Ξαναγυρνώντας πίσω στο μυθιστόρημα Traumnovelle του Άρτουρ Σνίτσλερ που ενέπνευσε τους Στάνλεϊ Κιούμπρικ και τον Φρέντερικ Ράφαελ να σκαρώσουν το τέλειο σενάριο της ευπώλητης ταινίας Μάτια Ερμητικά Κλειστά (πρωτότυπος τίτλος: Eyes Wide Shut) ανακαλύπτουμε τη νοσηρή αλλά γοητευτική ατμόσφαιρα μιας αυτοκρατορίας που παρακμάζει. Η Κεντρική Ευρώπη της Αυστροουγγαρίας των Αψβούργων, θεωρίες συνωμοσίας και μυστικισμός, αποκρυφισμός και σατανολατρεία μα πάνω απ’ όλα η προαιώνια δίψα του πιθηκοειδούς ανθρώπινου όντος για σεξ, χρήμα, λαγνεία, θέτουν το πλαίσιο μέσα στο οποίο οι πρωταγωνιστές υπερβαίνουν τα όρια και ζητούν να εξουσιάσουν παντί τρόπω τους άλλους, αφού δεν μπορούν να τους κατακτήσουν ερωτικώς τελεσίδικα και ισόβια.
Με απόηχους από την ουγγρική ταινία Δύση Ηλίου (Napszallta / Sunset), που είδαμε πρόσφατα στους αθηναϊκούς κινηματογράφους η παράσταση του “Dream Story” ανεβαίνει με μεγάλη εισπρακτική επιτυχία χάρη στην ανταπόκριση του κοινού, κυριαρχεί μία καλλιτεχνική θολότητα, ένα «φλου αρτιστίκ» που συμβάλλει στην ονειρική ατμόσφαιρα που καταλαμβάνει σκηνή και πλατεία, τόσο που οι θεατές αναζητούν ανυπόμονα κάτι στις φωτεινές οθόνες (των «σβησμένων» κινητών τους) προκειμένου να ξεφύγουν από τις εφιαλτικές εικόνες που γεννάει ένα κείμενο «σκοτεινό», κωδικοποιημένο θα έλεγα.
Βεβαίως, η μετάφραση που φιλοτέχνησε ο πολυπράγμων Αντώνης Γαλέος και η σκηνοθεσία που επιμελήθηκε ο πάντα άξιος πρωταγωνιστής Γιάννης Βούρος δίνουν μια «εύπεπτη» καταναλώσιμη εμπορική εκδοχή του λογοτεχνήματος, αποτελεσματικά μεταφερμένου στον σκηνικό χώρο με το εύρημα του αφηγητή και τους μάλλον εκτενείς μονολόγους-τιράντες, ειδικά στην αρχή της παράστασης, στη λεγομένη «έκθεση», που είναι πάντα και το πιο δύσκολο μέρος από δραματουργικής πλευράς.
Οι ηθοποιοί είναι όλοι αξιοθαύμαστοι, ειδικά η Πολυξένη Μυλωνά με τις πρωτεϊκές μεταμορφώσεις της. Αν δεν είχε αυτή τη μονότονη εκφορά «στρογγυλευμένου» λόγου θα την πρότεινα για βραβείο υποκριτικής, όμως έπαιζε σαν σταρ του βωβού κινηματογράφου και μιλούσε σε εκφωνήτρια υποτιτλισμών. Κάποτε η εύπλαστη εμφάνιση δεν συμβαδίζει με την αγωγή του λόγου και την γενικότερη παιδεία.
Ο Πέρης Μιχαηλίδης έδωσε στον Αφηγητή τη σκοτεινιά που του αναλογούσε κι ήταν ο πλέον αληθοφανής στον σχηματικό του ρόλο αλλά και στις ενδιάμεσες μεταπηδήσεις του σε δευτερεύοντες ρόλους. Αυτός, ως έμπειρος σκηνοθέτης που είναι, δημιούργησε περιγράμματα ΚΑΙ φωνητικά ΚΑΙ οπτικά, με αποτέλεσμα να μένουν ανεξίτηλα στη μνήμη του θεατή τα μετεικάσματα των θεατρικών του σκίτσων. Πληθωρικός, ευτραφής ηθοποιός, γεμίζει τον χώρο με την κωμική αντίστιξη των σκιωδών δραμάτων που υπονοεί και συνείρει.
Άφησα τελευταίο τον Γιάννη Βούρο, γιατί είναι τηλεοπτικός-κινηματογραφικός ηθοποιός και δυσκολευτήκαμε να τον ακούμε στην αρχή του έργου, αφού μιλούσε εσωστρεφώς σα να εκμυστηρεύεται κάτι σε ένα μικρόφωνο-ψείρα. Κατά τα άλλα, γρήγορα βρήκε τον πρέποντα τόνο και το τέμπο του, έγινε πιστός στο κείμενο που εκλήθη να υπηρετήσει με τη διπλή ιδιότητα του ηθοποιού και σκηνοθέτη.
Ο θεατής βγαίνει αμήχανος στο τέλος. Ειδικά αν έχει δει την ταινία «Μάτια ερμητικά κλειστά» (ή και την πρόσφατη ουγγρική ταινία, αν είναι τόσο αφιερωμένος στην Τέχνη κι ερευνά σφαιρικά τα κοινωνιολογικά και ιστορικά φαινόμενα κάτω από τα έργα μυθοπλασίας).
Συμπερασματικώς, μία ενδιαφέρουσα παράσταση, από τις πλέον «σκοτεινές» της τρέχουσας θεατρικής περιόδου, που καλόν είναι να τη δει κανείς αμέσως πριν την ουγγρική ταινία «Δύση Ηλίου» κι αμέσως μετά την πολλοστή θέαση αυτού του κρυπτογραφημένου κινηματογραφικού αριστουργήματος με τον συμβολικό τίτλο “Eyes wide shut” [οξύμωρον, μόνο στην αγγλική γλώσσα].
Ιδανικό για φοιτητές σε κλάδους των Γραμμάτων και των Τεχνών, αλλά και για το «πλατύ κοινό», με την επιφύλαξη να πάει κάπως διαβασμένο.
Κωνσταντίνος Μπούρας
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ
DREAM STORY
Η σπουδαία νουβέλα του Σνίτσλερ που ενέπνευσε το κύκνειο άσμα του Στάνλεϊ Κιούμπρικ “Μάτια Ερμητικά Κλειστά” έρχεται αυτή τη Δευτέρα 18 Μαρτίου στο Θέατρο Πόλη
Σκηνοθεσία Γιάννης Βούρος
Πόλη Θέατρο
Φωκαίας 4 & Αριστοτέλους 87, Πλ. Βικτωρίας | Κρατήσεις στο 2111828900
Πρεμιέρα 18 Μαρτίου 2019
Βρισκόμαστε στη Βιέννη, βραδιά καρναβαλιού.
Ο γιατρός Φριντολίν καλείται μέσα στα μεσάνυχτα να παραστεί στις τελευταίες στιγμές ενός ετοιμοθάνατου. Τα βήματά του τον οδηγούν σε μια οργιώδη δεξίωση μιας μυστικής κοινότητας. Μυστικά συνθήματα, μασκοφορεμένες γυναίκες, μεθυστικές μελωδίες αποπλάνησης… Όλα συγκλίνουν προς το μυστήριο και την κατάργηση κάθε αίσθησης πραγματικότητας.
Την ίδια στιγμή, η σύζυγός του Αλμπερτίν, ζει μέσα στο όνειρο τερατώδεις περιπέτειες, που την κατασπαράζουν φέρνοντας την στα όρια του αισθησιασμού.
Ανάμεσα στο σκοτεινό ασυνείδητο και την ερωτική παραβατικότητα της Αλμπερτίν και του Φριντολίν ο ιστός της πραγματικότητας κλυδωνίζεται, αφήνοντας να αναδυθεί μια αλήθεια τυφλωτική όσο και το δυνατό φως. Ο Γιάννης Βούρος σκηνοθετεί και πρωταγωνιστεί στη σπουδαία νουβέλα του Σνίτσλερ «Dream Story», στην οποία βασίστηκε ο Στάνλεϊ Κιούμπρικ για το σενάριο της τελευταίας του ταινίας “Μάτια Ερμητικά Κλειστά”. Σε νέα μετάφραση και διασκευή Αντώνη Γαλέου και πρωτότυπη μουσική Γιώργου Πούλιου. Μαζί του επί σκηνής η Πολυξένη Μυλωνά και ο Πέρης Μιχαηλίδης.
Στο περιπετειώδες εικοσιτετράωρο του Φρίντολιν (Γιάννης Βούρος) και της Αλμπερτίν (Πολυξένη Μυλωνά) διεισδύουν ανθρώπινες παρουσίες που υπογραμμίζουν τα ενοχικά σύνδρομα, τα συνειδησιακά αδιέξοδα, τους δαίδαλους του ασυνείδητου. Ο Πέρης Μιχαηλίδης εισβάλει ενσαρκώνοντας όλες αυτές τις διαστροφικές «μορφές» προκειμένου να συμπληρωθεί το παζλ των ανεκπλήρωτων φαντασιώσεων των ηρώων του Σνίτσλερ.
Info
Παραστάσεις: Δευτέρα & Τρίτη στις 21.00 | Διάρκεια: 75 λεπτά
Εισιτήρια: 15 ευρώ γενική είσοδος και 10 μειωμένο
Είδος Έργου: Ερωτικό Θρίλερ – Ακατάλληλο κάτω των 15 ετών
Λίγα λόγια για το έργο
«Δεν ξέρω να τραγουδάω άλλο τραγούδι από τον έρωτα, το παιχνίδι και τον θάνατο», γράφει ο Άρτουρ Σνίτσλερ. Χαρακτηριστικό για την τριπλή αυτή εμμονή του, το «Dream Story» (Traumnovelle), ένα από τα μεγάλα αριστουργήματα της λογοτεχνίας του ερωτισμού αλλά και του φανταστικού, γοήτευσε τον Στάνλεϊ Κιούμπρικ και αποτέλεσε το υλικό στο οποίο βάσισε την τελευταία, οριακή, ταινία της ζωής του, τα «Μάτια Ερμητικά Κλειστά». Η ταινία όπως και η νουβέλα, είχε μακρά και επώδυνη διαδικασία κύησης (40 ολόκληρα χρόνια) και είναι χαρακτηριστική για την ενότητα αισθητικής τελειότητας και νοηματικού πλούτου.
Δεν είναι τυχαίο πως ο Φρόυντ διαβάζοντάς το σχολίασε πως σε αυτό το μικρό βιβλιαράκι περιέχονται συμπυκνωμένες όλες του οι θεωρίες και μάλιστα ειπωμένες τόσο ανατρεπτικά που ο ίδιος δεν τόλμησε ποτέ να το κάνει.
Τα ηθικά συναισθήματα στο όνειρο
Για λόγους που μπορούν να κατανοηθούν μόνο αφού κοινοποιηθούν οι δικές μου έρευνες πάνω στο όνειρο, διαχώρισα από το θέμα της ψυχολογίας του ονείρου το επιμέρους πρόβλημα του αν και κατά πόσον οι ηθικές διαθέσεις και τα ηθικά συναισθήματα της εν εγρηγόρσει ζωής προεκτείνονται μέσα στη ζωή του ονείρου. Την ίδια αντίθεση, που μας ξένισε όταν την διαπιστώσαμε στους διάφορους συγγραφείς όσον αφορά σε όλες τις άλλες ψυχικές λειτουργίες, τη συναντάμε και στο θέμα της ηθικής. Οι μεν διαβεβαιώνουν αποφασιστικά ότι το όνειρο δεν γνωρίζει ηθικές επιταγές, ενώ οι άλλοι δηλώνουν παρομοίως ότι η ηθική φύση του ανθρώπου παραμένει η ίδια και στην ονειρική ζωή.
Η επίκληση των ονειρικών εμπειριών κάθε νύχτας φαίνεται να αίρει πέραν κάθε αμφιβολίας την ορθότητα του πρώτου ισχυρισμού.
Ο Γιέσσεν λέει:
Ούτε καλύτεροι, ούτε πιο ενάρετοι γινόμαστε στον ύπνο, αλλά μάλλον στα όνειρα φαίνεται ότι η ηθική συνείδηση σιγεί, καθώς δεν νιώθει κανείς συμπόνια και μπορεί να διαπράξει τα ειδεχθέστερα εγκλήματα, διαρρήξεις, κλοπές, δολοφονίες και φόνους, με πλήρη αδιαφορία και χωρίς την επακόλουθη μεταμέλεια. (Jessen, 1855,553)
Ο Ράντεστοκ:
η κρίση έχει αποδυναμωθεί εξαιρετικά και η ηθική αδιαφορία επικρατεί (Radestock,1879,146)×Πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι στο όνειρο οι συνειρμοί εκτυλίσσονται και οι παραστάσεις συνδέονται, χωρίς ο αναστοχασμός και η λογική κατανόηση,οι αισθητικές προτιμήσεις και οι ηθικές κρίσεις να μπορούν να ασκήσουν πάνω τους κάποια επίδραση
O Φόλκελτ:
Εξαιρετική ασυδοσία, όμως, ως γνωστόν, επικρατεί στο όνειρο από σεξουαλική άποψη. Όπως ο ίδιος ο ονειρευόμενος είναι άκρως αδιάντροπος και χωρίς κανένα ηθικό συναίσθημα και καμία ηθική κρίση, έτσι βλέπει και όλους τους άλλους, ακόμα και τους πλέον αξιοσέβαστους, να προβαίνουν σε πράξεις που στην εν εγρηγόρσει ζωή θα φοβόταν, έστω και νοερά, να τις αποδώσει σε αυτούς.(Volkelt, 1875,23)
Οξεία αντίθεση με αυτές τις απόψεις συνιστούν αντιλήψεις όπως εκείνη του Σόπενχαουερ, ότι δηλαδή στο όνειρο ο καθένας ενεργεί και μιλά σε πλήρη συμφωνία με τον χαρακτήρα του.
Ταυτότητα παράστασης
Μετάφραση: Αντώνης Γαλέος
Σκηνοθεσία: Γιάννης Βούρος
Σκηνικά/ Κοστούμια: Έρση Δρίνη
Μουσική: Γιώργος Πούλιος
Φωτισμοί: Βασίλης Κλωτσοτήρας
Επιμέλεια κίνησης: Φρόσω Κορρού
Βοηθός σκηνοθέτη: Τζούλη Σούμα
Βίντεο: Αναστασία Παπαθεοδώρου
Μακιγιάζ/ Κομμώσεις: Μαριάννα Λαβάζου
Φωτογραφίες: Αγγελική Κοκκοβέ
Εκτέλεση παραγωγής: « Όψις πολιτισμού»
Πρωταγωνιστούν: Γιάννης Βούρος, Πολυξένη Μυλωνά, Πέρης Μιχαηλίδης
Πληροφορίες για την ταινία “Δύση Ηλίου”, θα βρείτε στην ιστοσελίδα του κ. Κωνσταντίνου Μπούρα: https://grafei.wordpress.com/2019/03/19/δύση-ηλίου-napszallta-sunset/
Πληροφορίες για την ταινία “Μάτια Ερμητικά Κλειστά”: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%AC%CF%84%CE%B9%CE%B1_%CE%95%CF%81%CE%BC%CE%B7%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AC_%CE%9A%CE%BB%CE%B5%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%AC
