Το θέατρο "ΑΕΡΟΠΛΟΙΟ" ένωσε πολιτισμούς

Σ’αυτήν την Πόλη, συμβαίνουν πράγματα όμορφα, που πολλές φορές δεν τα ακούμε ή δεν τα διαβάζουμε καν. Όμως αυτά συμβαίνουν και βάζουν ένα λιθαράκι για να γίνει ο κόσμος πιο όμορφος. Ένα από αυτά είναι και το πρόγραμμα “Culture Luggage”, ένα ευρωπαϊκό project με την υπογραφή του θεάτρου «Αερόπλοιο, ένα θέατρο για παιδιά».

Το Ευρωπαϊκό πρόγραμμα CULTURE LUGGAGE– το μόνο Ελληνικό πρόγραμμα που ενέκρινε η Ευρωπαϊκή ένωση για το 2017-2019- ξεκίνησε πριν δύο χρόνια το ταξίδι του. Το Θέατρο ΑΕΡΟΠΛΟΙΟ ως επικεφαλής οργανισμός-δημιουργός της ιδέας, σε συνεργασία με μια ομάδα θεάτρων με μεγάλη ιστορία και κοινωνική παρέμβαση από την Ιταλία (AIDA Fondazione-Verona), Σουηδία (Sagohuset theatre-Lund) και με εταίρους την Action Aid Hellas και την Αction Synergy, για μια ολόκληρη χρονιά δημιούργησε θεατρικά γεγονότα –δράσεις που έλαβαν χώρα μέσα στις προσφυγικές δομές, σε κέντρα φιλοξενίας και φροντίδας προσφύγων, σε διαπολιτισμικά σχολεία και στο Θέατρο ΤΟΠΟΣ ΑΛΛΟύ. Ποιος ήταν ο στόχος;

Η ιδέα ήταν απλή και ουσιαστική: Πανθομολογούμενο ότι οι πολιτισμικές διαφορές μεταξύ των προσφύγων και του τοπικού πληθυσμού στην Ευρώπη απεικονίζονται ως κύριο εμπόδιο για την ένταξη. Οι συνήθειες, οι θρησκευτικές πεποιθήσεις, οι παραδόσεις, είναι τα στοιχεία που εξαγριώνουν «γηγενείς» ενάντια στους νεοφερμένους, απρόσκλητους και ρακένδυτους παρείσακτους εισβολείς.

Εάν όμως «ξύσουμε» λιγάκι την επιφάνεια, θα διαπιστώσουμε ότι o ευρωπαϊκός πολιτισμένος κόσμος και οι χώρες της Ανατολής από τις οποίες προέρχονται οι περισσότεροι πρόσφυγες, μοιράζονται πολλά πολιτιστικά χαρακτηριστικά που σχετίζονται ιδιαίτερα με τη λαϊκή κουλτούρα. Η προβολή και ανάδειξη αυτών των κοινών πολιτιστικών χαρακτηριστικών θα μπορούσε να διαδραματίσει καίριο ρόλο στην προώθηση της κοινωνικής ένταξης των προσφύγων και στην προώθηση της αμοιβαίας κατανόησης του πολιτισμού του «ξένου».

Κι έτσι κι έγινε: χαρακτηριστικά σημεία της λαϊκής παράδοσης μιας χώρας «κρύβονται» μέσα στα παραμύθια. Με διαφορετικούς πρωταγωνιστές ή σύμβολα, το πανανθρώπινο νόημα παραμένει το ίδιο. Έγινε μία εκτενής έρευνα πάνω στα κοινά στοιχεία, στα παραμυθιακά μοτίβα που διαχέονται και ζουν στις παραδόσεις όλων των λαών της ανατολικής Μεσογείου με διάφορες παραλλαγές.

Όλα αυτά πήραν σάρκα και οστά μέσα από τις δράσεις που διοργάνωσε το ΑΕΡΟΠΛΟΙΟ: Μητέρες, γιαγιάδες, παιδιά αφηγήθηκαν παραμύθια από το Συρία, το Λίβανο, το Αφγανιστάν, το Ιράν. Oι ηθοποιοί του ΑΕΡΟΠΛΟΙΟΥ παρουσίασαν μια σειρά από θεατρικές-διαδραστικές παραστάσεις και δημιουργικά θεατρικά εργαστήρια, εντάσσοντας στη δράση μικρούς και μεγάλους. Ομάδες παιδιών και εφήβων προσφυγόπουλων συνεργάστηκαν μαζί τους και πραγματοποίησαν από κοινού αξιόλογες και συγκινητικές θεατρικές δράσεις, αποδεικνύοντας ότι oι παραδόσεις και οι ρίζες μας δεν είναι μακρινές.

Όλη αυτή η έρευνα –η οποία δεν ήταν μόνο εθνολογική ή λαογραφική, αλλά και θεατρική- οδήγησε στη δημιουργά μιας παράστασης «διαμάντι» με τίτλο «Μία βαλίτσα, μπαλόνια» και η οποία παρουσιάστηκε στις 7 Ιουνίου 2019, στο θέατρο ΤΟΠΟΣ ΑΛΛΟύ με είσοδο ελεύθερη.

Η παράσταση

Πολλές διαφορετικές φόρμες και θεατρικές τεχνικές, αναμίχθηκαν σε μια παράσταση μαγική, συγκινητική και αμιγώς…παραμυθένια! Έλληνες ηθοποιοί, εντάσσοντας και παιδιά από χώρες της Ανατολής, παρουσίασαν μια ιστορία απλή, με κομβικό νόημα.

Ένα κορίτσι εμφανίζεται με μια μικρή βαλίτσα.

Ποιος ξέρει τι θα βγάλει από εκεί. Από πού έρχεται και που πηγαίνει; Τι έχει μέσα στο βαλιτσάκι του; Για ποιο μακρινό ταξίδι ξεκίνησε και γιατί;

Είναι παιδί του πολέμου. Έφυγε για να σωθεί. Με χαρά παρ΄ όλα αυτά. Με αισιοδοξία και με μια βαλίτσα γεμάτη θαύματα! Δεν έχει ρούχα μέσα εκεί, δεν έχει κολατσιό για να κόψει την πείνα του, έχει ό,τι πιο πολύτιμο έχουμε όλοι μας: Τις μνήμες, την κουλτούρα, την παράδοση, την ταυτότητα μας. Η Ντεμά έχει μέσα στη βαλίτσα…παραμύθια!

Παραμύθια με άρωμα… Ανατολής που τα βρίσκουμε και στην Ελληνική παράδοση, με κάποιες παραλλαγές. Κατανοητά, διασκεδαστικά, κωμικά, ρομαντικά και γεμάτα πλούσια νοήματα για τα παιδιά (και τους μεγάλους): Πώς τα καταφέρνει ένας παραμυθάς να σταματήσει ένα τανκς με ένα μπαλόνι; Πού βρίσκεται το μυστικό της αλήθειας και πώς τα καταφέρνει ο σοφός Μάμαντ να μη λέει ποτέ ψέματα παρ΄ όλο που ο Πασάς κάνει τ΄ αδύνατα δυνατά να τον ρίξει στην παγίδα; Γιατί οι γάτοι κυνηγάνε τα ποντίκια; Μπορεί ένα ποντίκι να είναι ρομαντικό και …ερωτευμένο; Πώς ένας πετεινός κοροϊδεύει τον πασά και γίνεται πλούσιος;

…η βαλίτσα κρύβει κι άλλα μυστικά. Φωτογραφίες, βιβλία, ένα πεισματάρικο και υστερικό φανάρι που μιλάει και …ένα κασετόφωνο από τα παλιά. Καθώς το παιδί βάζει τις κασέτες στο κασετόφωνο, ένας ολόκληρος κόσμος ξυπνάει και μας τυλίγει με την μαγεία του!

Εμείς βρεθήκαμε στην παρουσίαση της παράστασης και στη συνέχεια μιλήσαμε με κάποιους από τους συντελεστές. Τα βασικά ερωτήματα ήταν τα εξής: Πραγματοποιήθηκε η άρση αυτών των πολιτιστικών εμποδίων σε ένα βαθμό; Ποιο κρίνουν οι ίδιοι ότι ήταν το αποτέλεσμα, τόσο για όσους συμμετείχαν όσο και για τους ίδιους;

Ο Νίκος Καμτσής, καλλιτεχνικός διευθυντής του θεάτρου ΑΕΡΟΠΛΟΙΟ και εμπνευστής του προγράμματος Culture Luggage μας είπε: «Από ένα ταξίδι που σαν αντικείμενο και σκοπό του έχει την συμφιλίωση κόσμων, πολιτισμών, των παραδόσεων και της ιστορίας τους μόνο κέρδος έχει κανείς να αποκομίσει. Και είναι ένα κέρδος πολύ μεγαλύτερο από ένα τουριστικό ταξίδι σε όλες αυτές τις χώρες. Γιατί έγινε με όχημα το θέατρο και το παραμύθι. Και ξέρεις, αυτά τα δύο ανοίγουν τις ψυχές των ανθρώπων και έρχονται πιο κοντά, γίνονται φίλοι και αδέλφια, αγαπιούνται και ξεχνάνε τις όποιες διαφορές τους. Όταν ο άλλος σου λέει ένα παραμύθι, όταν δέχεται την πρόσκληση σου να ανέβει στη σκηνή και να παίξει μαζί σου, να σκάψει μέσα του και να αντλήσει από μνήμες, συναισθήματα, πάθη και πόθους, να βγάλει στην επιφάνεια τη θέληση του για ζωή και δημιουργία, δεν μπορείς παρα να ξεχάσεις τι σας χωρίζει, να σταθείς και σ΄’ αυτά που σας ενώνουν. Και αυτά δεν τα αποκομίσαμε, αλλά τα απολαύσαμε μέχρι τέλους».

Ενώ η Άντα Κουγιά, ηθοποιός της παράστασης, μας είπε: «Ασχέτως ποιος ήταν ο σκοπός του προγράμματος, η άρση δηλαδή των πολιτιστικών εμποδίων, δεν ξεκίνησα με αυτό το σκεπτικό. Ξεκίνησα θεωρώντας ότι δεν υπάρχουν πολιτισμικά εμπόδια και διαφορές. Αυτό άλλωστε πρεσβεύει και η ίδια η έννοια του θεάτρου: την ένωση και την επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων. Δεν ξέρω αν το πρόγραμμα υλοποίησε τους στόχους. Ξέρω σίγουρα ότι αισθάνθηκα ιδιαίτερα περήφανη που παιδιά που δεν είχαν έρθει σε επαφή με το θέατρο πιο πριν, και διασκέδασαν και έπαιξαν και μάλιστα, πολλά από αυτά, ήταν ιδιαίτερα ταλαντούχα και αντιμετώπισαν τις δράσεις και την παράσταση με ιδιαίτερη σοβαρότητα. Αν έστω ένα παιδί επηρεάστηκε θετικά από όλο αυτό το πρόγραμμα, εγώ είμαι ευχαριστημένη. Γίναμε φίλοι, συναντιόμαστε στο δρόμο και μιλάμε αφού όλοι μένουμε κέντρο, γίναμε και διαδικτυακοί φίλοι στα social media και μαθαίνουμε ο ένας τα νέα του άλλου. Μάλιστα, ένα κορίτσι γύρω στα 15, που πάντα φορούσε μαντίλα στις δράσεις και επί σκηνής, πήγε εκδρομή στην Επίδαυρο! Τη στιγμή που δεν ήξερε καν τη λειτουργία του θεάτρου! Όταν ξεκινήσαμε τις συναντήσεις, όλα τα παιδιά έλεγαν ότι θέλουν να γυρίσουν στη χώρα τους. Τώρα, 2 χρόνια μετά, τα βλέπω πιο χαμογελαστά, πιο χαρούμενα, να αισθάνονται κι αυτά μέλη μιας κοινωνίας, που αρχικά τα είχε απορρίψει».

Πληροφορίες Παράστασης:

«Μια Βαλίτσα, δύο Μπαλόνια»

Κείμενο/Σκηνοθεσία: Νίκος Καμτσής

Σκηνικά/Κοστούμια: Μίκα Πανάγου

Μουσική: Χρήστος Ξενάκης

Έπαιξαν οι: Λαμπρινή Θάνου, Νίκος Καραστέργιος, Άντα Κουγιά

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ