Ο Παίκτης του Ντοστογιέφσκι σε μια νόμιμη, αφαιρετική κι εν πολλοίς εξπρεσσιονιστική διασκευή στο Θέατρο 104

Η σωματικότητα κι ο άκρατος ερωτισμός επικράτησε ορθώς σε αυτή την απολύτως νόμιμη, ευσύνοπτη, αφαιρετική, εξπρεσσιονιστική και μάλλον «στυλιζαρισμένη» σύγχρονη μεταφορά του αιώνιου αριστουργήματος στις πηγμένες από κλασικά μυθιστορήματα και σύγχρονες αφηγήσεις σύγχρονες αθηναϊκές σκηνές μας. Να πω ευθύς εξαρχής ότι προτιμώ την θεατροποιημένη λογοτεχνία και την ποίηση που βρίσκει σκηνική διέξοδο και οπτική έκφραση από άλλους πειραματισμούς και ληγμένες πρωτοπορίες που εισακούονται στη χώρα μας με χρονοκαθυστέρηση δύο ή τριών δεκαετιών. Τουλάχιστον ο Ντοστογιέφσκι κι ο Παπαδιαμάντης δεν μας αφήνουν να πλήξουμε και να καταφύγουμε στις φωτεινές οθόνες των κινητών μας.

Ο Ιωσήφ Ιωσηφίδης είναι μεγάλος ηθοποιός, μέγιστος. Τον είχα δει στο VAULT στο θεατροποιημένο κείμενο του Μάκη Τσίτα «Μάρτυς μου ο θεός» κι αμέσως κατάλαβα πως αυτός ο άνθρωπος θα πάει μακριά την υποκριτική τέχνη στον τόπο μας. Είναι φυσικός κι αληθοφανής με έναν τόσο προσεγμένο τρόπο που ακόμα κι ο σουρεαλισμός, η μεταμοντέρνα υπερβολή, το παράλογο, ο φουτουρισμός και η σύγχρονη άλογη εξπρεσσιονιστική μανία… όλα αυτά και άλλα πολλά δεινά της ανάπηρης θεατρικής μας παιδείας δεν τον αγγίζουν, για τον απλούστατο λόγο πως αυτός είναι διαχρονικός, νούτικος, υπεράνω συρμών και συσχετισμών. Είναι ένας ογκόλιθος που γρήγορα θα βρει το δρόμο προς την απαραίτητη, την αναγκαία και ικανή πλαστικότητα που θα του επιτρέψει την διπλωματική ευλυγισία ανάμεσα στη Σκύλλα και τη Χάρυβδη, κολυμπώντας ανάμεσα σε Λαιστρυγόνες και Κύκλωπες της μετα-αποδομητικής δοκησισοφίας.

Κατά τα άλλα η παράσταση ήταν κάτι μεταξύ «θεάτρου δωματίου» και «θεάτρου της βαλίτσας». Οι γυμνοί τοίχοι επέτρεπαν μόνον την διασταλτική προοπτική της συνδημιουργικής φαντασίας του θεατή-αναγνώστη μιας αφήγησης που ήταν και παραμένει συναρπαστική όσες φορές κι αν «μπει» κανείς μέσα της.

Μια περιπέτεια για όλον τον θίασο που πάνω σε τραπέζι αραμπά με ροδάκια κουβάλησαν κι εμφάνισαν όλα τα σκηνικά αντικείμενα (requisites), τις μάσκες και τα λοιπά παραφερνάλια που τους επέτρεπαν να περνάνε από τον έναν ρόλο στον άλλον με πρωτεϊκή μαεστρία.

Επομένως, είναι μια από τις καλύτερες παραστάσεις της τρέχουσας θεατρικής περιόδου και μια θεατρική μεταφορά του αθάνατου Ντοστογιέφκσι που έχει ταυτιστεί πια τόσο με το έργο του που να νομίζει κανείς πως αυτοβιογραφείται.

Όσο για την θεατρική μεταφορά μυθιστορημάτων, οι θεατρικές θεωρητικές γνώσεις πρέπει να συνδυάζονται με την σκηνική πρακτική και την φιλολογία, κάτι που συνέβη εδώ με τον πλέον αγαστό τρόπο. Τα συγχαρητήρια ανήκουν λοιπόν πρωτίστως στους :

Σκηνοθεσία: Σοφία Καραγιάννη

Μετάφραση (από τα γαλλικά): Μιλτιάδης Σαλβαρλής

Προσαρμογή κειμένου: Σοφία Καραγιάννη, Ιωσήφ Ιωσηφίδης, Βάσια Mίχα

Εν αρχή ην ο λόγος, είτε το θέλουμε είτε όχι.

Ακολουθεί η «όψις» (διευρυμένη στην ψηφιακή εποχή μας):

Σκηνικά-Κοστούμια: Κωνσταντίνα Κρίγκου

Μουσική: Στάθης Δρογώσης

Επιμέλεια κίνησης: Μαργαρίτα Τρίκκα

Φωτισμοί: Νίκος Βλασόπουλος

Βοηθός Σκηνοθέτη: Βάσια Μίχα

Φωτογραφίες: Χριστίνα Φυλακτοπούλου

Trailer: Στέφανος Κοσμίδης

Επικοινωνία: Χρύσα Ματσαγκάνη

Παραγωγή: GAFF

Και τελευταίοι, αλλά όχι έσχατοι, οι ηθοποιοί, οι ερμηνευτές, που σήμερα πρέπει να συνδυάζουν άπειρες γνώσεις και δεξιότητες, να ασκούνται καθημερινώς, να ελίσσονται ανάμεσα σε διάφορα είδη, σχολές κι εκφραστικούς δρόμους:

Ερμηνεία (με αλφαβητική σειρά): Βασιλική Διαλυνά, Κορίνα Θεοδωρίδου, Ιωσήφ Ιωσηφίδης, Αλέξανδρος Τούντας

Εν ολίγοις, θαύμασα αυτά τα παιδιά και τονώθηκε η αισιοδοξία μου για το παρόν και το μέλλον του ελληνικού θεάτρου στα χρόνια της παγκόσμιας πολιτιστικής Κρίσης.

Κωνσταντίνος Μπούρας

www.konstantinosbouras.gr

Info από το Δελτίο Τύπου:

Σε μια μικρή πόλη της Γερμανίας, αριστοκράτες, κοινοί θνητοί και απατεώνες επιδίδονται με πάθος στα τυχερά παιχνίδια. Με άκρατο κυνισμό και με σαφείς διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα στις κοινωνικές τάξεις τζογάρουν χρήματα, ανθρώπους και αισθήματα. Εκεί, σε αυτή τη μικρογραφία της Ευρώπης με τις πολλές γλώσσες, τις διαφορετικές νοοτροπίες και με τις ιδιαιτερότητες κάθε λαού, ο Αλεξέι Ιβάνοβιτς θα παρασυρθεί στη δίνη του αδιέξοδου έρωτα και θα παίξει στη ρουλέτα κάθε ίχνος αξιοπρέπειας.

Η Σοφία Καραγιάννη με μια αξιόλογη ομάδα ηθοποιών και συντελεστών, υπογράφει τη σκηνοθεσία σε ένα από τα πιο κλασικά αριστουργήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας, που καταπιάνεται κυρίως με το πάθος του τζόγου, αλλά και με άφθονο χιούμορ σαρκάζει την κοινωνία της εποχής του συγγραφέα, που είναι εθισμένη όσο και η δική μας, παρά τις πολιτισμικές διαφορές, στον εύκολο πλουτισμό και το χρήμα. Και κάπου εκεί βρίσκεται ο έρωτας, αδυσώπητος και άστοργος, για να εξυψώσει ακόμη περισσότερο την κατάρρευση του ήρωα.

Ο Παίκτης γράφτηκε σε μια πολύ δύσκολη περίοδο της ζωής του συγγραφέα και εκδόθηκε το 1866. Το 1863 στο καζίνο του Βισμπάντεν ο Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι χάνει όλα του τα χρήματα. Δέχεται να εξοφλήσει τα χρέη του, παραδίδοντας σε σύντομο χρονικό διάστημα ένα καινούργιο βιβλίο. Τα καταφέρνει, υπαγορεύοντας το κείμενο στη στενογράφο Άννα Σνίτκινα την οποία παντρεύεται λίγο αργότερα. Έτσι , μέσα σε 26 μέρες, γράφτηκε ο Παίκτης, ένα έργο βαθιά ψυχολογικό με έντονα αυτοβιογραφικά στοιχεία, και ένα από τα πιο σημαντικά έργα του Φιόντορ Ντοστογιέφσκι.

Συντελεστές