Αθήνα Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου 2018

Η Αθήνα διακρίθηκε για την πρωτότυπη πρόταση που κατέθεσε ο δήμος Αθηναίων προς την UNESCO με τη συνεργασία φορέων του βιβλίου. Η πρόταση δίνει έμφαση στο βιβλίο και την ανάγνωση ως χαρά, απόλαυση, διασκέδαση που απλώνεται σε όλη την πόλη, φτάνοντας σε όλες τις γειτονιές και τους πληθυσμούς της πόλης.

Όπως σχολιάζει ο δήμαρχος Αθηναίων, Γιώργος Καμίνης: «Όταν ο φάκελος διεκδίκησης που καταθέσαμε προς την UNESCO για την Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου 2018 επικράτησε ως ο πληρέστερος και πιο ενδιαφέρων, δεν μπορούσαμε να κρύψουμε τον ενθουσιασμό μας για την επιτυχία. Σήμερα δεν μπορούμε να κρύψουμε τη χαρά και την ανυπομονησία μας, ώστε να δει όλος ο κόσμος τις δυνατότητες των δημιουργικών δυνάμεων της Αθήνας.

Η διάκριση της Αθήνας ως Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου από την UNESCO είναι για την πόλη μία ακόμη μεγάλη ευκαιρία στη δυναμική και δημιουργική της πορεία ως προορισμό πολιτισμού. Η πόλη με τα 5 εκατομμύρια επισκέπτες την προηγούμενη χρονιά, είναι μια φιλική και εξωστρεφής ευρωπαϊκή πρωτεύουσα, με μια μοναδική πολιτιστική κληρονομιά αλλά και μια σύγχρονη πολιτιστική δυναμική, που την αναδεικνύει σε προορισμό πολιτισμού όλο τον χρόνο».

Σκοπός της Αθήνα 2018 Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου είναι να εμπνεύσει, να προωθήσει τη διάδοση του βιβλίου, την ανάγνωση και τη δημιουργία και να αφήσει πολιτιστικό αποτύπωμα και μετά το πέρας της διοργάνωσης. Να αναδείξει τη σημασία των ιστοριών και των αφηγημάτων για τη ζωή μας στις σύγχρονες μητροπόλεις – όπως είναι η Αθήνα- και να συμβάλει στη διασπορά και διάδοση της δημιουργικής και καλλιτεχνικής έκφρασης στις γειτονιές.

Ο Γιάννης Τροχόπουλος, συντονιστής της διοργάνωσης Αθήνα 2018 Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου, σχολιάζει:

«Τι μπορεί να σημαίνει για τους κατοίκους της Αθήνας ο θεσμός της Παγκόσμιας Πρωτεύουσας του Βιβλίου για το 2018, διοργάνωση που ανέλαβε ο Δήμος Αθηναίων με τη διάκριση που του απένειμε η Unesco; Δεν ξέρω αν μπορώ να απαντήσω αντικειμενικά στο παραπάνω ερώτημα.

Η Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου μπορεί να είναι για την Αθήνα η αρχή μίας συστηματικής και πολύχρονης προσπάθειας υποστήριξης και εδραίωσης ενός περιβάλλοντος ανάγνωσης, περιέργειας και δημιουργικότητας. Είναι προφανές νομίζω πλέον μετά από τόσα χρόνια κρίσης και ταλαιπωρίας ότι δεν έχουμε επίγνωση των παραγωγικών δυνατοτήτων της χώρας. Χρειάζεται λοιπόν να δεχθούμε ότι με αυτή τη διοργάνωση μπορούμε να κάνουμε μερικά βήματα μπροστά και όχι άλματα.

Όλο το πρόγραμμα που περιλαμβάνει περισσότερες από 200 δράσεις διασκορπισμένες μέσα σε μία ολόκληρη χρονιά φιλοδοξεί να αγγίξει ολόκληρη την πόλη, κάθε ηλικιακή ομάδα, κάθε γεωγραφικό διαμέρισμα, κάθε κοινωνική κατηγορία – τους νέους αλλά και τους μεγαλύτερους, τους κατοίκους του κέντρου αλλά και των περιχώρων, ανθρώπους με υψηλό αλλά και με χαμηλό μορφωτικό επίπεδο, την πνευματική πρωτοπορία, αλλά κι εκείνα τα κοινωνικά στρώματα που αισθάνονται απομονωμένα, τους ντόπιους αλλά και τους επισκέπτες της πόλης, τους τουρίστες, τους μετανάστες ή τους πρόσφυγες.

Οι φορείς του δήμου, μικρές ομάδες που δουλεύουν στις γειτονιές, μεγάλοι πολιτιστικοί φορείς, ο χώρος του βιβλίου, ιδρύματα και ξένα ινστιτούτα και πρεσβείες ενώνουν τις δυνάμεις τους για να συνδέσουν τα ευρύτερα κοινωνικά στρώματα με τη χαρά της ανάγνωσης και την πρόσβαση στην πληροφορία.

Η λειτουργία της Κινητής Βιβλιοθήκης από τον ΟΠΑΝΔΑ, που θα επισκέπτεται σε τακτά χρονικά διαστήματα όλες τις γειτονιές του δήμου είναι ένα στοίχημα που πρέπει να κερδίσουμε. ‘Όπως χρειάζεται σταδιακά να συνδεθούν κι άλλα πετυχημένα προγράμματα του δήμου, άλλων δήμων αλλά και της πολιτείας με την προσπάθεια προώθησης της ανάγνωσης, της περιέργειας και της δημιουργικότητας. Αυτές οι έννοιες είναι αλληλένδετες και συνδιαμορφώνουν το περιβάλλον που χρειάζονται σήμερα ειδικά οι νέοι άνθρωποι, για να μπορέσουν να συμβάλουν καθοριστικά στην προσπάθεια ανασυγκρότησης του κοινωνικού και παραγωγικού ιστού του τόπου»

Η Εριφύλη Μαρωνίτη, συντονίστρια προγράμματος της διοργάνωσης Αθήνα 2018 Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου, σχολιάζει:

«Μπορεί να ζούμε την εποχή κυριαρχίας της εικόνας, και τα στοιχεία να δείχνουν ότι οι αναγνώστες βιβλίων λιγοστεύουν, ωστόσο μοιάζει να ξεχνούμε πως όλη μας η ζωή δεν είναι παρά μία ή μάλλον πολλές ιστορίες. Στην καθημερινότητα αλλά και στη δημιουργική μας έκφραση, στην ατομική ζωή αλλά και στις συλλογικότητες. Εδώ βρίσκεται και το κεντρικό σκεπτικό του πολυσυλλεκτικού προγράμματος της διοργάνωσης «Αθήνα 2018– Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου» του δήμου Αθηναίων. Ιστορίες παντού, βιβλία παντού, τέχνες στις γειτονιές της Αθήνας, βήμα δημιουργικής έκφρασης στις τοπικές κοινωνίες.

Η τιμητική διάκριση της UNESCO θέτει την Αθήνα για 12 μήνες στο επίκεντρο ενός διεθνούς, πολιτιστικού ενδιαφέροντος. Και το πρόγραμμα του δήμου Αθηναίων, που παντρεύει το μείζον με το συγκριτικά έλασσον, τα μεγάλα μουσεία με τις άτυπες ομάδες, οργανισμούς πολιτισμού όπως το Εθνικό Θέατρο ή τη Λυρική Σκηνή με ερασιτεχνικούς θιάσους απρόσμενων δρωμένων, Βιβλιοθήκες όπως την Εθνική μας Βιβλιοθήκη ή τη Γεννάδειο ή τις πολυθεματικές βιβλιοθήκες του Πανεπιστημίου Αθηνών με αυτοσχέδιες κινητές βιβλιοθήκες, θέτει στο επίκεντρο εξίσου με τον επισκέπτη ή τον κάτοικο του κέντρου της Αθήνας, τον πολίτη στις απομακρυσμένες από το κέντρο γειτονιές.

Εκδηλώσεις και δράσεις θα διασκορπιστούν παντού, στην Κυψέλη και τη Δημοτική Αγορά της, στα Πατήσια και την Οικία Θεοτοκοπούλου, στο Σεράφειο και τον Κεραμεικό, στο Γκάζι και την Τεχνόπολη, στο Εμπορικό τρίγωνο, στις δημόσιες πλατείες, στα Πανεπιστήμια αλλά και τα ξένα Ινστιτούτα, στις Βιβλιοθήκες αλλά και τα Μικρά Βιβλιοπωλεία στις γειτονιές της μητροπολιτικής μας πρωτεύουσας.

Βραβευμένοι ξένοι συγγραφείς, όπως ο Ιαν Μακ Γιούαν, ο Τζων Κόνελι, ο Τζωρτζ Σόντερς, και δεκάδες άλλοι έρχονται για να μιλήσουν με τους αναγνώστες τους και να αποκαλύψουν τα μυστικά της γραφής τους. Δημοφιλείς Έλληνες συγγραφείς ηγούνται συναρπαστικών περιπάτων σε γειτονιές της πόλης που έγιναν το εμπνευσμένο σκηνικό των βιβλίων τους, στις «Αθηναϊκές Διαδρομές του Βιβλίου». Καταξιωμένοι ποιητές, πεζογράφοι, επιστήμονες, φιλόσοφοι και δοκιμιογράφοι συμμετέχουν σε μια πρωτοφανή «Σκυταλοδρομία Λόγου» ανοίγοντας το διάλογο όχι μόνον με εκείνους που τους ενέπνευσαν αλλά και με την οπτική της νεότερης γενιάς.

Το βιβλίο εμπνέει το θέατρο και το Φεστιβάλ Αθηνών συνεργάζεται με πέντε εξαιρετικά ενδιαφέρουσες παραγωγές που βασίζονται σε εμβληματικά έργα των Μπέκετ, Τζόις, Πόε αλλά και στην άγνωστη ιστορία της Βιβλιοθήκης της Ανδρίτσαινας. Την ίδια ώρα το Εθνικό θέατρο ξεκινά μια σειρά από θεατρικά δρομολόγια στις γειτονιές, με το Λεωφορείο ο Πόθος. Το βιβλίο αρέσει και στο σινεμά και οι λάτρεις της έβδομης τέχνης μπορούν να απολαύσουν δεκάδες ξεχωριστές ταινίες εμπνευσμένες από βιβλία ή τους συγγραφείς τους σε κλειστές αίθουσες αλλά και θερινές προβολές.

Αθήνα 2018 – Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου του δήμου Αθηναίων. Η ιστορική πόλη μας τιμά τη μοναδική κληρονομιά του Περικλή, του Σοφοκλή, του Αριστοτέλη, της αρχαιότητας, αποδεικνύοντας παράλληλα πόσο δημιουργική και δυναμική μπορεί να είναι και στο παρόν όταν αξιοποιεί τα δίκτυα της, συνεργάζεται, δίνει βήμα στους πολίτες»

Για τους πρώτους μήνες της διοργάνωσης, ενδεικτικά αναφέρουμε ορισμένες ακόμα από τις δράσεις: Στρογγυλά τραπέζια σε συνδιοργάνωση με πρεσβείες και ινστιτούτα, όπως οι διαγενεακοί διάλογοι της ισραηλινής λογοτεχνίας με μεταξύ άλλων τους A.B. Yehoshua και Eshkol Nevo, στα μέσα Μαΐου. Τα μικρά βιβλιοπωλεία σε κάθε γωνιά της Ελλάδας θα γιορτάσουν στις 28 Απριλίου μέσα από την Ημέρα των μικρών Βιβλιοπωλείων, που φέτος διοργανώνεται για πρώτη φορά στη χώρα μας.

Ένα αστικό πικνικ ‘book edition’ στο κέντρο της πόλης, στην πλατεία Κοτζιά, θα χαλαρώσει μικρούς και μεγάλους στις 5 Μαΐου. Η έκθεση με τις ιστορίες και τα βιβλιαράκια του μεγάλου καλλιτέχνη Αλέξη Ακριθάκη συνεχίζεται μέχρι τις αρχές Ιουνίου, ενώ η έκθεση ‘Νίκος Χατζηκυριάκος Γκίκας – Ζωγραφίζοντας για τα βιβλία’ συνεχίζεται μέχρι τα τέλη Ιουλίου. Μέχρι τον Μάιο διαρκεί η έκθεση “Έργα πέρα από τις γραφές του Καβάφη” στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη, ενώ η έκθεση ‘Ισλαμική καλλιγραφία – η τέχνη της γραφής’ θα φιλοξενείται από τον Απρίλιο ως τον Ιούνιο στο μουσείο Μπενάκη.

Τα μεγάλα φεστιβάλ της πόλης, όπως το Jazz Festival, το Athens Open air Film Festival, το Athens Science Festival, το Refugee food festival έχουν φέτος μια γεύση από βιβλίο. Στη δημοτική Πινακοθήκη από τέλη Ιουνίου και για ένα περίπου μήνα θα φιλοξενηθούν εκθέσεις για τους Έλληνες καλλιτέχνες και το βιβλίο και για το βιβλίο ως έργο τέχνης. Έργα 60 περίπου καλλιτεχνών εμπνευσμένα από το βιβλίο θα βρίσκονται σε αναπάντεχα μέρη της πόλης στη δράση ‘The City reads’ του The Art Foundation από τέλη Απριλίου μέχρι τέλη Μαΐου.

Μια πολύ σημαντική δράση είναι οι Ανοικτές Συλλογές: Κάθε δέκα ως δεκαπέντε ημέρες για έναν ολόκληρο χρόνο, ως ‘σκυταλοδρομία’, 30 περίπου κορυφαίοι φορείς κι οργανισμοί, μουσεία και βιβλιοθήκες της πόλης, υποδέχονται κατοίκους και επισκέπτες της πρωτεύουσας σε μια «σκυταλοδρομία μοναδικών θησαυρών» αναδεικνύοντας για πρώτη φορά ένα αθέατο τμήμα από τις σημαντικές συλλογές τους, μια θεματική συλλογή ή ένα αρχείο που σχετίζεται με το βιβλίο σε διάφορες μορφές κι εκφάνσεις του.