Μαρία Σακελλαρίου | Σύγχρονη και Ασύγχρονη εξ Αποστάσεως Διδασκαλία και Μάθηση

Σύγχρονη και Ασύγχρονη εξ Αποστάσεως Διδασκαλία και Μάθηση
Πρόλογος: Νίκος Παπαδάκης

Σήμερα, στο πλαίσιο των όλο και μεγαλύτερων αλλαγών και απαιτήσεων της σύγχρονης εκπαιδευτικής πραγματικότητας, αναδύεται άμεσα η ανάγκη επαναπροσδιορισμού και αναβάθμισης της ποιότητας της εκπαίδευσης μέσω της αναζήτησης καινοτόμων εναλλακτικών μεθόδων διδασκαλίας, του μετασχηματισμού και του προσανατολισμού του σχολείου και της μάθησης, αλλά και της βελτίωσης της κατάρτισης, της εκπαίδευσης και της επανεκπαίδευσης των εκπαιδευτικών. Οι ραγδαίες αλλαγές έχουν αναδείξει νέες προσεγγίσεις και εκπαιδευτικά μοντέλα στα οποία κυρίαρχος είναι ο ρόλος της τεχνολογίας. Ένα από τα μοντέλα που αναδύθηκαν μέσα από τις σύγχρονες τεχνολογικές εξελίξεις είναι αυτό της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης.

Το παρόν σύγγραμμα, ένα από τα λίγα έργα για το συγκεκριμένο αντικείμενο, καλύπτει μια σειρά εννοιολογικών, μεθοδολογικών και διαδικαστικών θεμάτων που αφορούν τη σύγχρονη και την ασύγχρονη εξ αποστάσεως διδασκαλία και μάθηση. Όπως αναφέρει μάλιστα στον Πρόλογό του ο Καθηγητής του Πανεπιστημίου Κρήτης, Νίκος Παπαδάκης: «Με αυτό το πόνημα η συγγραφική ομάδα επιδιώκει να παρουσιάσει “ένα άλλο παράδειγμα” σε όλους όσοι αναζητούν θεωρήσεις και νέες προοπτικές, προκειμένου να διαχειριστούν την πρόκληση της σύγχρονης και ασύγχρονης εξ αποστάσεως διδασκαλίας και μάθησης».

Το βιβλίο εξετάζει σε θεωρητικό και ερευνητικό επίπεδο την επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση των εν ενεργεία αλλά και των μελλοντικών εκπαιδευτικών στην εξ αποστάσεως διδασκαλία και μάθηση, ενώ παράλληλα διερευνά τους παράγοντες που επηρεάζουν τις μαθησιακές εμπειρίες, τη διαδικτυακή μάθηση και τη μικτή/συνδυαστική μάθηση. Η διαμόρφωση των διαδικτυακών μαθημάτων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και ο σχεδιασμός δραστηριοτήτων μικτής/συνδυαστικής μάθησης στην εξ αποστάσεως διδασκαλία αποσκοπούν να προετοιμάσουν τους υποψήφιους εκπαιδευτικούς για τη μελλοντική τους εργασία. Αντίστοιχα, οι εν ενεργεία εκπαιδευτικοί καλούνται να προσαρμόσουν στο διαδικτυακό εκπαιδευτικό περιβάλλον τις πρακτικές που κρίνουν αποτελεσματικές από την εμπειρία τους στη διά ζώσης διδασκαλία.

«Το βιβλίο εκκινεί από μια στέρεα και πλούσια θεωρητική θεμελίωση, μέσα από μια κοπιώδη όσο και πολύτιμη ανασκόπηση της σχετικής διεθνούς και ελληνικής βιβλιογραφίας και ερευνητικής παραγωγής στο πεδίο. Η θεωρητική αυτή θεμελίωση είναι απαραίτητη για ένα βιβλίο που είναι κατεξοχήν ερευνητικά προσανατολισμένο, καθώς σε αυτό παρουσιάζονται και αναλύονται τα ευρήματα τριών διαφορετικών, πρωτότυπων, ποσοτικών ερευνών».

Από τα δεδομένα των συγκεκριμένων ερευνών –με αφορμή και τις προκλήσεις λόγω της πανδημίας του Covid 19– προκύπτει ότι τα εκπαιδευτικά προγράμματα διδασκαλίας και μάθησης δεν πρέπει να βασίζονται αποκλειστικά στην ασύγχρονη διδασκαλία. Αντίθετα, είναι σημαντικό να υπάρχει συνδυασμός σύγχρονης και ασύγχρονης διδασκαλίας και μάθησης, ώστε να προάγονται συνδυαστικά διαδικτυακές και παραδοσιακές μορφές διδασκαλίας.

«Και οι τρεις έρευνες», σημειώνει ο Νίκος Παπαδάκης, «που λειτουργούν συμπληρωματικά και φωτίζουν διαφορετικές διαστάσεις του υπό διερεύνηση ζητήματος, […] αφήνουν τη “φωνή του πεδίου” να ακουστεί. Η ισχυρή θεωρητική θεμελίωση, τα κρίσιμα ερευνητικά ερωτήματα […], η συγκροτημένη, συνεκτική και καινοτόμα μεθοδολογική στρατηγική εξέβαλαν σε σημαντικά (ακριβέστερα αποκαλυπτικά) ερευνητικά ευρήματα, που εκτιμούμε ότι αναδιατάσσουν ευρύτερα τη συζήτηση όχι μόνο για την εξ αποστάσεως εκπαιδευτική και μαθησιακή διαδικασία, αλλά και για το μέλλον της εκπαίδευσης που εμφανώς απασχολεί τις συγγραφείς».

Η αξία αυτής της έκδοσης είναι ουσιαστική: «…το καινοτόμο και (από κάθε άποψη) εξαιρετικό βιβλίο», αναφέρει κλείνοντας τον Πρόλογό του ο Νίκος Παπαδάκης, «προσεγγίζει ερευνητικά και ερμηνευτικά ένα από τα πλέον επίκαιρα ζητήματα για την εκπαίδευση και την εκπαιδευτική πολιτική, χωρίς όμως να καταφεύγει σε επικαιρικούς και αναγωγιστικούς όρους ανάλυσης, που θα εξέβαλαν σε έναν επιτρεπτικό μαξιμαλισμό. Συνακόλουθα παράγει νέα γνώση στο πεδίο και εκβάλλει σε ενδιαφέροντα και βαρύνουσας σημασίας συμπεράσματα και ευρήματα, αλλά και σε συγκεκριμένες προτάσεις πολιτικής που δεν μπορούν και δεν πρέπει να αγνοηθούν. Κοντολογίς, είναι ένα βιβλίο που αξίζει, ακριβέστερα οφείλει, να διαβαστεί». Το σύγγραμμα απευθύνεται σε μελλοντικούς εκπαιδευτικούς που αντιμετωπίζουν την πρόκληση των ζητημάτων της εξ αποστάσεως διδασκαλίας και μάθησης, αλλά και σε εν ενεργεία εκπαιδευτικούς και ερευνητές που ενδιαφέρονται για την ασύγχρονη και σύγχρονη εκπαίδευση ως μέρος της ποιότητας της εκπαίδευσης. Θα φανεί επίσης ιδιαίτερα χρήσιμο σε όποιον ασχολείται με τα θέματα της εκπαίδευσης και επιθυμεί να κατανοήσει τους τεκταινόμενους μετασχηματισμούς της και τον ρόλο της στο μέλλον.

Η Μαρία Σακελλαρίου είναι Καθηγήτρια του Παιδαγωγικού Τμήματος Νηπιαγωγών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και Διευθύντρια του Εργαστηρίου «Παιδαγωγικής και Διδακτικής Μεθοδολογίας» του ΠΤΝ. Διετέλεσε Πρόεδρος του Παιδαγωγικού Τμήματος Νηπιαγωγών, Διευθύντρια του ΠΜΣ στην «Προσχολική Εκπαίδευση» και Επισκέπτρια Καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου και στο ΠΜΣ «Φύλο και Νέες Τεχνολογίες στην Εκπαίδευση» του ΤΕΠΑΕΣ του Πανεπιστημίου Αιγαίου.
Έχει πλουσιότατο ερευνητικό και συγγραφικό έργο.
Η Παναγιώτα Στράτη είναι Διδάκτωρ του Παιδαγωγικού Τμήματος Νηπιαγωγών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, μέλος του Εργαστηρίου «Παιδαγωγικής και Διδακτικής Μεθοδολογίας» και εκπαιδευτικός στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση.
Η Πολυξένη Μήτση είναι Διδάκτωρ του Παιδαγωγικού Τμήματος Νηπιαγωγών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, μέλος του Εργαστηρίου «Παιδαγωγικής και Διδακτικής Μεθοδολογίας» και εκπαιδευτικός στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση.
Η Μαρία Μπάνου είναι υποψήφια Διδάκτωρ του Παιδαγωγικού Τμήματος Νηπιαγωγών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, μέλος του Εργαστηρίου «Παιδαγωγικής και Διδακτικής Μεθοδολογίας» και εκπαιδευτικός στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση.
Η Μαρίνα Μπέση είναι Διδάκτωρ του Παιδαγωγικού Τμήματος Νηπιαγωγών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, μέλος του Εργαστηρίου «Παιδαγωγικής και Διδακτικής Μεθοδολογίας» και Διευθύντρια Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Θεσπρωτίας.
Η Ελευθερία Νάτσια είναι Med του Παιδαγωγικού Τμήματος Νηπιαγωγών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, μέλος του Εργαστηρίου «Παιδαγωγικής και Διδακτικής Μεθοδολογίας» και εκπαιδευτικός στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση.
Η Αικατερίνη Παπουτσή είναι υποψήφια Διδάκτωρ του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, μέλος του Εργαστηρίου «Παιδαγωγικής και Διδακτικής Μεθοδολογίας» και εκπαιδευτικός στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση.