Προσαρμογή κειμένου – Σχόλια : Δημήτρης Φιλελές, © 2020

Ο ήλιος δεν είχε βγει ακόμα και οι καμπάνες της εκκλησιάς του χωριού σήμαιναν καλώντας τους πιστούς στη λειτουργία. Και έμπαιναν απ’ όλες τις πόρτες οι άνθρωποι πολλοί τη φορά, καθαροί, χαρούμενοι, ντυμένοι με ρούχα καινούργια και κατόπιν, ο ένας μετά τον άλλο, προσκυνούσαν τις εικόνες και σταματούσαν από κει στη μέση της εκκλησιάς και έπαιρναν θέση στα στασίδια. Και οι γυναίκες έρχονταν μπουλούκια μπουλούκια, με τις άσπρες μπόλιες[2] τους στο κεφάλι, με χρυσάφια στα στήθια, σεμνές, ευλαβικές, στολισμένες, και έμεναν όλες μαζί ξεχωριστά στο βάθος της εκκλησιάς που δεν είχε γυναικωνίτη[3].

Η θύρα του ιερού άνοιξε, ακούστηκε ένας μικρός σάλαγος[4] ανθρώπων που κινούνται, ο παπάς αποτελείωσε τα μυστικά του, θυμιάτισε, κοντόβηξε, έμεινε μια στιγμή σιωπηλός και κάνοντας το σταυρό του αρχίνησε με ψιλή φωνή την ιεροπραξία[5]. Όλα τα χέρια έκαναν του σταυρού το σημάδι.

Ήταν γέροντας ο χρυσοφορεμένος λειτουργός μικρός, με μεγάλα λευκά γένια, με μακριά μαλλιά ασημένια κι εκείνα, λιγνός με ζάρες στο γερασμένο μέτωπό του, με γαλανά μάτια που τα γεράματα κι η νηστείες τα ‘χαν ξεθωριάσει. Όλο το χωριό τον σεβόταν.

Με την ψιλή του φωνή, που ολοένα γινόταν σταθερότερη, ο γέροντας διάβαζε ψαλτά τις ευχές του, που τις ήξερε όλες απ’ έξω, και η ακολουθία προχωρούσε όπως πάντα, επίσημη, κατανυκτική, μεγαλοπρεπής, και ο κόσμος που κρατούσε αναμμένες λαμπάδες στα σταυρωμένα χέρια, αφουγκραζόταν με πίστη και από καρδιάς δεόταν[6], σαν να ‘δινε μεγαλύτερη αξία στην προσευχή και η μεγάλη γιορτή εκείνης της ημέρας.

Την πρώτη φορά που πρόβαλε στη θύρα για να ευλογήσει, το σβησμένο του βλέμμα αναζήτησε κάποιον μέσα στον κόσμο και με χτυποκάρδι κοίταξε εξεταστικά έναν γέροντα που στεκόταν στην πρώτη γραμμή και που φαινόταν συγχυσμένος κι εκείνος, γιατί δεν πρόσεχε όπως ο άλλος κόσμος ακίνητος και δεν προσευχόταν με ευλάβεια. Και είπε ο παπάς με το νου του : «Εδώ θα ‘ναι κι εκείνη». Μα το βλέμμα του δε βρήκε χρόνο να τη βρει ανάμεσα στις γυναίκες.

Και γιόμιζαν τώρα την εκκλησιά οι ύμνοι που τους έψαλλαν καλλίφωνοι ψάλτες και η ευωδιά του λιβανιού˙ και στην τρεμάμενη δέηση του ιερέα αποκρινόταν σαν μ’ ένα στόμα η βοή του λαού, που με πίστη θερμή και ήθελε ν’ ανεβάσει τη δέησή του ως του Θεού το θρόνο, ποθώντας να υποτάξει τα στοιχειά[7], και να λιγώσει[8] τη θέληση της παντοδυναμίας.

Εκεί ήταν κι εκείνη. Την είχε ξαγναντέψει[10] όταν θυμιάτισε το πλήθος σαν κρυμμένη ανάμεσα στις γυναίκες. Η ταραχή της, ο φόβος της, η συγκίνησή της ήταν ζωγραφισμένη πάνω στο όμορφο πρόσωπο της νέας. Ω, η δύστυχη, ούτε αυτή έφταιγε. Το ‘χε απαιτήσει ο πατέρας της, ο γέροντας που στεκόταν όρθιος στην πρώτη γραμμή και που δεν προσευχόταν. Πώς είχε κλάψει προχτές στην εξομολόγησή της όταν συντριμμένη καρδιά του ‘χε μαρτυρήσει την άτυχη, την απελπισμένη αγάπη της, το μεγάλο της φταίξιμο μ’ έναν άντρα παντρεμένο. Εκείνη  ποτέ δεν θα τολμούσε να ζητήσει τα θεία δώρα, μα ο πατέρας της την υποχρέωσε, ο πατέρας της ήθελε βεβαίωση, ήθελε ή να ‘ναι περήφανος για τη θυγατέρα του ή να ξεπλύνει τη ντροπή του στο αίμα! Τι θα ‘κανε η δύστυχη; Και πόσο είχε συγχυστεί ο παπάς ακούγοντάς την∙ γιατί τον είχε αφήσει ο Θεός να ζήσει και στα στερνά του χρόνια τον έριχνε σε τέτοια στενοχώρια; Γιατί δεν σπλαχνιζόταν τον κόσμο του, παρά τον άφηνε να αμαρτάνει και δεν δέσμευε ολότελα τη δύναμη του πειρασμού;

Και η λειτουργία προχωρούσε∙ με το βασιλιά του κόσμου στα χέρια ανάμεσα σε δυο λαμπάδες βγήκε στο πρεσβυτέριο[11] και στάθηκε μπροστά στο πλήθος. Άκρα σιωπή βασίλευε. Ψιλόφωνα δεήθηκε για τον κόσμο, μια ανατριχίλα διάβηκε απ’ όλα τα κορμιά και το «Κύριε, ελέησον» που βγήκε απ’ όλα τα χείλη, έβγαινε από τα βαθύτατά του είναι, από φοβισμένες καρδιές που τις ταπείνωσε εκείνη τη στιγμή ο τρόμος της αδυναμίας τους. Μα ο γέροντας δεν είχε σαν πάντα κατεβασμένο το βλέφαρο. Το σβησμένο του βλέμμα κοίταζε στο βάθος της εκκλησιάς, όπου ήταν οι γυναίκες, σαν να ‘θελε να ανταμώσει τη ματιά της και να της συστήσει ό,τι της είχε παραγγείλει προχτές στην εξομολόγηση.

Όχι, τέτοια αμαρτία δεν τη χωρούσε ο νους του. Ας μην ερχόταν καλύτερα τη Λαμπρή στην εκκλησιά, ας έβρισκε μια πρόφαση, όποια ήθελε, ας έκανε την άρρωστη. Μα αν πάλι δε μπορούσε να κάνει αλλιώς κι αν έπρεπε να παρουσιαστεί για να κοινωνήσει, ας ερχόταν ανάμεσα στις άλλες γυναίκες κι αυτός θα έκανε μόνο πως της δίνει τη σάρκα και το αίμα του Σωτήρα. Όχι, δεν θα την κοινωνούσε∙ αυτή την αμαρτία δεν τη χωρούσε ο νους του.

Και η λειτουργία ήταν τώρα προς το τέλος. Είχαν πει το «Πιστεύω» και το «Πάτερ ημών», οι ψάλτες έψαλαν το κοινωνικό[12] κι ο τιμημένος γέροντας χρυσοφορεμένος πρόβαλε στη μεσιανή θύρα καλώντας τους πιστούς να μεταλάβουν. Τα χέρια του έτρεμαν σαν να ήταν πολύ βαρύ το ασημένιο ποτήρι. Της έριξε μια ματιά και άρχισε να κοινωνάει τον κόσμο, που κατά συνήθειο ήταν πολύς αυτή τη μέρα. Και κοινωνούσαν πρώτοι οι γέροντες, που έστρεφαν πρώτα προς το λαό ζητώντας συγχώρεση, και κατόπιν οι υπόλοιποι άντρες και τέλος οι γυναίκες. Και ανάμεσά τους ήταν κι εκείνη. Κάθε τόσο ο παπάς την κοίταζε. Μα έβλεπε κιόλας πως ο γέροντας πατέρας όλο ανησυχούσε περισσότερο βλέποντας να αφήνει να διαβαίνουν άλλες μπροστά της, τον είδε να παρατηρεί προσεκτικός την κόρη του και να ζυγώνει σιμά[13] της. Κι αυτή ωχρή τότε με δειλό βήμα και σαν αλαλιασμένη[14] έβαζε το πόδι της στο πρώτο σκαλί. Και με αγαλλίασή[15] του είδε τον άγιο γέροντα να της βάζει ατάραχος τώρα τη λαβίδα[16] με την κοινωνία στο στόμα, ενώ με την ψιλή του φωνή έλεγε τα τυπικά : «Εις άφεσιν αμαρτιών και εις ζωήν αιώνιον».

[1] η Λαμπρή = το Πάσχα.

[2] η μπόλια = το μαντίλι.

[3] ο γυναικωνίτης = ο εξώστης  χριστιανικής εκκλησίας, όπου εκκλησιάζονται αποκλειστικά γυναίκες.

[4] ο σάλαγος = η βοή από το πλήθος των ανθρώπων.

[5] η ιεροπραξία = η διαδικασία της θρησκευτικής λειτουργίας.

[6] δέομαι = προσεύχομαι.

[7] το στοιχειό = το υπερφυσικό ον.

[8] λιγώνω = προκαλώ λιποθυμία.

[9] το ρήμα = η λέξη, η φράση.

[10] ξαγναντεύω = παρατηρώ από ψηλά ή από απόσταση.

[11] το πρεσβυτέριο = οι χριστιανοί.

[12] το κοινωνικό = βυζαντινός ύμνος που ψάλλεται πριν από το τέλος της λειτουργίας, κατά τη διάρκεια του οποίου κοινωνούν οι ιερείς.

[13] σιμά = κοντά.

[14] αλαλιασμένη = παραζαλισμένη.

[15] η αγαλλίαση = η ανακούφιση.

[16] η λαβίδα = το κουταλάκι που χρησιμοποιείται για τη Θεία Μετάληψη.