Σάββατο πρωί, αφήνω τις δουλειές του σπιτιού κατά μέρος και μπαίνω στο μετρό. Όλοι οι δρόμοι οδηγούν στην Πετρούπολη. Πριν έναν χρόνο περίπου, άνοιξε το Pick a Book. Ένα φωτεινό βιβλιοπωλείο – καφέ, με πολλούς τίτλους λογοτεχνίας και παιδικού βιβλίου.
Της Ευδοξίας Αναστασίου

Μας υποδέχτηκε ο Σταμάτης Λαδικός, νέος βιβλιοπώλης, που από την πρώτη στιγμή κατάλαβα ότι είναι κυρίως αναγνώστης. Είναι χαμογελαστός, ευδιάθετος, σκέφτομαι ότι έχει «άγνοια κινδύνου», άνοιξε ένα βιβλιοπωλείο μέσα στην κρίση…

Τα τελευταία χρόνια, μέσα στην κρίση, άνοιξαν αρκετά «μικρά» βιβλιοπωλεία. Ποια ανάγκη σε ώθησε στο να ανοίξεις, μαζί με τη σύζυγό σου, το Pickabook;

Η κυριότερη ανάγκη υπήρξε η αίσθηση του ανολοκλήρωτου που μου δημιουργούσε η προηγούμενη επαγγελματική μου απασχόληση. Η οποία εξασφάλιζε μεν τα προς το ζην, άφηνε όμως μία μεγάλη «τρύπα» μέσα μου. Η εργασία αποσπά παραπάνω από το 50% της μέρας μας, πόσο καιρό μπορείς να κάνεις κάτι που δεν αγαπάς; Περνώντας ο καιρός άρχισα να συνειδητοποιώ πως το βιβλίο και η ανάγνωση υπήρξαν πάντα μία μεγάλη σταθερά στη ζωή μου. Γιατί λοιπόν να μην δοκίμαζα να κάνω επάγγελμα αυτό που αγαπούσα από μικρό παιδί; Και ακόμη και αν αυτό τελικά δεν πετύχει, είναι μεγάλη υπόθεση να πεις ότι τελικά δεν έμεινε απωθημένο, ότι δοκίμασα και κυνήγησα το όνειρό μου.

Αναγνώστης από κούνια ή προέκυψε στην πορεία;

Ξεκάθαρα από κούνια! Από παιδάκι με ένα βιβλίο στο χέρι. Να φανταστείς στα πάρτυ γενεθλίων μου έπρεπε να με ξεχωνιάσει η μάνα μου για να σβήσω τα κεράκια, καθώς προτιμούσα να τρυπώσω στο δωμάτιο μου στα μουλωχτά και να ξεφυλλίζω τα βιβλία που μου έφερναν για δώρο. Ήταν κάτι όμως που στηρίχτηκε και από τους γονείς. Ακόμη και σε χρόνια δύσκολα, ο πατέρας μου έφερνε με τις κούτες second hand βιβλία από το Μοναστηράκι: Ιούλιο Βερν, Λουντέμη…

Πώς γίνεται η επιλογή των βιβλίων που υπάρχουν στο βιβλιοπωλείο;

Πρωτίστως με το δικό μας αναγνωστικό κριτήριο, δίχως αυτό βέβαια να σημαίνει πως παράγοντες όπως η εμπορικότητα ενός τίτλου ή η αναγνωσιμότητα ενός συγγραφέα δεν λαμβάνονται υπ’ όψιν. Υπάρχει σαφώς μία έμφαση στην λογοτεχνία, Ελληνική και ξένη δίχως βέβαια αυτό να σημαίνει πως δεν θα βρει κάποιος και επιλεγμένους τίτλους ποίησης, ιστορίας ή δοκίμιο. Στο Pickabook αναγνωρίζουμε και την εξαιρετική δουλειά που γίνεται από πολλούς λεγόμενους «μικρούς» εκδοτικούς τα τελευταία χρόνια και την στηρίζουμε συνειδητά, προβάλλοντας και προτείνοντας τα βιβλία τους.

Με ποια κριτήρια επιλέγουν οι πελάτες του βιβλιοπωλείου τα βιβλία; 

Είναι ποικίλα. Αρκετοί ξέρουν εξ’ αρχής τι θέλουν, άλλοι αρέσκονται να «χαζεύουν» αρκετή ώρα στους πάγκους μέχρι να βρουν αυτό που τους τραβάει. Εκεί παίζει μεγάλο ρόλο και η αισθητική, το «στήσιμο» του βιβλίου. Πολλοί αρέσκονται επίσης να ξεφυλλίζουν ένα βιβλίο παρέα με τον καφέ τους. Σχεδόν όλοι όμως πριν την αγορά θα ρωτήσουν και την δική μας πρόταση ή γνώμη, κάτι που μας χαροποιεί ιδιαίτερα.

Πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος του βιβλιοπώλη σήμερα;

Εδώ επανερχόμαστε στην παραπάνω ερώτηση. Οι αναγνώστες επιθυμούν τη γνώμη του βιβλιοπώλη και κυρίως αγαπούν να μιλάνε για το βιβλίο. Ο βιβλιοπώλης οφείλει να διαβάζει και ο ίδιος, να είναι σε θέση να προτείνει κυρίως αξιόλογα βιβλία που οι πελάτες μπορεί να μην τα έχουν υπ’ όψιν και το πλέον σημαντικό να είναι σε θέση να προτείνει βιβλία σε συνάρτηση με τα αναγνωστικά γούστα του καθενός. Αυτή είναι μία σχέση εμπιστοσύνης βέβαια που χτίζεται με τον καιρό, αλλά είναι και αυτό που εν τέλει διαφοροποιεί το «μικρό» βιβλιοπωλείο και του επιτρέπει να προσφέρει μία υπηρεσία εν πολλοίς χαμένη από τις μεγάλες αλυσίδες που εμπορεύονται ΚΑΙ βιβλία.

Τελικά οι Έλληνες διαβάζουν;

Πιστεύω πως οι Έλληνες αγαπάνε το βιβλίο. Το αν διαβάζουν έχει να κάνει και με άλλους παράγοντες, όπως τον ελάχιστο προσωπικό χρόνο που αφήνει η καθημερινότητα όπως αυτή έχει διαμορφωθεί τα τελευταία χρόνια της κρίσης και οπωσδήποτε και η οικονομική κατάσταση του καθενός.

Το ότι αγαπάνε και εκτιμούν το βιβλίο όμως φαίνεται από τις υψηλές πωλήσεις του παιδικού. Μπορεί κάποιος να μην έχει χρόνο για να διαβάσει ο ίδιος ή  να μην έχει την οικονομική άνεση να αγοράσει όσα θα ήθελε για τον εαυτό του, όμως θέλει να περάσει την φιλαναγνωσία στο παιδί του.  Πιστεύει σε όσα οφέλη το βιβλίο μπορεί να δώσει σε αυτό. Υπάρχει σαφώς και ένας «σκληρός», ανελαστικός πυρήνας αναγνωστών που είναι διατεθειμένος να κάνει θυσίες σε άλλα μέτωπα ώστε να μην στερηθεί το βιβλίο.

Στο βιβλιοπωλείο υπάρχει σημαντικός χώρος αφιερωμένος στο παιδικό βιβλίο. Η φιλαναγνωσία μπορεί να καλλιεργηθεί στα παιδιά; Και αν ναι με ποιον τρόπο;

To παιδικό βιβλίο το αγαπάμε! Γίνεται εκπληκτική δουλειά σε όλα τα επίπεδα από πολλούς εκδοτικούς οίκους και πραγματικά είναι τόσες πολλές οι ποιοτικές επιλογές που κάποιος μπορεί να σπαταλήσει ώρες ολόκληρες μέχρι να καταλήξει σε κάποια επιλογή. Σαφώς και η φιλαναγνωσία καλλιεργείται στα παιδιά. Πολύ σημαντικό είναι το να βλέπει το παιδί τους ίδιους τους γονείς να διαβάζουν, να υπάρχουν βιβλία στο σπίτι. Μεγάλο ρόλο παίζουν και οι παρουσιάσεις παιδικών βιβλίων που φέρνουν τα παιδιά σε επαφή με τους συγγραφείς και αποτελούν ερέθισμα για να αγαπήσουν το βιβλίο.

Το βιβλίο είναι ακριβό ή φθηνό;

Ίσως σε απόλυτες τιμές το λογοτεχνικό βιβλίο να φαντάζει ακριβό, ιδίως σε σύγκριση με το εξωτερικό. Πρέπει όμως να ληφθούν υπ’ όψιν και άλλοι σχετικοί παράγοντες: Κόστη μετάφρασης, δικαιώματα, επιμέλεια καθώς και οι οικονομίες κλίμακας που δεν μπορούν να επιτευχθούν σε μία αγορά όπως η Ελληνική με εξ’ ορισμού μικρά τιράζ. Μην παραγνωρίζουμε επίσης την πολύ καλή ποιότητα των περισσότερων ελληνικών εκδόσεων, δεν είναι δίκαιο να μπαίνουν στο ίδιο ζύγι με τα mass paperbacks του εξωτερικού.

Στα δε ειδικά βιβλία (ιστορίας, επιστημονικά), το κόστος ανεβαίνει καθώς πολύ πιθανό να χρειαστούν και ειδικοί σύμβουλοι έκδοσης, ειδικευμένοι μεταφραστές κλπ. Για το παιδικό θα διαφωνήσω με όσους το χαρακτηρίζουν ακριβό. Υπάρχει αφενός πληθώρα εκδόσεων για όλα τα βαλάντια, αφετέρου μιλάμε για μικρά έργα τέχνης με λιανικές κοντά στα 12-15 ευρώ.

Αναλογιζόμενοι τα οφέλη του βιβλίου σε ένα παιδί, δεν νομίζω ότι είναι ακριβό. Ένα κουτί παιχνιδιού με πλαστικές φιγούρες μπορεί να κοστίζει τα διπλάσια, ας αναλογιστούμε ποιο από τα 2 προσφέρει πραγματικά κάτι στο παιδί…

Ποια είναι τα 5 βιβλία που αγαπάς περισσότερο;

Μόνο 5; Με σκοτώνεις τώρα… Με το πιστόλι στον κρόταφο θα έλεγα:
• Άπαντα τα πεζά, Μπόρχες: Αν όλη η λογοτεχνία μπορούσε να ενσαρκωθεί σε ένα πρόσωπο, αυτό θα ήταν ο Μπόρχες.
• Ευμενίδες, Λιτελ: Συγκλονιστικό, σκληρό όσο δεν πάει αλλά ταυτόχρονα και μία ανελέητη ανατομία του ανθρώπινου είδους. Στη θέση του θα μπορούσε να μπει και ο Ματωμένος Μεσημβρινός του Μακ Καρθυ.
• Κουρδιστό Πουλί, Μουρακάμι: Ένα αξέχαστο μαγικό ταξίδι… Η σκηνή στην έρημο με τον Μαμίγια είναι αξέχαστη…
• Κονφιτεόρ: Προορισμένο να γίνει κλασικό και να μνημονεύεται για χρόνια, ένα αριστούργημα που πραγματεύεται τα πάντα.
• Εργοστάσιο Εφιαλτών, Τ. Λιγγότι: Για την περίτεχνη χρήση της γλώσσας, για τον τρόπο που μέσα σε λίγες γραμμές διαλύει τα σύνορα μεταξύ πραγματικότητας και εφιάλτη.

Ένας από τους μεγαλύτερους στυλίστες της εποχής μας, δεν είναι τυχαίο πως παρότι μιλάμε για λογοτεχνία του φανταστικού (ένα είδος που πολλοί υποτιμούν) το έργο του εκδόθηκε στη σειρά Penguin Classics.

Η ώρα έχει περάσει, πρέπει να γυρίσω σπίτι, στην πραγματικότητα του Σαββάτου. Φεύγω με ένα αίσθημα χαράς και ελπίδας. Έχω βρει έναν αναγνώστη, κάποιον που θα συζητάμε και θα ανταλλάζουμε απόψεις για τα βιβλία που διαβάζουμε.

Οι μέρες περνούν… και μπιπ μπιπ στο κινητό, μήνυμα από το Pickabook, είναι η φωτογραφία από το εξώφυλλο του βιβλίου του Νικήτα Μ. Παπακώστα: Καληνύχτα καλούδια μου, των εκδόσεων Δώμα, με σχόλιο: “Δύναμη. Χαμογελώ, για δύο λόγους: α/ εμείς οι αναγνώστες δεν χρειαζόμαστε πολλές λέξεις για να προτείνουμε ένα βιβλίο και β/ γιατί σίγουρα έχω βρει έναν φίλο-αναγνώστη”. Καλή Δύναμη, λοιπόν, Σταμάτη!

Pick a Book: Αγίας Λαύρας 70, Πετρούπολη
Τηλ: 211 11 11 064 | Facebook