Ο Σκωτσέζος συγγραφέας Στιούαρτ Μακ Μπράιντ, με αφορμή την πρόσφατη κυκλοφορία στην Ελλάδα του αστυνομικού του μυθιστορήματος «Ψυχρός Γρανίτης» (Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα) μιλά για την αστυνομική λογοτεχνία, την Αγκάθα Κρίστι, τον αρχιφύλακα Λόγκαν Μακ Ρέι αλλά και την τέχνη της αφήγησης.

Πώς αισθανθήκατε όταν ενημερωθήκατε πως ένα από τα βιβλία σας, ο «Ψυχρός Γρανίτης» συγκεκριμένα, θα κυκλοφορούσε στα ελληνικά;
Παντελώς ενθουσιασμένος. Η Ελλάδα είναι μια όμορφη χώρα με υπέροχη κουλτούρα και τέλειο φαγητό-τώρα, έχω έναν επιπλέον λόγο να την επισκεφθώ!

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του Tartan Noir; (αστυνομική, σκοτσέζικη λογοτεχνία). Επίσης, ποιες θεωρείτε ότι είναι οι πιο σημαντικές διαφορές μεταξύ αυτού και του μεσογειακού νουάρ, στα οποία έννοιες όπως η εξουσία και οι κυβερνώντες δέχονται σκληρή κριτική;
Μεταξύ μας, το μόνο πράγμα που χρειάζεται ένα βιβλίο για να κατηγοριοποιηθεί ως Tartan Noir είναι η δράση του να λαμβάνει χώρα στη Σκωτία. Καλύπτει μια ευρεία γκάμα ιστοριών, υφών και θεμάτων. Αρκετά συχνά ο πρωταγωνιστής θα είναι απελπιστικά… «thrawn». Αυτή είναι μία άριστη σκωτσέζικη λέξη που σημαίνει «αντιρρησίας». Όπως οι συγγραφείς της Μεσογείου, δεν αγαπάμε ούτε εμείς και πολύ την εξουσία, πιθανόν λόγω όλων αυτών των γενεών που καταπιέστηκαν από την αυστηρή και «σκυθρωπή» Πρεσβυτεριανή Εκκλησία. Ίσως από εκεί προκύπτει το ότι είμαστε… αντιρρησίες!

Η συγγραφή μιας αστυνομικής νουβέλας αποτελεί για σας ένα μέσο για να εκφράσετε τις ανησυχίες και τις απόψεις σας σχετικά με τα τρέχοντα γεγονότα στην πολιτικο-κοινωνική σκηνή; Όπως, ας πούμε, τη μετανάστευση, το νεοναζισμό, το brexit…
Βεβαίως η συγγραφή μπορεί να είναι ένα μέσο έκφρασης όλων αυτών. Όμως δεν επικεντρώνω το θέμα ενός μυθιστορήματος μου στις ανησυχίες αυτές. Προσφέρονται, βέβαια, ως παρασκήνιο και συντελούν στο περιεχόμενο της δράσης και του διαλόγου,
αλλά μπορεί κανείς να διαβάσει τα βιβλία μου τόσο άμεσα όσο τα συνήθη αστυνομικά θρίλερ, χωρίς να πελαγώσει με αυτά τα πράγματα. Αν ενδιαφέρεται, βέβαια, κανείς να εμβαθύνει, όλα αυτά υπάρχουν μες στα κείμενα, αλλά το τελευταίο πράγμα που θέλω
να κάνω είναι να δασκαλεύω τους αναγνώστες μου περί του πλανήτη.

Πώς αποφασίσατε ο κεντρικός χαρακτήρας του βιβλίου σας «Ψυχρός Γρανίτης» να είναι τόσο βίαιος ώστε να δολοφονεί παιδιά;
Η αστυνομική λογοτεχνία που εμβαθύνει στο έγκλημα πάντα ανακλά αυτά που μας τρομάζουν ως κοινωνία, εξ ου και σε αυτό το συγκεκριμένο είδος αλλάζει η… μόδα. Στην εποχή της Άγκαθα Κρίστι, οι άνθρωποι φοβούνταν τον «άλλο», τον ξένο κι εκεί επικεντρώθηκαν τα γραπτά εκείνης της περιόδου. Όταν έγραφα τον Ψυχρό Γρανίτη, το
Ηνωμένο Βασίλειο είχε καταληφθεί από μια μανία σχετικά με την παιδική κακοποίηση. Δημοσιεύονταν ευρείας κυκλοφορίας εφημερίδες με φωτογραφίες παιδόφιλων στο εξώφυλλο, αλλά και περιστατικά κατά τα οποία όχλος έσπαγε τα παράθυρα από τα ιατρεία
παιδιάτρων, επειδή δυσκολεύονταν να διακρίνουν μεταξύ του ποιοι κακοποιούν παιδιά και ποιοι τα κουράρουν. Αυτά είναι τα «σημεία των καιρών», τα οποία φιλοδόξησε να καθρεφτίσει το βιβλίο.

Η υπερβολική βία και οι σκηνές με τα λουτρά αίματος στο λογοτεχνικό είδος που υπηρετείτε λειτουργούν περισσότερο ως εφέ ή ως αναγκαίο συστατικό της πλοκής;
Αυτό εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ιστορία που αποπειράται ο συγγραφέας να διηγηθεί. Από μεριάς μου, θέλω να ο αναγνώστης να βιώσει τα πάντα μέσα από τη ματιά του αστυνομικού Λόγκαν, οπότε, όταν βλέπει αυτός κάτι, εγώ θέλω να το βλέπει και ο αναγνώστης επίσης.

Πολλοί συγγραφείς δεν περιγράφουν τέτοια πράγματα, πιστεύοντας ότι «ο αναγνώστης θα σχηματίσει με τη φαντασία του μια εικόνα πολύ χειρότερη από αυτήν που
θα μπορούσα να περιγράψω», όμως εγώ, προσωπικά, δεν θέλω να βάλω τον αναγνώστη σε αυτή τη διαδικασία, αλλά επιθυμώ να τον βάλω απευθείας στο κεφάλι του Λόγκαν, για να καταλάβει πώς αισθάνεται και πώς όλες αυτές οι καταστάσεις τον επηρεάζουν. Εν ολίγοις, πώς είναι να είναι αστυνομικός σε καταστάσεις όπως αυτές που περιγράφω. Και η βία οφείλει να αποκαλύπτει πράγματα για το πρόσωπο που την ασκεί, πρέπει να σημαίνει κάτι για τον
χαρακτήρα του, όχι απλά να είναι κάτι τρομακτικό και αποκρουστικά, απλώς για λόγους εντυπωσιασμού και εφέ.

Πώς θα περιγράφατε τον κεντρικό σας χαρακτήρα, τον αρχιφύλακα Λόγκαν Μακ Ρέι;
Φυσιολογικά, ο ήρωας ενός αστυνομικού μυθιστορήματος είναι ένας χαρακτήρας έντονος, με στοιχεία υπερβολής, όπως είναι, αν το σκεφτούμε, οι Morse, Rebus και Σέρλοκ Χολμς, όμως
σταθερά συνοδεύονται από ένα πιο καθημερινό πρόσωπο, πιο… προσγειωμένο, οπότε ο συγγραφέας μπορεί μέσω αυτού να εξηγήσει στον αναγνώστη τι συμβαίνει. Ο δόκτωρ Watson είναι… εμείς, η δική μας οπτική γωνία, ως αναγνωστών. Και αυτό είναι που ήθελα
να κάνω με τον Λόγκαν. Οι προϊστάμενοί του στην αστυνομία, για τους οποίους δουλεύει, θα έπρεπε κανονικά να είναι οι ήρωες, αλλά τελικά ήρωας είναι ο Λόγκαν, ένας απλός άνδρας
που κάνει ό, τι καλύτερο μπορεί σε μια πολύ δύσκολη δουλειά.

Τι κοινά έχετε εσείς με τον Λόγκαν Μακ Ρέι, τον ήρωά σας;
Και οι δύο είμαστε πολύ αφοσιωμένοι και πιστοί, ενίοτε όχι προς όφελός μας. Και οι δύο προσπαθούμε πάντοτε να κάνουμε το σωστό, αλλά δεν τα καταφέρνουμε πάντα. Είμαστε κι οι δυο πολύ σκληροί με τον εαυτό μας, όταν αποτυγχάνουμε.

Πώς μάθατε την τέχνη της αφήγησης;
Από πάντα, από μικρό παιδί μου άρεσε να διαβάζω. Όλη μου η ζωή είναι ποτισμένη από βιβλία -ορισμένα εξαιρετικά, κάποια καλά, μερικά όχι τόσο καλά- και πήρα πολλά από αυτή τη διαδικασία του διαβάσματος. Η κύρια γνώση, όμως, ήρθε βασικά από το ίδιο το γράψιμο, δοκιμάζοντας και βλέποντας τι μπορεί να δουλέψει σε μια ιστορία και τι όχι.

Ποιος είναι ο μέντοράς σας από το πεδίο της αστυνομικής λογοτεχνίας;
Δεν έχω μέντορα. Θα ήταν ωραίο να είχα, οπότε θα είχα και κάποιον να κατηγορήσω!

Ποιο βιβλίο θα σώζατε, αν χρειαζόταν, σε μια Κιβωτό Βιβλίων;
Αν μπορούσα να διαλέξω μόνο ένα βιβλίο, αυτό θα ήταν ο Γουίνι το
Αρκουδάκι του Α.Α Milne. Αυτό είναι το πρώτο βιβλίο που ερωτεύτηκα, το
βιβλίο που με έχρισε αναγνώστη. Δεν θα μπορούσα να πω το ίδιο για κάποιο
κλασικό, τεράστιο έργο που μπορεί να σκέφτεστε…

Θα θέλατε να απευθύνετε κάποιο μήνυμα στους Έλληνες αναγνώστες;
Γεια σας υπέροχοι άνθρωποι της Ελλάδας! Ελπίζω πραγματικά να απολαύσετε το βιβλίο μου, πιθανόν με ένα ή δύο ποτήρια ούζο … (σ.μ: ο συγγραφέας έστειλε στα ελληνικά την απάντηση). Πρέπει να παραδεχθώ ότι χρησιμοποίησα τη μετάφραση της google, οπότε απολογούμαι εκ βαθέων αν το μήνυμά μου περιλαμβάνει οτιδήποτε αγενές.