Υπερβαίνοντας το φαινομενικά πρώτο επίπεδο του λιμπρέτου για την πάλη των τάξεων, το θέμα της ερωτικής πίστης κι απιστίας τίθεται εδώ και από την υπαρξιακή και από την φιλοσοφική και από την κοινωνιολογική πλευρά του, χωρίς να αποφεύγεται και η θρησκευτική κορώνα του τέλους κι η παρομοίωση της μοιχαλίδος με την Μαγδαληνή.
Η ευθεία αναφορά στην συγχώρεση και στην άφεση αμαρτιών είναι το κλειδί στην αποκωδικοποίηση αυτού του παλιομοδίτικου πια έργου, που δεν είναι όμως ξεπερασμένο, όπως απέδειξε η μεγαλειώδης αυτή παράσταση με το επιβλητικό συναρμολογούμενο περιστρεφόμενο σκηνικό που λειτουργεί ως σύμβολο του κόσμου μας.
Ήδη η αρχική φράση «νιώθω ναυτία όταν σκέφτομαι πως ο κόσμος μας γυρίζει κάθε μέρα μία φορά γύρω από τον εαυτό του» αναδεικνύει την ναυτία του αναγεννησιακού φωτισμένου ορθολογιστή ανθρώπου, ο οποίος στέκεται έμπλεος απέναντι στο θαύμα της κατάστασης γύρω του, που κρύβει μία απλή κι αναλλοίωτη συνθήκη: η Λογική δεν είναι αρκετή για να αναχαιτίσει το χάος μέσα μας κι έξω μας.
Ο Βόϋτσεκ (Βότσεκ, εδώ) είναι χαρακτηριστική περίπτωση «μέσου» θα λέγαμε ανθρώπου, που άγεται και φέρεται από τα πάθη του, είναι δεισιδαίμων και προληπτικός, «ακούει φωνές» κι είναι το κατάλληλο «υλικό» για πειράματα ιατρικού και στρατιωτικού τύπου. Είναι αυτό που θα λέγαμε «τροφή για τα κανόνια» και το σύνηθες θύμα, ο μόνιμος ύποπτος για αντικοινωνική, παραβατική συμπεριφορά, αφού είναι ψυχοπαθής στο βαθμό που αρνείται να συμβιβαστεί με τις νόρμες και την «ετικέτα» μιας κοινωνίας βαθιά υποκριτικής και διεφθαρμένης, όπου το γενετήσιο ένστικτο διαστρέφεται σε στυγνές αγοραπωλησίες και το σώμα αλλοτριώνεται ως «νόμισμα» για την κοινωνική άνοδο ή απλώς για προσωρινή οικονομική ανακούφιση.
Στην συγκεκριμένη παράσταση, εικονοποείται με τον πλέον τραγελαφικό τρόπο η διάχυτη κι εξαπλωμένη διαφθορά ολάκερου του κοινωνικού ιστού ενώ η καθημερινή χαρμολύπη σκιαγραφείται από τον κλόουν, που μας υπενθυμίζει διαρκώς πως όλα αυτά είναι ένα παιχνίδι, ανόητο και διασκεδαστικό, ανώδυνο κι ατελέσφορο, επικίνδυνο όμως όταν κάποιος ψυχοπαθής χάσει το μέτρο και μεταφέρει στη σκηνή, στην τεράστια σκηνή του κόσμου μας, το χάος, την ζήλεια, το παράλογο, το αιρετικό μιας κατάστασης που όλοι την έχουμε αποδεχτεί ως φυσιολογική, ως πανανθρώπινη συνθήκη. Αυτό το «παραδοξόνιο» (για να μιλήσουμε με όρους της Φυσικής στοιχειωδών σωματιδίων), ετούτο το «τρελόνιο» που λέγεται Βότσεκ, έρχεται εδώ ως άγγελος πυρρός, φτωχοδιάβολος αιμοχαρής κι αιμοδιψής, ανελέητος ακόμα κι απέναντι στον ίδιο του τον εξώγαμο γιο, που δεν λυπάται να του στερήσει τη μητέρα του, έρχεται ως αλλοδιαστασιακό ον, ονειροπαρμένος και αλλούτερος για να απονείμει δικαιοσύνη, τη δική του δικαιοσύνη, που δεν ταυτίζεται ούτε με των ανθρώπων ούτε με του Θεανθρώπου που συγχώρησε την Μαγδαληνή.
Αυτή η επαναστατική του πράξη τον καθιστά «ήρωα» στα μάτια των κοινών θνητών, αφού υλοποιεί μια εξ-αιρετική πράξη, ασύλληπτη για το απλό ανθρώπινο μυαλό. Δεν είναι έγκλημα τιμής αυτό, μήτε πάθους βεβαίως, είναι έγκλημα θολούρας κι αρνήσεως των βασικών ανθρώπινων όρων καλής συμβίωσης κι ανέφελης επικοινωνίας. Μία διάσταση αρκετά πρωτότυπη, που την ανέδειξε αυτή η παράσταση, σε βαθμό που να μπορούμε να επικροτήσουμε ανεπιφύλακτα πέρα από τις μουσικές και τις υποκριτικές επιδόσεις των τραγουδιστών-ηθοποιών, που ήταν άψογοι και στην χορογραφημένη κίνησή τους, που έδενε απόλυτα με την περιστροφή του σκηνικού.
Μία παράσταση στο ενεργητικό της Λυρικής μας Σκηνής, που μ’ αυτήν δικαιώνει επαξίως τον θεσμικό της ρόλο και τις επιλογές του καλλιτεχνικού διευθυντής της, του πανάξιου Γιώργου Κουμεντάκη.
Δρ. Κωνσταντίνος Β. Μπούρας
www.konstantinosbouras.gr
Πληροφορίες Παράστασης
Άλμπαν Μπεργκ
Βότσεκ
19, 23, 26, 31 Ιανουαρίου 2019 & 2 Φεβρουαρίου 2020
Ώρα έναρξης 20.00 (Κυριακές 18.30)
Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος Εθνικής Λυρικής Σκηνής
Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος
Κύκλος 20ός αιώνας / Πρώτη παρουσίαση από την Εθνική Λυρική Σκηνή
Μουσική διεύθυνση Βασίλης Χριστόπουλος / Σκηνοθεσία Ολιβιέ Πυ
Ένα από τα αριστουργήματα του λυρικού θεάτρου του 20ού αιώνα, ο Βότσεκ του Άλμπαν Μπεργκ θα παρουσιαστεί για πρώτη φορά από την Εθνική Λυρική Σκηνή από τις 19 Ιανουαρίου 2020 και για πέντε παραστάσεις στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος της ΕΛΣ στο ΚΠΙΣΝ. Σκηνοθετεί ο κορυφαίος Γάλλος σκηνοθέτης Ολιβιέ Πυ, διευθύνει ο διακεκριμένος αρχιμουσικός Βασίλης Χριστόπουλος και πρωταγωνιστεί ο διεθνώς αναγνωρισμένος βαρύτονος της ΕΛΣ Τάσης Χριστογιαννόπουλος. Η παραγωγή υλοποιείται με τη στήριξη της δωρεάς του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) για την ενίσχυση της καλλιτεχνικής εξωστρέφειας της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.
Δείτε εδώ το βίντεο με πλάνα από τις πρόβες της παραγωγής
