Τι είναι η Ακρόπολη και ποια η ενδεδειγμένη χρήση της; Μην’ είναι ο σούπερ σταρ των τουριστικών μας ατραξιόν; Μην’ είναι σύμβολο ιερό του έθνους; Γραφική καρτ ποστάλ και κίτς μαγνητάκι για το ψυγείο; Τοπ σέλερ σκηνικό για πάσης φύσεως καλλιτεχνικές και πολιτιστικές δράσεις; Ή αιώνια άντερ κονστράξιον, αρχαιολογικό watch but not touch μνημείο, που πρέπει να μένει αποκομμένο από τη ζωή της πόλης για να προστατεύεται από τη φθορά ή τη « βεβήλωση» της όποιας χρήσης; Όποια απάντηση και να δοθεί για το παρόν και το μέλλον του βράχου αυτού, ένα είναι δεδομένο, πως η Ακρόπολη στο μακραίωνο παρελθόν της μέχρι και τον 20ο αιώνα υπήρξε ένας οργανικά ενταγμένος στη ζωή της πόλης χώρος.

Το παλάτι του βασιλιά

Τον 13ο αιώνα π.Χ. ο βράχος της Ακρόπολης τειχίστηκε και οικοδομήθηκε το πρώτο κτίριο για την κατοικία του άρχοντα που σύμφωνα με το μύθο ήταν ο πρώτος βασιλιάς της Αθήνας, ο Θησέας.

Ο ναός της Αθηνάς

Τον 8ο αιώνα ο βράχος αποκτά ιερό χαρακτήρα και το παλάτι του ηγεμόνα μετατρέπεται σε ναό για την λατρεία της Αθηνάς. Την ίδια εποχή οι κατοικούντες στην κορυφή του λόφου μετοικίζουν στους πρόποδες και στους γύρω λόφους και η Ακρόπολη μετατρέπεται σε χώρο ιερών και λατρείας. Το κτίριο αυτό ήταν ο Αρχαίος Ναός ή Νεώς, ο οποίος δυστυχώς το 480 π.Χ. καταστράφηκε από τους Πέρσες. Στα μέσα του 5ου αιώνα τίθεται σε εφαρμογή το μεγάλο οικοδομικό πρόγραμμα του Περικλή και τότε χτίζονται τα μνημεία που μέχρι σήμερα κοσμούν το βράχο : o Παρθενώνας ναός αφιερωμένος στην Αθηνά, τα Προπύλαια, το Ερεχθείο και ο ναός της Αθηνάς Νίκης. Επιπλέον, εκτός από τις θρησκευτικές τελετές, στο βράχο της Ακρόπολης λάμβανε χώρα και η ορκωμοσία των εφήβων στρατιωτών, οι οποίοι αφού αναγράφονταν στους καταλόγους των πολιτών, ένοπλοι ανέβαιναν στην Ακρόπολη και έδιναν στο ιερό της Αγραύλου τον όρκο των Αθηναίων εφήβων. Ο όρκος λέγεται πως γράφτηκε από το Σόλωνα, νομοθέτη των Αθηναίων.

Ο ναός της Παναγιάς

Κατά τη βυζαντινή περίοδο και με την επικράτηση του χριστιανισμού τα μνημεία του βράχου μετατρέπονται σε χριστιανικές εκκλησίες . Ο Παρθενώνας μετατρέπεται σε ναό της Παναγίας, τα Προπύλαια σε ναό των Ταξιαρχών και το Ερεχθείο σε ναό της Θεοτόκου. Στα τέλη του 11ο αιώνα μάλιστα ο Παρθενώνας αποτέλεσε τη Μητρόπολη της Αθήνας.

Τα φραγκικά ανάκτορα

Την εποχή της Φραγκοκρατίας ο χώρος γίνεται τόπος κατοικίας των Φράγκων ηγεμόνων, τα Προπύλαια διαμορφώνονται σε ανάκτορα, ενώ σε κάποιο μέρος τους χτίστηκε ψηλός τετράγωνος πύργος που ανήκε στην οικογένεια Ατσαγιόλι από τη Φλωρεντία . Ωστόσο ο Παρθενώνας εξακολουθούσε να λειτουργεί ως εκκλησία της Θεοτόκου και καθεδρικός ναός των δουκών των Αθηνών μέχρι το 1458.

Το Φρούριο, το τζαμί και το χαρέμι του Αγά

Με την οθωμανική κατάκτηση η Ακρόπολη γίνεται βάση της οθωμανικής φρουράς, το 1458, καθώς θεωρήθηκε άκρως σημαντική λόγω της στρατηγικής της θέσης. Ο βράχος μετατράπηκε σε οικιστική ζώνη για τουρκικές οικογένειες, τη φρουρά της πόλης , αλλά και το διοικητή των Αθηνών, τον επονομαζόμενο Δισδάρη ή Αγά του φρουρίου, ο οποίος μάλιστα εγκατέστησε το χαρέμι του στο Ερεχθείο. Η είσοδος απαγορεύτηκε σε χριστιανούς , εκτός και αν είχαν ειδική άδεια. Επιπρόσθετο λόγο για την απαγόρευση ενδεχομένως αποτέλεσε και η εγκατάσταση του χαρεμιού στο μνημείο, αφού δεν έπρεπε κανείς άλλος να δει τις χανούμισσες .Στον Παρθενώνα προστέθηκε μιναρές και μετατράπηκε σε τζαμί. Διάφορα κτίρια που χτίστηκαν στο βράχο χρησιμοποιούνταν ως αποθήκες πυρομαχικών. Το 1655, ένας κεραυνός χτύπησε μια πυριτιδαποθήκη και τίναξε στον αέρα τα Προπύλαια, ενώ λίγο αργότερα ο ναός της Απτέρου Νίκης γκρεμίστηκε και στη θέση του φτιάχτηκε πολυβολείο. Η μεγαλύτερη καταστροφή έγινε το 1687, όταν ο βενετσιάνος Μοροζίνι, πολιορκώντας την Ακρόπολη έριξε οβίδα στον Παρθενώνα, καταστρέφοντας μεγάλο μέρος του ναού. Στα ερείπια του μνημείου οι Τούρκοι έχτισαν νέο μικρό τζαμί.

Αρχαιολογικός χώρος τελετών και εκδηλώσεων

• Το 1822 η Ακρόπολη περνά οριστικά πια στα χέρια των Ελλήνων. Πρώτος φρούραρχός της ορίζεται ο οπλαρχηγός Οδυσσέας Ανδρούτσος, ο οποίος ωστόσο λίγο αργότερα συλλαμβάνεται για προδοσία και φυλακίζεται στον πύργο της Ακρόπολης, πρώην παλάτι της οικογένειας Ατσαγιόλι. Το πτώμα του πετιέται από το βράχο, ώστε να θεωρηθεί πως σκοτώθηκε στην προσπάθειά του να δραπετεύσει.
• Από το 1837 ως το 1849, ο Παρθενώνας χρησιμοποιείται ως χώρος συνελεύσεων της Εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας. Εκεί πραγματοποιήθηκε χρόνια αργότερα, το 1905, η έναρξη του Α΄ Διεθνούς Αρχαιολογικού Συνεδρίου.
• Το 1854 μεγάλος σάλος προκλήθηκε όταν ο στρατηγός Καλλέργης αποφάσισε να χρησιμοποιήσει τον Παρθενώνα ως αίθουσα δεξιώσεως και να προσφέρει εκεί επίσημο δείπνο στους Αγγλογάλλους αξιωματικούς του στρατού που λίγες μέρες πριν είχαν καταλάβει την Αθήνα και τον Πειραιά ως δυνάμεις κατοχής. Η χρήση του Παρθενώνα ως εστιατορίου και αίθουσας γλεντιού για Αγγλογάλλους στρατιωτικούς και φουστανελάδες ήταν αναμφισβήτητα ασυνήθιστο θέαμα που προκάλεσε την κοινή γνώμη, ενώ σχεδόν σύσσωμος ο ελληνικός τύπος αποδοκίμασε την πρωτοβουλία του Καλλέργη.
  

Το μνημείο της παγκόσμιας κληρονομιάς ανάμεσα στο μουσείο και τον DIOR

Οι Έλληνες αρχαιολόγοι μετά την απελευθέρωση, «ξεκαθάρισαν» το τοπίο στο βράχο γκρεμίζοντας ότι δεν ανήκε στην κλασική και ύστερη εποχή κι εξαφανίζοντας αιώνες ιστορίας της Ακρόπολης, ενώ από το 1874 ξεκίνησε ευρύ, αυστηρά επιστημονικό πρόγραμμα αποκατάστασης των μνημείων. Τα τελευταία χρόνια έχει ανοίξει μεγάλη συζήτηση, μεταξύ των αρχαιολόγων, αλλά και ευρύτερα στην κοινωνία, για την εξωστρέφεια του μνημείου και την οργανική ένταξή του στην κοινωνική και πολιτιστική ζωή της πόλης.

Από τις αρχές του 20ού η Ακρόπολη έχει χρησιμοποιηθεί ως φωτογραφικό φόντο διαφόρων καλλιτεχνικών δράσεων, όπως η φωτογράφιση από τη Νelly γυμνών χορευτριών το 1928 , η επίδειξη μόδας του οίκου Dior to 1951 και η ντυμένη φωτογράφιση της Τζένιφερ Λόπεζ το 2008 . Το 2017 ο οίκος Gucci κατέθεσε την δική του πρόταση για επίδειξη μόδας στο βράχο της Ακρόπολης, η οποία απορρίφθηκε από το Αρχαιολογικό Συμβούλιο, με την αιτιολογία πως η εκδήλωση δεν συνάδει με το χαρακτήρα του μνημείου. Μέχρι που πριν λίγες μέρες μας ήρθε η είδηση ότι το ΚΑΣ ενέκρινε την πρόταση του Dior να παρουσιάσει την καινούργια του κολεξιόν σε αρχαιολογικά μνημεία της Ελλάδας. Στον Παρθενώνα μάλιστα θα πραγματοποιηθεί φωτογράφιση, ως αναβίωση τρόπον τινά, αυτής του ‘51. Η αιτιολογία του ΚΑΣ αυτή τη φορά ήταν πως μέσω της φωτογράφισης θα προβληθεί σε όλο τον κόσμο η αναστηλωτική πρόοδος του μνημείου από το ΄51 μέχρι σήμερα.

Βέβαια η χρήση της Ακρόπολης ως φόντο για την κολεξιόν του Dior , αφενός ενόχλησε όσους κάνουν λόγο για την «ιερότητα» του βράχου κι αφετέρου, όσοι επιθυμούν την οργανική ένταξη στη ζωή της πόλης, μάλλον δεν εννοούσαν ακριβώς αυτό.