Τέχνες και πολιτισμός στην εκπαίδευση | Ένα δημιουργικό σχολείο.

Επικαλούμαι αρχικά την διατύπωση του Καβάφη : «Θεμελιώδους σημασίας και πρωταρχικό στοιχείο της τέχνης η συγκίνησις»

Θεωρώ ότι το σχολείο, σε όλες τις βαθμίδες, θα έπρεπε να βασίζεται σε αυτή την ιδέα της «συν-κίνησης» που μετασχηματίζει παιδιά, εφήβους και εκπαιδευτικούς σε ευαίσθητους και δημιουργικούς ανθρώπους.

Γιατί το σύγχρονο σχολείο οφείλει να ενστερνίζεται αυτό που οι επιστημονικές προσεγγίσεις στα πεδία της Παιδαγωγικής και της Ψυχολογίας έχουν καταλήξει. Στο συμπέρασμα δηλαδή ότι η αισθητική εμπειρία στην εκπαιδευτική διαδικασία (δηλαδή η επαφή µε τις τέχνες) αναπτύσσει σε βάθος την ικανότητά για κριτικό στοχασμό, καθώς αποτελεί το κατεξοχήν μέσο για την ανάπτυξη της φαντασίας, η οποία θεωρείται θεμελιώδες στοιχείο της διεργασίας της μάθησης, και προσφέρει στον αποδέκτη τη δυνατότητα να αντιλαμβάνεται την πραγματικότητα µε µια εναλλακτική, δημιουργική προοπτική.

Η εκπαιδευτική σημασία της αισθητικής εμπειρίας επίσης, επιβεβαιώνεται από μελέτες που έδειξαν ότι για να μπορεί ο άνθρωπος να σκέφτεται ολοκληρωμένα χρειάζεται η ισότιμη και αλληλοσυμπληρούμενη λειτουργία των δύο ημισφαιρίων του εγκεφάλου.
Το αριστερό ημισφαίριο έχει ως κύρια λειτουργία του την εκλογίκευση και προσφέρει τη δυνατότητα ορθολογικής κατανόησης της πραγματικότητας.(ουσιαστικά σε αυτό και μόνο το ημισφαίριο απευθύνεται το μοντέλο του νοησιαρχικού σχολείου).
Το δεξιό ημισφαίριο προσφέρει τη δυνατότητα αντίληψης σύνθετων καταστάσεων, εναλλακτικών οπτικών και ενεργοποίησης της συναισθηματικής νοημοσύνης. Η επαφή με τις τέχνες, που περιέχουν τεράστιο πλούτο στοιχείων, που ταιριάζουν στον τρόπο λειτουργίας αυτού του ημισφαιρίου, (εικόνες, αλληγορίες, σύμβολα, παρομοιώσεις, αφαιρέσεις, αναλογίες, παραλλαγές, διφορούμενα, παράδοξα, αντιθέσεις κ.ά.) συντελεί καταλυτικά στην ενεργοποίησή του και ενδυναμώνει τη δυνατότητα να σκεφτόμαστε δημιουργικά και κριτικά.

Άρα στόχος είναι στο επίκεντρο της εκπαιδευτικής διαδικασίας, να επεξεργάζονται οι συμμετέχοντες «κωδικοποιήσεις», μέσω των τεχνών.
Η επιτυχία έγκειται στο γεγονός ότι η εφαρμογή της παραπάνω θεωρητικής προσέγγισης υλοποιείται μέσω ποικίλων βιωματικών δράσεων σε όλα τα καλλιτεχνικά πεδία.

Για παράδειγμα έννοιες με περισσότερο ή λιγότερο βαρύνουσα σημασία (π.χ θάλασσα, πατρίδα, ελευθερία, δικαιοσύνη κ.λ.π) μπορούν (και οφείλουν) να προσεγγιστούν πολυδιάστατα στην διδακτική διαδικασία ως εικαστικό θεατρικό, μουσικό, κινητικό, ποιητικό και κοινωνικό γεγονός…
Κάτι τέτοιο προϋποθέτει την ευαισθητοποίηση και διάθεση των εκπαιδευτικών του σχολείου ώστε όλοι (εκπαιδευτικοί και μαθητές) να λειτουργούν με διάθεση συνεργασίας, επικοινωνίας, ομαδικότητας, ισοτιμίας, αποδοχής.

Άρα μια ακόμη συνιστώσα του δημιουργικού σχολείου είναι η εκπαιδευτική κοινότητα να καταφέρει να «συνομιλεί» μέσα από έναν κοινό τόπο επικοινωνίας που δεν είναι άλλος από το Παιχνίδι. Το παιχνίδι, που αποτελεί την γενεσιουργό αιτία όλων των τεχνών και ταυτόχρονα την βασική «γλώσσα» των παιδιών.

Να τολμήσουμε να δεχτούμε πως το παιδί είναι εκστατικό!
Πως η παιγνιώδης διδασκαλία, η προσήλωση στη γοητεία της χαράς, της ανακάλυψης, της φαντασίας, είναι που πρέπει να υπάρχει ενεργά μέσα στην Εκπαιδευτική διαδικασία, όπως υπάρχει στην Τέχνη.
Γιατί ο εκστατικός άνθρωπος είναι ελεύθερος. Η έκσταση είναι ελευθερία. Κάθε παιδί γεννιέται εκστατικό. Η έκσταση είναι φυσική αφού το παιχνίδι είναι φυσικό. Αυτό πρέπει να το ξαναθυμηθούν οι ενήλικες και ιδιαίτερα αυτοί που ασχολούνται με τα παιδιά.
Επομένως, η ουσιαστική επιμόρφωση των εκπαιδευτικών πρέπει να βασίζεται στην σπουδαιότητα που θα είχε για ένα πραγματικά δημιουργικό σχολείο ο «εκστατικός» δάσκαλος. Ο ευαίσθητος, ο παιγνιώδης, ο εμψυχωτικός…

Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, ένα τέτοιο σχολείο είναι ακόμη πιο αναγκαίο καθώς υπάρχουν συνθετότερες εκπαιδευτικές δυσκολίες, μαθησιακές, πολιτισμικές, παιδαγωγικές, κοινωνικές, επικοινωνιακές.
Σήμερα, επιστρέφει επιτακτικότερα το αίτημα δημιουργίας ενός σχολείου που θα αποτελεί τόπο Αποδοχής και Ένταξης.
Σήμερα που ελλοχεύει ο κίνδυνος μιας παγκόσμιας Πολιτισμικής λιμοκτονίας (φτώχεια-κρίση-πανδημία κ.λ.π.)

Θεωρώ ότι αν συμφωνήσουμε με ειλικρίνεια όλοι μας, γονείς, εκπαιδευτικοί, μαθητές, ειδικοί επιστημών υγείας κ.ά (και όχι μόνο ένα μικρό επιτελείο των εκάστοτε υπουργείων παιδείας) στο τι σχολείο θέλουμε εν έτι 2021, θα κινηθούμε αποτελεσματικότερα και στο πως να το δημιουργήσουμε.
Θεωρώ τέλος πως αν αρχίσει να μας απασχολεί λίγο περισσότερο και το πως νιώθει ένα παιδί στο σχολείο και όχι μόνο το τι μαθαίνει θα τεθεί ως προτεραιότητα μια νέα σχολική πραγματικότητα.