Ο μίνιμαλ, αδαμάντινος Λάνθιμος

Ο Γιώργος Λάνθιμος, γεννήθηκε το 1973 και σπούδασε κινηματογραφική και τηλεοπτική σκηνοθεσία στην Σχολή Σταυράκου. Από το 1995 έχει σκηνοθετήσει ταινίες, θεατρικά έργα, videoclips και αρκετές τηλεοπτικές διαφημίσεις. Το 2001 σκηνοθετεί μαζί με το Λάκη Λαζόπουλο το φιλμ: «Ο Καλύτερός μου Φίλος».

Το 2002, ο Λάνθιμος κυκλοφορεί την μικρού μήκους ταινία, «Uranisco Disco». Το φιλμ διάρκειας 14 λεπτών, υπό του ήχους της μουσικής του Coti K. παρακολουθεί τον Ντένη Τομαζάνο, έναν παραγωγό-σκηνοθέτη, που με τη βοήθεια του πιστού αλλά όχι και τόσο έξυπνου βοηθού του Χάρυ και της Μιλένα – κοπέλας του και πρωταγωνίστριας των ταινιών του, η οποία θέλει να γίνει τραγουδίστρια προσπαθούν να κάνουν… σινεμά.

Το 2004, ο Γιώργος Λάνθιμος ήταν μέλος της δημιουργικής ομάδας που σχεδίασε την τελετή έναρξης και λήξης των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας. Την επόμενη χρονιά, κυκλοφορεί την πρώτη μεγάλη μήκους ταινία του, που φέρει τον τίτλο «Κινέττα», μια ταινία που λαμβάνει χώρα σε μια έρημη, χειμωνιάτικη επαρχία με τρεις χαρακτηριστικούς ήρωες.

Τέσσερα χρόνια μετά, ο Γιώργος Λάνθιμος μας παρουσιάζει την ταινία που θα τον καθιερώσει τόσο στο ελληνικό, όσο και στο διεθνές κινηματογραφικό στερέωμα: το όνομα αυτής: «Κυνόδοντας» (Dogtooth – 2009).

Η ταινία πραγματοποίησε την παγκόσμια πρεμιέρα της στο Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ των Καννών τον Μάιο του 2009, κερδίζοντας το Βραβείο του τμήματος «Ένα Κάποιο Βλέμμα», καθώς και Βραβείο Νεότητας.

Ο «Κυνόδοντας» κέρδισε επίσης πέντε βραβεία στην απονομή της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου το 2010 και συγκεκριμένα στις κατηγορίες: Καλύτερη Ταινία, Βραβείο Σκηνοθεσίας, Σεναρίου, Β’ Ανδρικού Ρόλου (Χρήστος Πασσαλής), Μοντάζ, ενώ ήταν η ελληνική πρόταση για τα επερχόμενα Όσκαρ.

Εν τέλει,  ο «Κυνόδοντας» κέρδισε όντως μία Υποψηφιότητα για το Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας του 2011, αλλά το βραβείο, τελικώς, απέσπασε η ταινία “In a Better World” (Δανία) της Susanne Bier.

Ο «Κυνόδοντας», είναι ουσιαστικά η ταινία που άλλαξε την νεότερη ιστορία του εγχώριου κινηματογράφου, επηρεάζοντας καθοριστικά τόσο τους Έλληνες δημιουργούς, όσο και τους κινηματογραφιστές διεθνώς. Πολλά έγκυρα κινηματογραφικά site, τοποθετούν την ταινία του Γιώργου Λάνθιμου, στις 100 καλύτερες δημιουργίες του 21ου αιώνα.

Ένα παγωμένο λευκό φόντο, μπροστά του ανθρώπινες ζωές που καταρρέουν και συχνά αιμορραγούν μέσα στα ασφυκτικά πλαίσια μιας οικογένειας, μιας κοινωνίας. Η θέση της αχαλίνωτης εφηβικής σεξουαλικότητας μαζί με την έμφυτη ορμή του ανθρώπου να γνωρίσει τον κόσμο δημιουργεί τριβές σε ένα σπίτι όπου η μαμά και ο μπαμπάς θέλουν να κρατούν τα παιδιά τους έγκλειστα.

Δύο χρόνια μετά την προβολή του «Κυνόδοντα», ο Έλληνας σκηνοθέτης επιστρέφει με τη νέα του δημιουργία: «Άλπεις» (Αlps / Alpis – 2011). Αυτή τη φορά η ταινία θα επιλεγεί από το Φεστιβάλ της Βενετίας.

Μια νοσοκόμα, ένας τραυματιοφορέας, μια αθλήτρια ρυθμικής γυμναστικής και ο προπονητής της έχουν δημιουργήσει μια ομάδα αντικατάστασης νεκρούς ανθρώπους και προσλαμβάνονται από τους φίλους και τους συγγενείς των νεκρών. Για ακόμα μία φορά, η φαντασία του σεναρίου (τα εύσημα εδώ πρέπει να πάνε και στον Ευθύμη Φιλίππου) και η αριστοτεχνική σκηνοθεσία δημιουργούν μια ατμόσφαιρα αναγνωρίσιμη ως λανθιμική.

Η ταινία απέσπασε το Βραβείο Καλύτερου Σεναρίου (Golden Osella) στο φεστιβάλ της Βενετίας. Αξίζει να σημειώσουμε ότι πρόεδρος της Κριτικής Επιτροπής του Φεστιβάλ ήταν ο κορυφαίος σκηνοθέτης Ντάρεν Αρονόφσκι.

Ο Γιώργος Λάνθιμος  δε σταματά εδώ. Επιστρέφει με μία αλληγορική, ρομαντική ιστορία που κερδίζει το Ειδικό Βραβείο Επιτροπής στο 68ο Φεστιβάλ Καννών.Ο «Αστακός» είναι το αγγλόφωνο ντεμπούτο του σκηνοθέτη, ενώ το σενάριο συνυπογράφει ο σταθερός συνεργάτης του, Ευθύμης Φιλίππου. Η ταινία συγκεντρώνει ένα διεθνές καστ, όπου πρωταγωνιστούν, μεταξύ άλλων, οι ηθοποιοί: Κόλιν Φέρελ, Ρέιτσελ Βάις και Ολίβια Κόλμαν. Μια δυστοπία, πολύς πόνος και μοναξιά, οι κανόνες μιας κοινωνίας και πόσο καταπιεστικοί αυτοί μπορούν να γίνουν για ένα ελεύθερο άτομο. Ο έρωτας, εν τέλει, δεν μπορεί να υπακούσει σε κανένα νόμο. Η ταινία συζητήθηκε και αγαπήθηκε από το κοινό, αν και ξέφυγε από το πάλλευκο, διφορούμενο σύμπαν του Γιώργου Λάνθιμου, ενσωματώνοντας στη σκηνοθετική ματιά στοιχεία πιο mainstream ταινιών.

Δύο χρόνια μετά τον «Αστακό», ο Γιώργος Λάνθιμος συνεργάζεται και πάλι με τον Φιλίππου, σκηνοθετώντας τον «Θάνατο του Ιερού Ελαφιού» με πρωταγωνιστές τους Νικόλ Κίντμαν και  Κόλιν Φάρελ. Πρόκειται για ένα ιδιόμορφο ψυχολογικό θρίλερ, το οποίο τιμήθηκε με το Βραβείο Σεναρίου Φιλίππου στο 70ό Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών, τον Μάιο του 2017.

Στο φιλμ περιγράφεται ένα κλειστοφοβικό οικογενειακό περιβάλλον, ενώ η έννοια της θυσίας, αντίστοιχη με αυτή του αρχαίου μύθου της Ιφιγένειας, διαπερνά ολόκληρη την ταινία.. Ο σκηνοθέτης ενορχηστρώνει με τις συνήθεις του στυλιζαρισμένες λήψεις και οι άρτιοι ηθοποιοί συμμορφώνονται απόλυτα στο αλλόκοτο, παγερό και βασανιστικό κλίμα της ταινίας.

Ο Γιώργος Λάνθιμος είναι παντρεμένος από το 2013 με την Αριάν Λαμπέντ, με την οποία ζουν στο Λονδίνο μέχρι σήμερα. Το 2010, οι δυο τους συμπρωταγωνιστούν στην ταινία «Attenberg» της Αθηνάς Ραχήλ Τσαγγάρη (διαβάστε παρακάτω!) και μοιράζονται μια από τις πιο ερωτικές σκηνές του σύγχρονου ελληνικού κινηματογράφου.

Η γενναία και πρωτότυπη Αθηνά Ραχήλ Τσαγγάρη

Γεννήθηκε στις 2 Απριλίου του 1966 και, εκτός από σκηνοθέτης, είναι κινηματογραφική παραγωγός και σχεδιάστρια προβολών.

Η πρώτη της σκηνοθεσία ήταν το The Slow Business of Going (2000). Το 2004 επέστρεψε στην Ελλάδα όπου εργάστηκε σε διάφορες προβολές Μέσων στους Ολυμπιακούς Αγώνες. 

Πέρασε τα φοιτητικά της χρόνια στη Θεσσαλονίκη, όπου σπούδασε Φιλοσοφική. Μπλέχτηκε από νωρίς με το θέατρο-η ίδια λέει πως έγινε τυχαία- αλλά σύντομα ανακάλυψε την ιδιαίτερη αγάπη της για το σινεμά.

Το σινεμά από όλες του τις θέσεις: ηθοποιός, σκηνοθέτης, παραγωγός, συντονιστής… Διοργάνωσε με συμφοιτητές της στο Πανεπιστήμιο του Ώστιν ένα φεστιβάλ ονόματι  Cinema Texas. Επί δέκα χρόνια γινόταν, είχε γίνει θεσμός! Έτσι, φυσικά, προέκυψε και η εταιρεία παραγωγής «Haos Film” ,που δημιούργησε με τον Matt Johnson και την Μαρία Χατζάκου. Ανάμεσα στις ταινίες που έχει κάνει την παραγωγή με τη Haos Film είναι οι Κινέττα (2005), Κυνόδοντας (2009) και Άλπεις (2011) του Γιώργου Λάνθιμου,
Η ίδια δεν θεωρεί ότι ανήκει μαζί με τον Λάνθιμο στους πρωτοπόρους του νέου ρεύματος στο ελληνικό σινεμά και δεν της αρέσει ο όρος weird cinema. Έχει πει σε συνέντευξή της: «Αυτό που λέμε Νέο Ρεύμα και η πρώτη εξωστρέφεια της νέας γενιάς, του νέου διαφορετικού σινεμά από αυτό που συνέβαινε τα τελευταία 30 χρόνια, ήταν ας πούμε οι ταινίες του Κωνσταντίνου Γιάνναρη, ο Οικονομίδης, ο Άγγελος ο Φραντζής, ο Αλέξανδρος ο Βούλγαρης, ο Κούτρας…»

Όταν η Αθηνά είδε το «Σπιρτόκουτο» και το “Άκρη της Πόλης” συνειδητοποίησε ότι κάτι συμβαίνει στην Ελλάδα και ενθουσιωδώς αποφάσισε να επιστρέψει από την Αμερική και να αρχίσει να κάνει σινεμά στη χώρα της και στη μητρική της γλώσσα.

Την ίδια εμπνέουν ο Αριστοφάνης, ο Ευριπίδης, ο Μπέκετ, ο Μπρεχτ και ο Βαλαωρίτης.

Η σκηνοθέτης είναι πολύ γνωστή για δύο της ταινίες, που συζητήθηκαν πολύ και δυσκόλεψαν αρκετά το κοινό. Ο λόγος για τις: «Attenberg» και «Chevalier».

 Μετά από ορισμένες ενδιαφέρουσες, πειραματικές δουλειές της (κυρίως ταινίες μικρού μήκους, όπως το The slow business of Petra going ) η Αθηνά Τσαγγάρη έκανε ένα «μπαμ» με το αλλιώτικο, για κάποιους θεότρελο, Attenberg, με πρωταγωνίστρια τη Γαλλίδα Αριάν Λαμπέντ, που λέγαμε και πιο πάνω, η οποία, γι’ αυτήν της την ερμηνεία, απέσπασε το Βραβείο Ερμηνείας στη Βενετία έναντι της εξίσου εκπληκτικής Νάταλι Πόρτμαν στον Μαύρο Κύκνο. Παρεμπιπτόντως, αυτή την περίοδο η σκηνοθέτης ετοιμάζει μια ταινία με σκοπό να πρωταγωνιστήσει και πάλι η Αριάν.

Το Attenberg είναι η ιστορία της Μαρίνας, η οποία μεγαλώνει με τον αρχιτέκτονα πατέρα της σε μια μικρή παραθαλάσσια πόλη, ενώ το ανθρώπινο είδος την απωθεί. Μέχρι που… (δείτε την, ό, τι και να έχετε ακούσει, γι’ αυτήν)

Αρκετοί, δοκίμασαν να συγκρίνουν το Attenberg με τον Κυνόδοντα.

Η αλήθεια είναι ότι, αισθητικά, συγγενεύουν. Στον Κυνόδοντα έχουμε ένα κοινωνικό σύστημα αδίστακτο, που προσπαθεί να εντάξει μέσα του το άτομο εξαλείφοντας την ατομικότητά του, αναγκάζοντας το να υποταχθεί σε ένα συγκεκριμένο πλέγμα αξιών και κανόνων συμπεριφοράς. Όταν ακολουθεί σωστά τις οδηγίες το επιβραβεύει – πενιχρά, φυσικά. Όταν παρεκκλίνει από αυτές, το τιμωρεί παραδειγματικά. Στο Attenberg, το κέντρο βάρους μετατίθεται στο άτομο που προσπαθεί να ενταχθεί στο κοινωνικό σύνολο, να γίνει αποδεκτό από τους υπολοίπους. Και για να το επιτύχει, ακολουθεί την διαδικασία της μίμησης. Μυείται στις κοινωνικές συμβάσεις παρατηρώντας τα υπόλοιπα «θηλαστικά» και υιοθετώντας συμπεριφορές αλλότριες προς αυτό, οικείες ανάμεσα στα μέλη της «αγέλης».

Μερικά χρόνια αργότερα, η Αθηνά Τσαγγάρη επιστρέφει δριμύτερη με ταινία μεγάλου μήκους, έχοντας, φυσικά, δουλέψει στο ενδιάμεσο και με ταινίες μικρού.

Η σκηνοθέτης καταφέρνει να απεικονίσει έξυπνα και με πρωτότυπο τρόπο, τον τρελό αλλά και ανταγωνιστικό κόσμο των αντρών, που αρνούνται πεισματικά να ωριμάσουν, μένοντας για πάντα παιδιά, με τις ανάλογες κάθε φορά, συνέπειες μέσα από την ταινία της, «Chevalier». Αργά αλλά μεθοδικά, αποκαλύπτει και αποκωδικοποιεί με χιούμορ, όσα λένε οι άντρες μεταξύ τους… Στο καστ, συναντάμε και τον Σάκη Ρουβά που είχε σχεδόν δέκα χρόνια να εμφανιστεί σε ταινία. Η ταινία έκανε πρεμιέρα στις 12 Αυγούστου του 2015, στο Λοκάρνο. Την ίδια χρονιά συμμετείχε και στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Τορόντο. Μεταξύ άλλων διακρίσεων, η ταινία ήταν η ελληνική συμμετοχή στην 89η Τελετή Όσκαρ 2017, στην κατηγορία Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας.