Ποιος γνωρίζει πώς διαμορφώθηκε ο χάρτης της Ευρώπης όπως γνωρίζουμε σήμερα; Ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος να μάθεις ιστορία, από εποχές τόσο βαθιά ξεχασμένες; Σίγουρα ο τρόπος είναι να χαθείς στο μυθιστορηματικό σύμπαν ενός βιβλίου που πλέκει τη μυθοπλασία με την πραγματικότητα, την ιστορία με το φαντασιακό.
Ένα τέτοιο βιβλίο είναι η «Καταραμένη Γη» του Χουάν Φρανσίσκο Φερράντις που εκδόθηκε πρόσφατα από τα Ελληνικά Γράμματα.
Μια επική ιστορία θρύλου, με στοιχεία Game of Thrones, ξεδιπλώνεται μπρος στα μάτια μας σε δυνατές εικόνες, που φτάνουμε να θεωρούμαστε μέρος της.
Η ιστορία της «Καταραμένης Γης» τοποθετείται τον 9ο αιώνα, λίγο πριν το 861 μ.Χ, όταν η Βαρκελώνη βρισκόταν στην πιο μακρινή άκρη της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Η παραμελημένη πόλη των 1500 κατοίκων είχε μετατραπεί σε εγκαταλελειμμένη γη, είχε καταστραφεί από Σαρακηνούς και βρισκόταν, μονίμως, υπό την τυραννία διεφθαρμένων ευγενών, που εκμεταλλεύονταν τους πολίτες της.
Δύο μικρά παιδιά, δύο αδέρφια, ο Ισεμπάρντ και η Ροτέλ καταφθάνουν στο απομακρυσμένο μοναστήρι της Αγίας Άφρας.
Λίγα χρόνια αργότερα (το 861 μ.Χ.), ο Φροδοϊ διορίζεται επίσκοπος στη Βαρκελώνη -σ’αυτήν την καταραμένη γη. Αυτή η αποστολή είναι περισσότερο τιμωρία παρά τιμή, αλλά κάτι μέσα του – επαναστατικότητα, θάρρος ή φιλοδοξία; – τον οδηγεί να δεχτεί την πρόκληση και να κάνει το επικίνδυνο ταξίδι.
Με στόχο τη Βαρκελώνη ξεκινάει και η Ελίσια από την Καρκασόν μαζί με το σύζυγό της Γκαλί (αμφιβόλου ηθικής και παρελθόντος). Προς τη Βαρκελώνη, δραπετεύουν από την Αγία Άφρα και η Ροτέλ με τον Ισεμπάρντ. Τα κεντρικά πρόσωπα συναντιούνται στην πομπή του Φροδοΐ (άνθρωποι με αβέβαιο μέλλον, που στόχο έχουν να εποικήσουν την εγκαταλελειμμένη Βαρκελώνη) και συνδέονται στενά μεταξύ τους. Αυτά τα πρόσωπα, μαζί με την Γκόδα – «την ψυχή της Βαρκελώνης»- την οποία γνωρίζουν με το που φτάσουν, θα είναι και αυτά που θα αλλάξουν τον ρου της ιστορίας.
Η σκοτεινή ατμόσφαιρα του 9ου αιώνα γίνεται εμφανής από την πρώτη κιόλας φράση. Η σκληρότητα των τότε χρόνων, η τιμή σε όρκους και γενιές, η μεταφορική και κυριολεκτική ανθρωποφαγία, η μαγεία μιας εποχής Ιπποτών, μια Εστεμμένη Πόλη, που έφτασε να γίνει «Καταραμένη Γη» γεννιέται μπροστά μας με τη βοήθεια όλων των εικόνων που δημιουργεί ο συγγραφέας, με μικρές, λιτές προτάσεις που σε προκαλούν να συνεχίσεις χωρίς ανάσα.
«Η Μεθόριος είναι ένας τόπος όπου οι ιστορίες διακόπτονται χωρίς πολλά πολλά»
Απόσπασμα από το βιβλίο
Πέρα από όλα τα ιστορικά στοιχεία που μοιράζεται ο συγγραφέας, ουσιαστικά όλη η μυθιστορία θέλει να εστιάσει σε ένα βασικό πυρήνα που μας αφορά έως σήμερα: μια καταραμένη Πόλη γίνεται ξανά … «εστεμμένη», γιατί οι Άνθρωποί της έχουν θέληση και πίστη να την κρατήσουν ζωντανή. Ο Άνθρωπος καθορίζει την Πόλη και η αγάπη για την Πόλη, τη Γη, τον ίδιο τον άνθρωπο. Φυσικά, φωτίζονται πολλά ζητήματα που αφορούν διαχρονικά, τόσο σε ατομικό, όσο και σε συλλογικό επίπεδο: το δέλεαρ της εξουσίας, ο πόλεμος μεταξύ του Νέου και του Παλιού, η επίδραση του έρωτα στις αποφάσεις ζωής, πώς το παρελθόν ορίζει το παρόν, πώς διαμόρφωσε ο Χριστιανισμός την ιστορία, η δύναμη των θρύλων και των δεισιδαιμονιών, πώς η συνεργασία μεταξύ διαφορετικών ανθρώπων οδηγεί στην πρόοδο και τελικά, το συμπέρασμα ότι η ίδια η γη και ο Άνθρωπος μπορούν να προσφέρουν πολλά περισσότερα από τις συνομωσίες. Μόνον έτσι λοιπόν, έρχεται…το θαύμα.
Ο συγγραφέας διψάει να μας γνωστοποιήσει την ταραγμένη ιστορία της Ευρώπης του τότε. Έτσι, οι χαρακτήρες εξυπηρετούν περισσότερο ως σύμβολα για να προχωρήσει η ιστορία, ο αφηγητής τους βλέπει από «μακριά», δεν διεισδύει μέσα τους, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν έχουν ανθρώπινα χαρακτηριστικά, τα οποία αναγνωρίζουμε σε εμάς ή στους διπλανούς μας. Φυσικά, είναι ξεκάθαρο ότι αυτή η επιλογή γίνεται διότι το σημαντικό είναι να πάμε παρακάτω, να ρουφήξουμε τη συνέχεια. Την αίσθηση της συνέχειας αέναα στο χρόνο, μας αφήνει και το γλυκόπικρο τέλος.
Αξιοθαύμαστο είναι το γεγονός ότι ο συγγραφέας δημιουργεί πρόσωπα της φαντασίας που συναναστρέφονται με πραγματικά ιστορικά πρόσωπα. Εξάλλου, στο τέλος του βιβλίου, ο συγγραφέας μας «κλείνει το μάτι», παραθέτοντας την επιγραφή που υπάρχει έως σήμερα στον Καθεδρικό Ναό της Βαρκελώνης (καθεδρικός ναός του Τιμίου Σταυρού και της Αγίας Ευλαλίας):
«Ενδάδε κείται η μακαρία Ευλαλία, μάρτυρας του Χριστού, η οποία εμαρτύρησε εις την πόλιν της Βαρκελώνης υπό τον Έπαρχο Δακιανό την 2α Ημέρα των Ειδών του Φεβρουαρίου (12 Φεβρουαρίου) και ανευρέθη υπό του επισκόπου Φροδοΐ και του κλήρου του εις τον ναόν της Παρθένου την 10η Ημέρα των Καλενδών του Νοεμβρίου (23 Οκτωβρίου) με τη Χάρη του Θεού».
Μια ιστορία που γεννήθηκε μπροστά στην επιγραφή του καθεδρικού της Βαρκελώνης, δεν θα μπορούσε παρά να εμπλέκει και την αντικειμενική ιστορική αλήθεια. Όπως είπε και ο ίδιος ο συγγραφέας Juan Franscisco Ferrandiz: «Αυτό το μυθιστόρημα προβάλλει την πιθανότητα τα γεγονότα που συντελέστηκαν στην έσχατη γωνιά της αυτοκρατορίας να την επηρέασαν στο σύνολό της και γεμίζει μυθιστορηματικά τα κενά που η τεκμηρίωση και τα αρχαιολογικά στοιχεία δεν έχουν ακόμη αποκαλύψει […] Υπό το φως των γεγονότων και των περιπετειών που γνωρίζουμε από εκείνη την ταραγμένη και αινιγματική εποχή, αυτό που πρέπει να συνέβη στην πραγματικότητα ξεπερνά σε ένταση και δραματικότητα τα γυρίσματα της τύχης που εξιστορούνται σε αυτό το βιβλίο»
Περισσότερες πληροφορίες για το βιβλίο θα βρείτε εδώ
ΣΧΗΜΑ: 15,3 x 23 cm | ΣΕΛΙΔΕΣ: 704 | ΕΞΩΦΥΛΛΟ: ΜΑΛΑΚΟ | ISBN: 978-960-19-0776-5 | ΕΤΟΣ ΕΚΔΟΣΗΣ: 2019
* Κοιτώντας από ψηλά, η Βαρκελώνη μοιάζει με στέμμα Βασιλιά