυτική ήταν παρουσία του Μητρόπουλου, μετακαλούνται μεγάλα συγκροτήματα και σημαντικοί σολίστες, ενώ γίνεται και προσπάθεια ανάδειξης σημαντικών Ελλήνων δημιουργών (όπως ο Σκαλκώτας).

Όσον αφορά το θέατρο, η επίσης καταλυτική παρουσία του Δημήτρη Ροντήρη εδραιώνει μια στερεότυπη απόδοση του αρχαίου κειμένου, σε αντιστοιχία με το νεοκλασικό πρότυπο.

ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΤΗΣ ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ ΚΑΙ Η ΑΝΑΒΙΩΣΗ ΤΟΥ

Το 1938, ο Ροντήρης, με το Εθνικό Θέατρο, είχε εγκαινιάσει το θέατρο της Επιδαύρου. Το πρώτο έργο που παρουσιάστηκε εκεί μετά την αρχαιότητα, ήταν η Ηλέκτρα του Σοφοκλή, σε μετάφραση Ι. Γρυπάρη, με την Κατίνα Παξινού στον ομώνυμο ρόλο. Το έργο παίχτηκε στην αρχαία ορχήστρα του «ωραιότερου θεάτρου του κόσμου» χωρίς σκηνικά και –ελλείψει ηλεκτροδότησης– χωρίς φωτισμούς, με το φυσικό φως του απογεύματος. Τη διοργάνωση της ιστορικής αυτής παράστασης είχε αναλάβει η Περιηγητική Λέσχη, με στόχο την καθιέρωση στη συνέχεια ετήσιας «σαιζόν Επιδαύρου», όμως ο Β΄ Παγκόσμιος πόλεμος και ο Εμφύλιος ανέστειλαν τα φιλόδοξα σχέδια.

Η Επίδαυρος χρησιμοποιήθηκε πάλι το 1954, με τον Ιππόλυτο του Ευριπίδη, πάλι σε σκηνοθεσία Δ. Ροντήρη, και η επίσημη έναρξη των Επιδαυρίων συνέπεσε με την εκκίνηση του Φεστιβάλ Αθηνών το 1955, με τον Αλέξη Μινωτή να σκηνοθετεί την Εκάβη.

Η Επίδαυρος αναδεικνύεται ως πεδίο μέγιστης καλλιτεχνικής αναμέτρησης, έστω και αν επί μια εικοσαετία παρουσιάζεται εκεί αποκλειστικά το Εθνικό Θέατρο. Στις σκηνοθεσίες του Ροντήρη τα μέλη του χορού, ως φορείς έκφρασης της συλλογικής συνείδησης, εκτελούν ομοιόμορφες κινήσεις και εκφέρουν ομαδικά τα χορικά, γεγονός που έκανε τον Ροντήρη να δεχθεί επικρίσεις για «γερμανική νοοτροπία». Την ομοιομορφία της κίνησης διασπά, κατά δήλωσή του, ο Αλέξης Μινωτής. Παρά τις όποιες διαφοροποιήσεις των εκάστοτε σκηνοθετών, διαμορφώνεται ένα ενιαίο αρχαιοπρεπές ύφος, αναδεικνύοντας την κλασικίζουσα αισθητική γραμμή του Εθνικού Θεάτρου.

ΟΤΑΝ ΕΠΕΣΤΡΕΨΕ Ο ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ

Το 1957 το θέατρο του Πολυκλείτου υποδέχεται τον Αριστοφάνη. Το ύφος των παραστάσεων της αττικής κωμωδίας θα διαμορφωθεί από τον σκηνοθέτη Αλέξη Σολομό και τον σκηνογράφο Γιώργο Βακαλό.
Δύο χρόνια αργότερα, το 1959, στο Ηρώδειο αυτή τη φορά, η εμβληματική παράσταση των Ορνίθων από το Θέατρο Τέχνης, όπου η αρχαία κωμωδία συναντά χαρισματικά τη νεοελληνική κουλτούρα (σκηνοθεσία Κάρολος Κουν, μετάφραση Βασίλης Ρώτας, σκηνικά – κοστούμια Γιάννης Τσαρούχης, μουσική Μάνος Χατζιδάκις, χορογραφία Ζουζού Νικολούδη), θα δημιουργήσει σκάνδαλο και η δεύτερη παράστασή της θα ματαιωθεί από το Υπουργείο Προεδρίας της Κυβερνήσεως ως βέβηλη.

Η ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑ

Στα χρόνια της δικτατορίας των συνταγματαρχών θα κατασκευαστεί μια ψευδής εικόνα του «ουμανιστικού πνεύματος», ερήμην των κοινωνικών ρήξεων και των καλλιτεχνικών ζυμώσεων. Οι ελάχιστες εξαιρέσεις με ψήγματα καλλιτεχνικού μοντερνισμού δεν μπορούσαν να αλλάξουν τη γενική κατεύθυνση της εσωστρέφειας.

Η ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΣΗ

Με τη μεταπολίτευση, ο καλλιτεχνικός μαρασμός του Φεστιβάλ Αθηνών και των Επιδαυρίων αρχίζει να υποχωρεί. Το Φεστιβάλ Επιδαύρου ανοίγει τις πύλες του στο Θέατρο Τέχνης (τον θίασο που από την ίδρυσή του, το 1942, ταυτίστηκε με τη νεωτερικότητα και αποτέλεσε το αντίπαλον δέος του Εθνικού Θεάτρου) και το 1975 παρουσιάζει στο αρχαίο θέατρο τους θρυλικούς Όρνιθες και το 1976 τους περίφημους Πέρσες, σε σκηνοθεσία Καρόλου Κουν και μουσική Γιάννη Χρήστου.

Την ίδια χρονιά συμμετέχει στα Επιδαύρια και το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, με την Ηλέκτρα του Σοφοκλή σε σκηνοθεσία Μίνου Βολανάκη. Στη συνέχεια εμφανίζονται με παραστάσεις τους ο Θεατρικός Οργανισμός Κύπρου και το Αμφιθέατρο του Σπύρου Ευαγγελάτου. Συν τω χρόνω, όλο και περισσότεροι θίασοι έχουν πλέον βήμα στην Επίδαυρο. Προσκαλούνται επίσης ξένα θεατρικά σχήματα, ενώ και καλλιτέχνες της νεότερης γενιάς έχουν την ευκαιρία να παρουσιάσουν τη δουλειά τους. Οι ακαδημαϊκές παραστάσεις εναλλάσσονται με απόπειρες διαφοροποίησης.

Η ΝΕΑ ΕΠΟΧΗ

Από τη δεκαετία του 1990, ο θεσμός του Φεστιβάλ άρχισε να δέχεται επικρίσεις για άμβλυνση των κριτηρίων επιλογής των καλλιτεχνικών σχημάτων και για στασιμότητα.

Αυτή την πραγματικότητα επιδίωξε να ανατρέψει η διεύθυνση του Γιώργου Λούκου, που η θητεία του ξεκίνησε το 2006. Το πρόγραμμα στην Επίδαυρο διευρύνθηκε, με τη μετάκληση διάσημων καλλιτεχνών που παρουσίασαν στην αρχαία σκηνή και νεότερα έργα κλασικών δημιουργών, από Σαίξπηρ έως και Μπέκετ. Ταυτόχρονα, στοίχημα της επιτυχημένης αυτής διεύθυνσης, που προίκισε το Φεστιβάλ Αθηνών με τους πολύτιμους χώρους της Πειραιώς 260, υπήρξε η εκ νέου διεκδίκηση του μοντερνισμού, το συστηματικό άνοιγμα στο καινούργιο που παράγεται παγκοσμίως, η ανάδειξη των νέων εγχώριων δυνάμεων που μπορούν να μιλήσουν στο σύγχρονο κοινό.

Από τον Απρίλιο του 2016 η νέα διεύθυνση, του Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου, δίνει έμφαση στην εξωστρέφεια, σε ένα άνοιγμα στην πόλη και στην εγχώρια παραγωγή καλλιτεχνικού έργου. Σ’ αυτή την προοπτική εντάσσεται και η ίδρυση του Λυκείου Επιδαύρου, ενός διεθνούς θερινού σχολείου αφιερωμένου στη μελέτη του αρχαίου δράματος.

• ΟΙ ΧΩΡΟΙ

Οι χώροι που έχουν επιλεγεί για να πραγματοποιούνται τα δρώμενα φυσικά δεν είναι τυχαίοι. Με τη δική τους ιστορία, τη δική τους διακριτή ταυτότητα, φιλοξενούν αντίστοιχα δρώμενα. Αναβιώνοντας το παρελθόν, σε μέρη που από εκεί «ξεκίνησαν όλα», μέρη όπου γεννήθηκε και άνθισε το θέατρο, αλλά παράλληλα, και χώρους συνδεδεμένους με το αστικό τοπίο και την urban αισθητική. Έτσι, όσον αφορά το Φεστιβάλ Αθηνών, τα δρώμενα πραγματοποιούνται:

το Ωδείο Ηρώδου Αττικού, όπου δίνεται περισσότερο έμφαση στη μουσική: Ο παλαιότερος και βασικότερος χώρος παραστάσεων του Φεστιβάλ, στους πρόποδες της Ακρόπολης. Το πανέμορφο ρωμαϊκό ωδείο χτίστηκε τον 2ο αιώνα μ.Χ. ( μεταξύ 160 μ.Χ. και 174 μ.Χ.) προς τιμήν της γυναίκας του Ηρώδη του Αττικού, Ασπασίας Άννιας Ρήγιλλα. Από το 1955, οπότε και ξεκίνησε το φεστιβάλ, έχει φιλοξενήσει μερικά από τα μεγαλύτερα ονόματα της διεθνούς και εγχώριας καλλιτεχνικής σκηνής, μεταξύ αυτών τους Λουτσιάνο Παβαρόττι, Φρανκ Σινάτρα, Νάνα Μούσχουρη, Λάιζα Μιννέλλι, Μαρία Καλλάς. Η χωρητικότητά του ανέρχεται στις 5000 θέσεις, αλλά διατίθενται 4500 εισιτήρια.

Στην Πειραιώς 260, όπου φιλοξενούνται σύγχρονες τάσεις παραστατικών Τεχνών: επί της οδού Πειραιώς, στο ύψος του Ταύρου, πρόκειται για έναν πρώην βιομηχανικό χώρο. Από το 2006, με την πρωτοβουλία του τότε καλλιτεχνικού διευθυντή Γιώργου Λούκου, το ανακαινισμένο πρώην εργοστάσιο Τσαούσογλου φιλοξενεί παραστάσεις από Έλληνες και διεθνείς καλλιτεχνείς, πρωτοεμφανιζόμενους όσο και καταξιωμένους, από τον χώρο του χορού και του θεάτρου.

Σε διάφορα μέρη της Πόλης που εντάσσονται στην ενότητα δράσεων: «Άνοιγμα στην πόλη», επεκτείνοντας το Φεστιβάλ εκτός «παραδοσιακών τειχών»: Ενότητα του Φεστιβάλ που εγκαινιάστηκε το 2017 και η οποία στηρίζεται σε ένα concept εξωστρέφειας. Site-specific παραστάσεις (παραστάσεις που έχουν εμπνευστεί ή/και στηθεί με βάση το χώρο που θα παρουσιαστούν) παρουσιάζονται σε γειτονιές της Αθήνας και του Πειραιά, σε υπαίθριους και αρχαιολογικούς χώρους. Στόχος είναι να διευρυνθεί το κοινό και το βεληνεκές του, ενόσω ενθαρρύνεται η πιο ενεργή συμμετοχή των θεατών. Μεταξύ των χώρων αυτών, συμπεριλαμβάνονται το Πεδίον του Άρεως, η Ρωμαϊκή Αγορά, η πλατεία Ομονοίας, η πλατεία Κοραή, σχολεία, το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, οι παλιές εργατικές πολυκατοικίες στην Κοκκινιά και πολλά άλλα «απρόβλεπτα» μέρη.

Για το Φεστιβάλ Επιδαύρου χρησιμοποιούνται οι εξής χώροι:

Το Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, όπου φέτος γίνεται μια προσπάθεια διεθνούς προσανατολισμού: Διάσημο και αγαπητό σε ολόκληρο τον κόσμο για την αξεπέραστη ακουστική του και την υψηλή αισθητική του. Χρονολογείται από τον 4ο αιώνα π.Χ. (σύμφωνα με τον Παυσανία χτίστηκε από τον Πολύκλειτο το νεότερο) και βρίσκεται στο ιερό του Ασκληπιού, στην καρδιά της Αργολίδας. Ένα θαύμα της αρχιτεκτονικής που φιλοξενεί παραστάσεις αρχαίου δράματος από καλλιτέχνες από την Ελλάδα και το εξωτερικό, με αγγλικούς υπέρτιτλους για τους ξένους επισκέπτες. Το θέατρο μετά την αρχαιότητα «εγκαινιάστηκε» το 1938 από τον Ροντήρη. Το πρώτο έργο που παρουσιάστηκε ήταν η Ηλέκτρα του Σοφοκλή, σε μετάφραση Ι. Γρυπάρη, με την Κατίνα Παξινού στον ομώνυμο ρόλο Η χωρητικότητά του ανέρχεται στις 15.000 θέσεις και προς πώληση διατίθενται 10.000 εισιτήρια.

Το Μικρό Θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου με εναλλακτικές προσεγγίσεις στο αρχαίο δράμα: Η αρχική μορφή του θεάτρου της πόλης-κράτους της Επιδαύρου τοποθετείται στον 4ο π.Χ. αι. Αντίθετα από το διάσημο θέατρο του Ασκληπιείου που προοριζόταν να δεχτεί μεγάλα πλήθη προσκυνητών από ολόκληρο τον Ελλαδικό χώρο κατά τις εορτές, αυτό το θέατρο προοριζόταν να καλύψει μόνο τις ανάγκες των κατοίκων της μικρής πόλης. Σήμερα, το θέατρο που βρίσκεται στο λιμάνι της Επιδαύρου φιλοξενεί παραστάσεις από νέους Έλληνες και διεθνείς δημιουργούς με μια πιο εναλλακτική ματιά στο αρχαίο δράμα. Η χωρητικότητα ανέρχεται στις 2000 θέσεις, ενώ διατίθενται προς πώληση 1000 εισιτήρια. Οι παραστάσεις έχουν αγγλικούς υπέρτιτλους.

• ΣΗΜΕΙΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ

ΑΝΟΙΓΜΑ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ

Το «Άνοιγμα στην Πόλη» αποτελεί μία ενότητα δράσεων με χαρακτήρα “site specific” (δρώμενα που δημιουργούνται ανάλογα με την ταυτότητα, το χαρακτήρα και τη λειτουργικότητα του κάθε χώρου). Με στόχο να επεκτείνει την εμβέλεια του φεστιβάλ και σε άλλα πεδία και μη παραδοσιακούς χώρους, η κεντρική ιδέα είναι να γνωρίσουν καλύτερα οι πολίτες την Πόλη τους, να συμμετέχει ενεργά το κοινό, να αναβιωθούν σημαντικά κτίρια και περιοχές, να κοιτάξουμε την Αθήνα με βλέμμα διαφορετικό, δημιουργικό. Κι όλα αυτά μέσα από την καλλιτεχνική δημιουργία, μέσα από την επικοινωνία ιστοριών-συλλογικών και ατομικών. Η είσοδος/συμμετοχή είναι συνήθως δωρεάν ή με χαμηλό αντίτιμο.

Το «Άνοιγμα στην Πόλη» διαρθρώνεται σε τέσσερις ξεχωριστές ενότητες: Πόλη: μύθος και ιστορία, που περιλαμβάνει δράσεις και παρεμβάσεις, εστιάζοντας στη βαθύτερη γνωριμία με τον αστικό χώρο μέσα από την περιπλάνηση, Ποιητικά και μουσικά πάθη, όπου εντάσσονται ποιητικές και μουσικές παραστάσεις, που μας καλούν να ανακαλύψουμε την Αθήνα με μια διαφορετική ματιά από αυτή της τρέχουσας καθημερινότητας, Αθήνα: τόποι μνήμης, που περιλαμβάνει ξεναγήσεις, περιπάτους, μουσική και θέατρο και Οι Παραστάσεις εκτός των τειχών με παρουσιάσεις που πραγματοποιούνται σε μη θεατρικούς χώρους, με έμφαση στο βίωμα και τη διαφορετικότητα.

ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ

Δίνοντας μια απάντηση στην εσωστρέφεια, που τείνει να κατακλύσει τη δημόσια σφαίρα, στον φόβο απέναντι στο διαφορετικό, καθώς και στις συνακόλουθες ρατσιστικές συμπεριφορές, τόσο το «Άνοιγμα στην Πόλη», όσο και όλος ο προσανατολισμός του φεστιβάλ στοχεύει στο να αγκαλιάσει όλες τις κατηγορίες κοινού και να μας φέρει πιο κοντά στο διαφορετικό.

Σε μια εποχή που ο φασισμός παίρνει την ανιούσα, που η κοινωνική συνύπαρξη απειλείται από πολώσεις που θυμίζουν άλλες εποχές, η Τέχνη καλείται και πρέπει να πάρει θέση. Επομένως, η γνωριμία με κάθε τι διαφορετικό -που εν τέλει δεν είναι και τόσο διαφορετικό- έρχεται στο προσκήνιο ως επιτακτική ανάγκη. Παρεμβάσεις και παραστάσεις που μας βοηθούν να γνωρίσουμε και να σεβαστούμε (έστω κι αν δεν το καταλάβουμε) το διαφορετικό, σε επίπεδο εθνικότητας, φύλου, περιθωριακής κουλτούρας, σεξουαλικού προσανατολισμού.

Σε μια κοινωνία με μεταναστευτικές ροές και φαινόμενα τύπου Ζακ και Βαγγέλη Γιακούμακη, ένα φεστιβάλ-θεσμός πρέπει να απαντήσει, διατηρώντας παράλληλα ένα υψηλό αισθητικό επίπεδο. Η Τέχνη ως καθρέφτης μπορεί να καταδείξει την συμπεριφορά μιας κοινωνίας απέναντι σε όλα αυτά. Όταν καθρεφτιστούμε, θα μας αρέσει αυτό που βλέπουμε;

ΕΞΩΣΤΡΕΦΕΙΑ

Το φεστιβάλ πλέον έχει αποκτήσει διεθνή χαρακτήρα, με πλήθος συμπαραγωγών, τόσο με το εξωτερικό όσο και με τα ΔΗΠΕΘΕ. Στην Τέχνη, ο καλλιτεχνικός διάλογος, η ανταλλαγή θεατρικών τεχνικών και γλωσσών (κυριολεκτικά και μεταφορικά) είναι ό,τι πιο γόνιμο. Το να έρχεσαι σε επαφή με άλλους πολιτισμούς και καλλιτεχνικές τάσεις, σε εξελίσσει τόσο ατομικά όσο και κοινωνικά. Υπάρχει η κακώς νοούμενη αντίληψη ότι απευθύνεται μόνο στην εξέλιξη των καλλιτεχνών. Δεν είναι έτσι. Η μουσική, το θέατρο, η ποίηση άλλων πολιτισμών φανερώνουν αλήθειες, δείχνουν άλλους δρόμους, ενώνουν μέσα από την ίδια τη διαφορετικότητα (που είναι και ο κεντρικός στόχος του φετινού φεστιβάλ).

Το ίδιο ισχύει και για τα ΔΗΠΕΘΕ, καθώς πρέπει να αποβάλουμε την αντίληψη ότι τα «πράγματα» συμβαίνουν στην πρωτεύουσα. Ιδιαίτερη έμφαση επομένως δίνεται στη διαδικασία της δημιουργίας και το αισθητικό αποτέλεσμα. Έτσι, εδραιώνεται το κύρος και η εμβέλεια του Φεστιβάλ. Εξελίσσεται ταυτοχρόνως σε εγχώριο και διεθνές, εκσυγχρονίζεται, γίνεται πληθωρικό, παναθρώπινο, κοινωνικά διευρυμένο, αφήνοντας το δικό του στίγμα. Σε μια εποχή που η μοναξιά και η απομόνωση αποτελούν κεντρικά προβλήματα, η αίσθηση του «μαζί» μέσα από την Τέχνη είναι πιο απαραίτητη από ποτέ.

ΝΕΟΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΙ/ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΡΑΜΑΤΟΥΡΓΙΑ/ΣΥΝΔΕΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Φέτος, έχει δοθεί ιδιαίτερη βαρύτητα στους νέους δημιουργούς, ώστε να παρουσιαστούν και φρέσκιες, εναλλακτικές προτάσεις, από ανερχόμενους καλλιτέχνες, τόσο από την Ελλάδα, όσο και από το εξωτερικό. Εξάλλου, το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου απευθύνει κάθε χρόνο ανοιχτή πρόσκληση ενδιαφέροντος σε Έλληνες καλλιτέχνες, πρακτική που αποφεύγεται στα εγκυρότερα διεθνή φεστιβάλ.

Για το συγκεκριμένο φεστιβάλ όμως αποτελεί προτεραιότητα, αφού πάντα το ζητούμενο είναι και η ανάδειξη νέων καλλιτεχνών, αλλά και η καινοτομία των προτάσεών τους. Ζητούμενο επίσης είναι η σύνδεση αυτής της σύγχρονης ελληνικής δημιουργίας, με την παράδοση, ως προϋπόθεση ανανέωσης και αναπροσδιορισμού μιας αισθητικής εθνικής ταυτότητας. Εδώ, οι παραστάσεις που παρουσιάζονται στη Μικρή Επίδαυρο παίζουν κεντρικό ρόλο. Όλα αυτά όμως έχουν ως βασικό κριτήριο την ποιότητα και το περιεχόμενο, και όχι απαραίτητα την εθνικότητα. Επομένως, παρατηρούμε στο πρόγραμμα του φεστιβάλ μια ισορροπία ανάμεσα σε εγχώριες και ξένες παραγωγές, νέους και καταξιωμένους καλλιτέχνες, παράλληλα με ισχυρές γυναικείες παρουσίες.

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Αν και συνολικά το φεστιβάλ έχει τόσο ψυχαγωγικό όσο και εκπαιδευτικό χαρακτήρα, η έντονη μέριμνα για την εκπαίδευση διαφαίνεται ξεκάθαρα στο Λύκειο Επιδαύρου. Από το 2017, το Λύκειo Επιδαύρου αποτελεί ένα διεθνές θερινό σχολείο εφαρμοσμένης μελέτης του αρχαίου δράματος, που λειτουργεί στην περιοχή της Αρχαίας Επιδαύρου. Στόχος του είναι η έρευνα του αρχαίου δράματος (τραγωδία, κωμωδία, σατυρικό δράμα) σε βιωματικό επίπεδο, η οποία περιλαμβάνει διαφορετικές αισθητικές τάσεις, μεθόδους και ερμηνευτικές προσεγγίσεις – από τις πιο παραδοσιακές μέχρι τις πιο πειραματικές.

Με σκοπό να ενισχυθεί η πολυφωνία και η διαπολιτισμικότητα, έχουν κληθεί και φέτος διδάσκοντες από το εξωτερικό. Παράλληλα, τα πρακτικά και θεωρητικά εργαστήρια, οι διαλέξεις, τα masterclasses, οι εκπαιδευτικές επισκέψεις και άλλες δράσεις του προγράμματος πραγματοποιούνται σε ειδικά επιλεγμένους χώρους της Επιδαύρου για τους σκοπούς του θεσμού (αρχαία θέατρα, αρχαιολογικούς χώρους, φυσικά τοπία, σχολεία, πνευματικά κέντρα, κτλ.). Ούτως ή άλλως, το αρχαίο Δράμα είναι συνδεδεμένο με τους αντίστοιχους φυσικούς, θεατρικούς και λατρευτικούς χώρους της αρχαιότητας. Έτσι, τα τελευταία δύο χρόνια, οι νέοι ηθοποιοί αποκτούν επιπλέον δεξιότητες, τεχνικές και εργαλεία, ενώ συνυπάρχουν διδάσκοντες και φοιτητές/σπουδαστές που προέρχονται από διαφορετικές πολιτισμικές παραδόσεις.

ΠΑΙΔΙ

Φέτος, ιδιαίτερη σημασία δίνεται και στην ψυχαγωγία των παιδιών. Για πρώτη φορά εντάσσονται στο χώρο της Πειραιώς 260, καλλιτεχνικές δράσεις, για την ενθάρρυνση της δημιουργικότητας, της ενεργής συμμετοχής τους, την κοινωνικοποίησή τους. Χρώματα, κίνηση, δημιουργία και θεατρικό παιχνίδι θα γεμίσουν το προαύλιο της Πειραιώς! Συναρμολόγηση κάθε είδους περιβάλλοντος από τα ίδια τα παιδιά (πολιτείες, γέφυρες, κτίρια κλπ), κεραμική της αρχαιότητας και του Πικάσο, εκθέσεις παιδικών έργων, εργαστήρια για παιδιά και γονείς και το πιο καινοτόμο, ένα εκπαιδευτικό εργαστήρι με τίτλο «Drag Queen Story Hour»: ένα εργαστήρι που ξεκίνησε στο Σαν Φρανσίσκο το 2015, με σκοπό την καταπολέμηση των κοινωνικών στερεοτύπων, όπου drag queens συστήνονται σε γονείς και παιδιά, καθώς αφηγούνται ιστορίες με θέμα τη διαφορετικότητα.

Επιπλέον, στην Επίδαυρο, θα λειτουργήσει για 4η χρονιά η δημιουργική απασχόληση για παιδιά, την ώρα που οι γονείς παρακολουθούν παραστάσεις.Τα παιδιά, όντας τα μέλη και οι διαμορφωτές μιας μελλοντικής κοινωνίας, χρειάζονται πάντα να έρχονται σε επαφή με όλες τις Τέχνες, καθώς κάθε μορφή της βοηθά στην ανάπτυξη ψυχοκοινωνικών τους λειτουργιών. Ένα τέτοιο φεστιβάλ φυσικά και πρέπει να συμπεριλάβει τα παιδιά στο πρόγραμμά του, καθώς αν το θέατρο, η μουσική, η δημιουργία δεν διευρύνει ορίζοντες, τότε ποιος θα το κάνει;

• ΔΡΑΣΕΙΣ ΕΩΣ ΤΕΛΟΣ ΙΟΥΝΙΟΥ

Θανάσης Χαλκιάς
Η σινε-παρμένη 
βασισμένο στη νουβέλα του Hernán Rivera Letelier
4/06, 11/06, 18/06 στους θερινούς κινηματογράφους
«Ζέφυρος», «Βοξ» και «Στέλλα» αντίστοιχα
ΑΝΟΙΓΜΑ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ

Η σινε-παρμένη, site-specific παράσταση που θα παρακολουθήσουμε σε αγαπημένους θερινούς κινηματογράφους της Αθήνας, βασίζεται στη νουβέλα Η αφηγήτρια ταινιών. Είναι η ιστορία ενός μικρού και φτωχού κοριτσιού από τα νιτροχώρια της Χιλής, το οποίο αποκτά ιδιαίτερη σχέση με τον κινηματογράφο, καθώς οι δικοί της, μην μπορώντας να πληρώσουν περισσότερα από ένα εισιτήριο, στέλνουν εκείνη να παρακολουθεί ταινίες, ώστε μετά να τους τις αφηγείται.

Mapa Teatro
Οι αγνοούμενοι (Los Incontados) 
11/06 & 12/06, Πειραιώς 260
ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΠΑΡΑΓΩΓΕΣ

Μετά τον Αποχαιρετισμό, που παρουσιάστηκε με μεγάλη επιτυχία στο περσινό Φεστιβάλ Αθηνών, ο κολομβιανός θίασος Mapa Teatro, που διακρίνεται για τη χρήση πολλών διαφορετικών μέσων και αναφορών, επανέρχεται με ένα τρίπτυχο που σκιαγραφεί τη ζωή στη σύγχρονη Κολομβία. Τρεις μικρόκοσμοι μεταξύ πραγματικότητας και φαντασίας. Τρία σκηνικά, το ένα εγκιβωτισμένο στο άλλο. Τρεις διακριτοί χώροι που συνθέτουν μια ανατριχιαστική αλληγορία για τη βία στην Κολομβία στο β΄ μισό του 20ού αιώνα.
Με ελληνικούς και αγγλικούς υπέρτιτλους.

Γιώργος Παπαγεωργίου
Γιαννούλα η Κουλουρού 
18/6-21/6 Πειραιώς 260
Σύγχρονο Ελληνικό Θέατρο

Η πραγματική ιστορία της Γιαννούλας της κουλουρούς, που γεννήθηκε το 1868 στην Άνω Πόλη της Πάτρας, γίνεται παράσταση. Η Γιαννούλα, ένα κορίτσι που πουλούσε κουλούρια στους δρόμους της Πάτρας, ζούσε με τον καημό να παντρευτεί. Η ελαφριά νοητική της υστέρηση την έκανε, όμως, αντικείμενο περίγελου στην τοπική κοινωνία.
Με ελληνικούς και αγγλικούς υπέρτιτλους

Compagnie Pernette
Χορός Περνέτ (Bal Pernette) 
21/06, ΠΕΔΙΟΝ ΤΟΥ ΑΡΕΩΣ
ΑΝΟΙΓΜΑ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ

Εδώ και πολλά χρόνια, ο Θίασος Περνέτ (Compagnie Pernette) δημιουργεί παραστάσεις σε θέατρα αλλά και σε εξωτερικούς χώρους. Η χορογράφος και χορεύτρια Ναταλί Περνέτ έχει επινοήσει μορφές συλλογικού παιχνιδιού για κάθε είδος κοινού, με τη συμμετοχή τόσο επαγγελματιών χορευτών όσο και ερασιτεχνών. Στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών, ο Χορός Περνέτ έρχεται να μας ξεσηκώσει στο Πεδίον του Άρεως και μάλιστα στις 21 Ιουνίου, την Ημέρα της Μουσικής, με τη συνοδεία των Πόλκαρ.

Ελένη Καραΐνδρου
Tous des oiseaux (Όλοι ελεύθεροι σαν τα πουλιά) 
14/6 ΩΔΕΙΟ ΗΡΩΔΟΥ ΑΤΤΙΚΟΥ

Η Ελένη Καραΐνδρου θα παρουσιάσει ένα πλούσιο μουσικό πρόγραμμα σε δύο ενότητες. Στο α΄ μέρος θα ακουστούν τα νέα της έργα από τη διεθνή έκδοση της ECM New Series Tous des oiseaux, που γνωρίζει παγκόσμια επιτυχία. Στο β΄ μέρος θα παρουσιαστούν έργα αγαπημένα από τις συνεργασίες της. Η Ελένη Καραΐνδρου θα παίξει πιάνο και θα είναι πλαισιωμένη από κορυφαίους σολίστ, ενώ θα τραγουδά η Σαββίνα Γιαννάτου.

Μαρκ Χατζηπατέρας
Building Hope 
ΠΕΙΡΑΙΩΣ 260 ΠΡΟΑΥΛΙΟ
Από 30/05 έως 30/6
ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ

Δημιουργός site-specific εγκαταστάσεων σε γκαλερί, μουσεία και δημόσιους χώρους στην Ευρώπη και την Αμερική, ο διεθνής εικαστικός καλλιτέχνης Μαρκ Χατζηπατέρας εγκαθιστά το Building Hope, ένα διαδραστικό έργο τέχνης και ταυτόχρονα, ένα μεγάλο παιχνίδι, δίνοντας απτή υπόσταση, όπως δηλώνει κι ο τίτλος του, στη διαδικασία για την «οικοδόμηση» της ελπίδας. Τα παιδιά και οι συνοδοί τους καλούνται να παίξουν δημιουργικά, συναρμολογώντας, οικοδομώντας και συνθέτοντας, μόνοι τους και συλλογικά, γέφυρες, κτήρια, πολιτείες και κάθε είδους περιβάλλοντα.

Το ήξερες;

• Τo Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου λειτουργεί εδώ και 62 χρόνια και μάλιστα, είναι ένα από τα παλιότερα φεστιβάλ της Ευρώπης.
• Το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου έπαιξε μεγάλο ρόλο στην εξέλιξη των διάφορων θεατρικών γλωσσών, καθώς έχουν παρουσιαστεί παραστάσεις υψηλού καλλιτεχνικού ενδιαφέροντος. Εξάλλου, η καλλιτεχνική «μάχη» μεταξύ Εθνικού και Θεάτρου Τέχνης, δόθηκε και τα καλοκαίρια, στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου.
• Έχει φιλοξενήσει μερικά από τα μεγαλύτερα ονόματα της μουσικής, του χορού και του θεάτρου από την εγχώρια και τη διεθνή σκηνή. Κάλλας, Παβαρόττι, Καβάκος, Θεοδωράκης, Χατζιδάκις, Σαββόπουλος, Νουρέγιεφ, Πίνα Μπάους, Δημήτρης Παπαϊωάννου, Ροντήρης, Κουν, Μνουσκίν, Όστερμάγερ, θέατρο Νο, Όπερα του Πεκίνου «ενώθηκαν» στο χωροχρόνο!