Αν ήταν τρίωρη ταινία, θα την απολάμβανα περισσότερο. Ως θεατρική διασκευή ήταν αγχωτική, με φρενιτικό ρυθμό, απότομες αλλαγές σκηνών, ηθοποιούς που γίνονταν τιραμόλα ακροβατώντας από ρόλο σε ρόλο… Αυτός ο καταιγισμός προκαλεί βέβαια έναν κορεσμό στον συναισθηματικό κόσμο του μέσου θεατρόφιλου θεατή, με αποτέλεσμα από ένα σημείο και μετά να παρακολουθεί σχεδόν υπνωτισμένος. Ένα είναι το σίγουρο: ότι ο μεγαλοφυής Καραγάτσης είναι διαχρονικός. Αυτό το έργο θα μπορούσε να έχει γραφτεί σήμερα. Τα εύσημα στον διασκευαστή και καλό ποιητή Στρατή Πασχάλη. Δεν είναι απλό πράγμα η θεατρική μεταφορά ενός μυθιστορήματος-ποταμού που διαγράφει πρόσωπα και πράγματα με την απαίτηση της πανοραμικής απεικόνισης μιας ολόκληρης μεταβατικής και ταραγμένης εποχής. Ευκολία για όποιον αγνοεί το τυπωμένο αφήγημα: μπορεί να νιώθει σα να το «ξέρει» παρακολουθώντας απλώς και μόνον αυτή την παράσταση. Δεν είναι όμως έτσι. Ένα κείμενο συμπληρώνεται από τη συνδημιουργική φαντασία του αναγνώστη και οδηγεί σε απειρία παραλλαγών. Μια θεατρική παράσταση περνάει μέσα από το μετασχηματιστικό φίλτρο του διασκευαστή, του σκηνοθέτη, του ενδυματολόγου, του σκηνογράφου, του φωτιστή, του φωτογράφου, του λογοδιδασκάλου, του μουσικών, των ερμηνευτών… Είναι σαν μασημένη τροφή. Κι αυτό πολλά προσδίδει στην αφομοιωσιμότητα του προϊόντος πολλά όμως αφαιρεί κι από τη νοστιμιά του πρωτοτύπου. Θα λέγαμε πως είναι παιχνίδι με παραμορφωτικούς καθρέφτες κάθε θεατρική μεταφορά ενός τυπωμένου αριστουργήματος.
Ορθή η χρήση των θαμπών καθρεφτών σε όλα τα μήκη, τα ύψη και τα πλάτη του χολυγουντιανού σκηνικού. Ο κυλιόμενος διάδρομος και τα υδραυλικώς ανερχόμενα και κατερχόμενα μέρη του δαπέδου προσέθεταν μιαν ατμόσφαιρα τσίρκου ή και λούνα-παρκ σε ετούτο το γοργόφτερο θέαμα.
Οι ηθοποιοί ασύλληπτοι στις άκρως επαγγελματικές ερμηνείες που σου κόβουν την ανάσα. Κι οι επί σκηνής μουσικοί άκρως απαραίτητοι στον συντονισμό του όλου θεάματος.
Όμως πολλή υπερβολή. Πολύς τηλεοπτικός οίστρος. Κι οι ψείρες περιττές. Ή έχουμε τα κότσια να ακουστούμε στα πέντε μέτρα ή ας … πάμε να διδαχθούμε ορθοφωνία για να ακουγόμαστε χωρίς να κλείνει η φωνή μας.
Θα ξεχωρίσω τις πολυεστιακές, πολυεπίπεδες και πρωτεϊκές ερμηνείες του Νίκου Καλαμό και του Δημήτρη Πετρόπουλου. Αντίθετα, ο Γιώργος Νταλιάνης ήταν κάπως επίπεδος κι αναγνωρίσιμος κάτω από το σκηνικό του προσωπείο.
Για τον Στάνκογλου τι να πω; Αυτός ο μέγιστος ηθοποιός είναι διεθνής και παγκόσμιος. Μπορεί να εργασθεί παντού, να υποδυθεί διάφορους ρόλους. Ακόμα και τον κινηματογραφικό «Μεφιστο(φελή)». Είναι διονυσιακός και βακχικός, ακροβατεί πάνω στα συναισθήματα χωρίς να γίνεται μελό, ξέρει να διέρχεται μέσα από σκηνικές καταστάσεις χωρίς να βρέχεται από τα ίδια του τα δάκρυα. Έχει χιούμορ στις τραγικές σκηνές κι άκρα σοβαρότητα στις ελαφρές. Το λεγόμενο «παράδοξο του Diderot» σε όλο του το μεγαλείο. Περιμένω κι άλλα από αυτό τον ηθοποιό.
Μια γενική παραίνεση: φιλοτεχνήστε με τα αθάνατα αυτά πεζογραφήματα τηλεταινίες, σήριαλ, κινηματογραφικές μεταφορές. Προσοχή όμως στον θεατρικό χρόνο: δεν μπορεί να είναι στα όρια της προσληψιμότητας του μέσου θεατή. Με το σωστό αφηγηματικό ρυθμό ακόμα και μια οκτάωρη παράσταση είναι ανεκτή. Το αντίθετο μπορεί να συμβεί με μια τρίωρη παράσταση σαν αυτή.
ΌΛΟΙ ΟΙ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΑΞΙΟΘΑΥΜΑΣΤΟΙ. Ο ΈΠΑΙΝΟΣ ΑΝΗΚΕΙ ΣΕ ΌΛΟΥΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΜΟΙΟΓΕΝΗ ΚΑΙ ΟΜΟΘΥΜΗ ΔΟΥΛΕΙΑ ΤΟΥΣ:
διασκευή: Στρατής Πασχάλης
σκηνοθεσία: Δημήτρης Τάρλοου
Σκηνικά: Έλλη Παπαγεωργακοπούλου
Κοστούμια: Άγγελος Μέντης
Μουσική: Κατερίνα Πολέμη
Φωτισμοί: Αλέκος Αναστασίου
Χορογραφία: Κορίνα Κόκκαλη
Παίζουν: Γ. Στάνκογλου, Χρ. Μαλάκης, Ζ. Μακρυπούλια, Δ. Πετρόπουλος, Γ. Νταλιάνης, Δ. Μπίτος, Θ. Σταματέλου, Λ. Μανιατάκου, Κ. Μανωλιδάκη.
Διάρκεια: 180 λεπτά, με διάλειμμα
ΜΙΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΠΟΥ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΧΑΣΕΤΕ! ΜΠΟΡΕΙ ΚΑΙ ΝΑ ΠΑΡΑΚΙΝΗΘΕΙΤΕ ΝΑ ΑΝΑΖΗΤΗΣΕΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ / ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΡΕΑΛΙΣΤΗ, ΤΟΥ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ Μ. ΚΑΡΑΓΑΤΣΗ.
Κωνσταντίνος Μπούρας
INFO:
Το μυθιστόρημα που θεωρείται το πλέον εντελές και συναρπαστικό του συγγραφέα Μ. Καραγάτση ανεβαίνει στο θέατρο Πορεία, σε σκηνοθεσία Δημήτρη Τάρλοου. Ο σκηνοθέτης και Καλλιτεχνικός Διευθυντής του Πορεία, μετά την εξαιρετικά επιτυχημένη συνεργασία του με τον Στρατή Πασχάλη στην παράσταση-σταθμό Η Μεγάλη Χίμαιρα, του ανέθεσε τη διασκευή του Γιούγκερμαν.
Ο κεντρικός ήρωας, ο Φιλανδός Βασίλης Κάρλοβιτς Γιούγκερμαν, γόνος πλούσιας οικογένειας, Ίλαρχος της Λευκής Φρουράς του τσάρου, ένας τυχοδιώκτης που παλεύει με τα φαντάσματά του, οδηγείται μετά τη ρωσική επανάσταση στην Ελλάδα. Το παρελθόν του βαραίνει ένας φόνος, μια γυναίκα που μοιραζόταν μ’ έναν Ανθυπολοχαγό, εμπορία ναρκωτικών, κραιπάλες κάθε είδους, το ποτό, η χαρτοπαιξία, οι εκβιασμοί, οι απάτες… Δαιμόνιος και αδίστακτος, στη νέα του πατρίδα ανέρχεται κοινωνικά αποκτώντας μία σημαντική θέση στην τράπεζα, πλούτο και γόητρο, ένας «αλήτης αριστοκράτης» που κάτω απ’ τον αδυσώπητο ελληνικό ήλιο θα έρθει αντιμέτωπος με τον εαυτό του, με τον αληθινό έρωτα και με το τραγικό στοιχείο.
Το μυθιστόρημα, το τρίτο του συγγραφέα, γράφτηκε το 1938, δύο χρόνια μετά τη Χίμαιρα και πέντε χρόνια μετά τον Συνταγματάρχη Λιάπκιν, μαζί με τα οποία σχηματίζει την τριλογία με τίτλο Εγκλιματισμός κάτω από το Φοίβο. Πλάι στο ενδελεχές ψυχογράφημα του ήρωα, ο «παραμυθάς από ράτσα» Καραγάτσης στο μυθιστόρημά του αυτό απεικονίζει με γλαφυρότητα την κοινωνική και πολιτική κατάσταση της μεσοπολεμικής Ελλάδας και καταθέτει την οπτική του γύρω από τη μπολσεβίκικη επανάσταση, τον κομμουνισμό, το τσαρικό καθεστώς.
Ο σκηνοθέτης της παράστασης, Δημήτρης Τάρλοου, σημειώνει: «Ο Γιούγκερμαν, αυτός ο θεόθεν αριστοκράτης και αλήτης, θα κυνηγήσει με αυτοκαταστροφική μανία τον πλούτο, τη δόξα, την εξουσία, τις γυναίκες, θα τα κατακτήσει όλα, για να συνειδητοποιήσει μέσω του συγγραφέα Καραμάνου, πως για τον καθένα μας μονάχα ένα κορίτσι υπάρχει σε ολόκληρο τον κόσμο. Αυτή η σοφή μετατόπιση θα σημάνει και το αναπόφευκτο μας τέλος, όπως λέει και ο Καραμάνος: “Η μοίρα των ανθρώπων είναι ο θάνατος.” Το βασικό, το πρωταρχικό τραύμα, ανελέητο, όσο και βασανιστικό, μας στέλνει όλους στην αγκαλιά της μητέρας μας, που μας περιμένει πανέμορφη, παγωμένη κι ακίνητη, για να αναπαυθούμε για πάντα κοντά της.»
Ο διασκευαστής του μυθιστορήματος, Στρατής Πασχάλης, αναφέρει σε σχέση με το έργο του: «Στον “Γιούγκερμαν” η διασκευή ανασυνθέτει τα βιογραφικά γεγονότα του μυθιστορήματος σ’ ένα σκηνικό ονειρόδραμα που συνδυάζει το ρεαλιστικό και το παράδοξο, το ποιητικό και το γκροτέσκο. Αυτό δεν έγινε τυχαία. Την ιδέα για κάτι τέτοιο μου την έδωσε το τελευταίο μέρος του μυθιστορήματος, “Τα στερνά του Γιούγκερμαν”, ένα παραλήρημα εικόνων, γεγονότων και προσώπων όπου η φαντασία δρα ελεύθερα και υπονομεύει την πραγματικότητα. Όλο το έργο είναι ένα τεράστιο φλας μπακ που καταλήγει στην αποκάλυψη ενός γεγονότος από το παρελθόν, το οποίο σε όλη τη διάρκεια της παράστασης λειτουργεί συνεχώς, κάτω και γύρω από τα λόγια των βασικών ηρώων, χωρίς να φανερώνεται απόλυτα στον θεατή… Τάμερφορς, Πειραιάς, Αθήνα, Μυτιλήνη, Ακράτα, Θεσσαλονίκη, Κεντρική Ευρώπη, Γκρενόμπλ… Κοσμοπολιτισμός και ρίζες, μέσα σ’ έναν ξέφρενο μα και ηδονικό εφιάλτη γεμάτο πάθη, μοναξιά, σκληρότητα, μα και βαθιά ανθρωπιά.»
Διάρκεια: 180 λεπτά, με διάλειμμα
Τιμές Εισιτηρίων:
Τετάρτη (λαϊκή) VIP ζώνη: 20 ευρώ, Α’, Β’ ζώνη: 15 ευρώ, Γ’ ζώνη: 14 ευρώ
Πέμπτη έως Κυριακή: VIP ζώνη: 25 ευρώ, A’ ζώνη: 20 ευρώ, Β’ ζώνη: 17 ευρώ, Γ’ ζώνη: 14 ευρώ,
senior (άνω των 65): 17 ευρώ, φοιτητικό, νεανικό (κάτω των 22), ανέργων, ΑμεΑ: 15 ευρώ (σε συγκεκριμένες θέσεις της Α’ & Β’ ζώνης)
Kάθε Πέμπτη με αγγλικούς υπέρτιτλους
