Μιλήσαμε με την Τατιάνα Λύγαρη με αφορμή το 9ο Φεστιβάλ Νέων Καλλιτεχνών «Τα 12 Κουπέ»

Τον καθιερωμένο πια θεσμό εμπνεύστηκε και οργάνωσε η Τατιάνα Λύγαρη με σκοπό την ανάδειξη, ενθάρρυνση και προώθηση νέων καλλιτεχνών της χώρας από όλες τις μορφές της Τέχνης. Πρόκειται για ένα πολυμορφικό φεστιβάλ σε έναν απροσδόκητο χώρο που ερεθίζει την έμπνευση, προσφέροντας ένα βήμα έκφρασης και δημιουργίας σε δεκάδες νέους καλλιτέχνες και ομάδες. Από το 2010 μέχρι σήμερα, 164 ταλαντούχες νεανικές ομάδες και μεμονωμένοι καλλιτέχνες (ηθοποιοί, μουσικοί, χορευτές, σκηνοθέτες, χορογράφοι, performers, video artists, εικαστικοί, μουσικά συγκροτήματα κλπ.)

έχουν παρουσιάσει πρωτότυπες και ευρηματικές καλλιτεχνικές δράσεις προσφέροντας σε καλλιτέχνες και επισκέπτες ένα πρωτοποριακό καλλιτεχνικό θέαμα και μία πρωτόγνωρη εμπειρία, όπου όλες οι Τέχνες συνυπάρχουν σ’ έναν απρόσμενο χώρο με απρόβλεπτο τρόπο.

Πώς ξεκίνησε η ιδέα για ένα φεστιβάλ νέων καλλιτεχνών;

Το υπέροχο και δημιουργικό αυτό ταξίδι ξεκίνησε πριν εννέα χρόνια, το 2010, όταν προσθέσαμε στην Αμαξοστοιχία-Θέατρο Το Τρένο στο Ρουφ το New Wagon, ένα επιβατικό βαγόνι τρένου, με δώδεκα μικρά «διαμερισματάκια», τα 12 Κουπέ. Από τη σύνδεση αυτή προέκυψε ένας εναλλακτικός χώρος – πρόκληση στη φαντασία, την τόλμη και τη δημιουργικότητα. Ένας καινοτόμος χώρος, όπου νέοι ταλαντούχοι καλλιτέχνες θα μπορούσαν να τον αξιολογήσουν θετικά και να τον αξιοποιήσουν προσφέροντας πρωτοποριακά projects στους τομείς του Θεάτρου, της Μουσικής, του Χορού, και των Εικαστικών.

Οι performances στα 12 κουπέ του New Wagon έχουν τον χαρακτήρα του «ιδιωτικού» καθώς το κοινό αποδομείται, μοιράζεται σε μικρές ομάδες του ενός έως έξι ατόμων συνυπάρχει και συνλειτουργεί με τους καλλιτέχνες σ’ένα πολύ κοντινό, «privee» και διαδραστικό περιβάλλον, όπως ακριβώς συμβαίνει όταν συνταξιδεύεις με αγνώστους σ’ ένα κουπέ και κλείνει πίσω σου η πόρτα του διαδρόμου. Ο θεατής επιλέγει επί τόπου τις παραστάσεις που θέλει να παρακολουθήσει είτε στο New Wagon είτε στα υπόλοιπα βαγόνια, προμηθεύεται τα δωρεάν δελτία εισόδου και κινείται σε όλους τους χώρους της Αμαξοστοιχίας σ’ ένα κλίμα ευφάνταστης δημιουργικότητας και καλλιτεχνικής ευφορίας. Μέσα στην καθημερινή και διαρκή ροή των παραστάσεων υπάρχει πάντα μία έκπληξη που περιμένει τον θεατή σε κάποια απροσδόκητη γωνιά του Τρένου.

Από την πρώτη χρονιά έως και σήμερα, το φεστιβάλ αναπτύχθηκε και εξελίχθηκε τόσο εντυπωσιακά ώστε απέκτησε και ένα δεύτερο «θυγατρικό» φεστιβάλ, το Φεστιβάλ Σύγχρονου Χορού “Compartments Dance Project”, που διοργανώνεται κάθε Σεπτέμβριο και διανύει ήδη κι αυτό τον τρίτο χρόνο λειτουργίας του. Το 2017, μετά από οκτώ συνεχείς διοργανώσεις, τα δύο αυτά φεστιβάλ εντάχθηκαν σ’ ένα τριετές πρόγραμμα με τη συγχρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Περιφέρειας Αττικής που εγγυήθηκε στη συνέχεια τη βιωσιμότητά τους.

Τι έχετε παρατηρήσει όσον αφορά τις καλλιτεχνικές επιλογές των δημιουργών στο πέρασμα των χρόνων;

 Κάθε χρονιά, ανάλογα με τις προτάσεις που δεχόμαστε από τους καλλιτέχνες, το φεστιβάλ προσανατολίζεται και σε μία διαφορετική μορφή τέχνης. Τη μια χρονιά την τιμητική του μπορεί να έχει το Θέατρο, την άλλη χρονιά ο Χορός η τα Εικαστικά με εκθέσεις φωτογραφίας, εικαστικές εγκαταστάσεις η video art. Θέματα και έννοιες, όπως η φυγή, η αναχώρηση, η άφιξη, η διαδρομή, ο σταθμός, η αντάμωση, η αναψυχή, η μετανάστευση, ο αποχωρισμός και ό, τι μπορεί να περικλείει ένα «ταξίδι», κυριολεκτικά και μεταφορικά, αποτελούν πηγές έμπνευσης των καλλιτεχνών και βρίσκουν στον χώρο την ιδανική τους διάσταση. Η θεματική που κυριαρχεί ανά χρονιά, σε κάθε διοργάνωση, δηλώνει τους προβληματισμούς και τις βαθύτερες ανησυχίες όχι μόνο των συμμετεχόντων αλλά γενικότερα των νέων τη δεδομένη χρονική στιγμή. Έχει ενδιαφέρον να παρατηρήσουμε ότι τα δύο-τρία τελευταία χρόνια η θεματολογία έχει μετακινηθεί από το κοινωνικοπολιτικό γίγνεσθαι σε πιο ανθρωποκεντρικά πεδία. Υπαρξιακές αναζητήσεις και αγωνίες σχετικές με την αποτύπωση του χρόνου, την έλλειψη και τη δυνατότητα ελέγχου του, τη συνύπαρξη, την ανθρώπινη επαφή, τη μνήμη, το άγχος, το υποσυνείδητο, την απελευθέρωση από φοβίες και ταμπού, τον έρωτα. Αναζητήσεις και τοποθετήσεις απέναντι σε διαχρονικά δίπολα όπως το σωστό και το λάθος, το παλιό και το καινούριο, η καταπίεση και η ελευθερία, η επιτυχία και η αποτυχία, η παιδική αθωότητα και η ενηλικίωση είναι τα θέματα που απασχόλησαν τους καλλιτέχνες στην φετινή μας διοργάνωση.

Πόσο ατμοσφαιρικό είναι κάποιος να βλέπει θέατρο μέσα σε … βαγόνι τρένου;

Στα 22 χρόνια λειτουργίας του Τρένου στο Ρουφ εκατοντάδες χιλιάδες θεατών έχουν «ταξιδέψει» με τα βαγόνια του και όλοι μιλούν για μια ανεπανάληπτη εμπειρία που πρέπει να ζήσει κάποιος τουλάχιστον μια φορά στη ζωή του. Η αίσθηση του ταξιδιού, ο μικρόκοσμος που δημιουργείται μέσα στο βαγόνι, η εγγύτητα του καλλιτέχνη με τον θεατή, το ιδιότυπο διαδραστικό « ιδιωτικό» περιβάλλον, μερικές φορές και η προσομοίωση κίνησης του ίδιου του τρένου δημιουργούν μια αυθεντική και «ζωντανή» συνθήκη θέασης που μόνο η Αμαξοστοιχία-Θέατρο μπορεί να προσφέρει.

Με ποια κριτήρια επιλέγονται οι ομάδες που θα συμμετέχουν;

Εκ μέρους του Φεστιβάλ δεν υπάρχει συγκεκριμένη προτεινόμενη θεματολογία αλλά οι συντεταγμένες είναι η πρωτοτυπία της πρότασης, η μίξη των τεχνών, η διάδραση και η έμπνευση από τους συγκεκριμένους χώρους του Τρένου. Παράλληλα γίνεται μία λεπτομερής εξέταση των βιογραφικών, ένα σύντομο interview με τον υπεύθυνο καλλιτέχνη της κάθε ομάδας ενώ συνυπολογίζεται το κύρος παρουσίασης της πρότασης και η διαθεσιμότητα των καλλιτεχνών επί ένα συνεχές δεκαπενθήμερο. 

Ο αριθμός των αιτήσεων είναι μεγάλος τα τελευταία 9 χρόνια που πραγματοποιείται;

Τα πρώτα χρόνια τα καλλιτεχνικά φεστιβάλ στην Αθήνα ήταν ελάχιστα. Η συμμετοχή των νέων καλλιτεχνικών ομάδων ήταν πολύ μεγάλη.Όλοι έψαχναν έναν χώρο να στεγάσουν τα όνειρά τους και να εκφραστούν. Στην πορεία, η ραγδαία και υπέρμετρη αύξηση πολλών μικρών καλλιτεχνικών χώρων στην Αθήνα, black boxes κλπ., όπου διοργανώνεται πλέον μια πληθώρα φεστιβάλ, περιόρισε τον αριθμό και τα τελευταία χρόνια ο αριθμός των προτάσεων συμμετοχής είναι περίπου πενήντα. Από τις προτάσεις αυτές επιλέγονται περίπου δεκαπέντε. Η πρωτοτυπία του χώρου αλλά και η διάρκεια των παραστάσεων επί ένα συνεχές δεκαπενθήμερο – που δίνει τη δυνατότητα στους καλλιτέχνες να εξελίξουν και να ωριμάσουν το έργο τους – κάνει το μοναδικό παγκοσμίως σιδηροδρομικό πολιτιστικό Φεστιβάλ Νέων Καλλιτεχνών «Τα 12 Κουπέ» πραγματικά «μοναδικό». Είναι χαρά και τιμή για το Τρένο στο Ρουφ οι κριτικές που εισπράττουμε από τους συμμετέχοντες καλλιτέχνες για το δημιουργικό, συνεργατικό και αποδοτικό κλίμα και την πρωτόγνωρη εμπειρία που βιώνουν με τη συμμετοχή τους στην τόσο ιδιαίτερη αυτή πολιτιστική δράση.